24 Pułk Piechoty (PSZ)

Ten artykuł dotyczy 24 Pułku Piechoty PSZ w ZSRR. Zobacz też: inne pułki piechoty noszące numer 24.

24 Pułk Piechoty (24 pp) – oddział piechoty Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR.

Decyzja o sformowaniu 24 pułku piechoty została wcielona w życie na podstawie Rozkazu Organizacyjnego Nr 1 dowództwa 8 Dywizji Piechoty z dnia 5 stycznia 1942 roku. W rozkazie tym została wyznaczona wstępna obsada kadrowa pułku i wydzielone zawiązki ze składu Ośrodka Organizacyjnego Armii w Tockoje. Na dowódcę pułku został wyznaczony mjr dr Andrzej Cichowski. W dniach 14 – 26 stycznia 1942 transportem kolejowym kadra pułku została przewieziona do miejscowości Szakpak na terytorium Kazachskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Oddział był organizowany według etatów brytyjskich. W wyznaczonym garnizonie z uwagi na panujące warunki klimatyczne, zły stan zdrowia wcielanych ochotników i poborowych i brak środków sanitarnych, w lutym wybuchła epidemia tyfusu plamistego. Przez okres lutego i marca 1942 roku pułk zajmował się organizacją wcieleń żołnierzy, polepszaniem warunków sanitarno-epidemiologicznych. W małym zakresie prowadzono szkolenie głównie oficerów i podoficerów. Pułk otrzymał kompletne umundurowanie brytyjskie, natomiast nie otrzymał żadnego wyposażenia i broni^[2].

W związku zarządzoną pierwszą ewakuacją Armii Polskiej w ZSRR do Iranu w dniu 23 marca 1942 pułk został przetransportowany przez Krasnowodzk do obozu w Pahlevi w Iranie. Następnie w maju po przejściu kwarantanny pułk został przetransportowany morzem do Palestyny. Część żołnierzy zasiliła oddziały 3 Dywizji Strzelców Karpackich, natomiast 40 oficerów i 579 szeregowych, 5 czerwca transportem morskim odpłynęło do Południowej Afryki. W trakcie podróży stwierdzono zachorowania żołnierzy na tyfus, w związku z tym od 18 czerwca do sierpnia 1942 pułk przebywał na kwarantannie w obozie w miejscowości Pietermaritzburu w Południowej Afryce. W trakcie pobytu prowadzone było szkolenie wojskowe. W sierpniu i wrześniu poszczególne kompanie pułku w transportach morskich konwojowały jeńców włoskich i niemieckich do USA, Kanady i Wielkiej Brytanii. W dniu 21 września większość żołnierzy pułku przybyła do portu w Liverpoolu, w dniu 23 września pułk został rozwiązany, a żołnierze zostają wcieleni do oddziałów I Korpusu Polskiego i 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej^[3].

Dowódcy pułku

• mjr dr Andrzej Cichowski^[4]
• ppłk dypl. piech. Stanisław Władysław Spytek Pstrokoński (do 1 VI 1942^[3])
• mjr Władysław Gorczyca^[3]

Szef sztabu pułku

• kpt. Konstanty Dzierżek (jednocześnie p.o. dowódcy III batalionu^[3])

Dowódcy batalionów

• Dowódca I batalionu – kpt. Stanisław Nieżychowski^[3]
• Dowódca II batalionu – kpt. Kazimierz Fedorowicz^[3]

• Witold Biegański: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie: formowanie, działania bojowe, organizacja, metryki dywizji i brygad. T. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
• Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota Polska 1939-1945, zeszyt nr 14. Londyn: 1973.
• Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Zbigniew Wawer: Znowu w polskim mundurze. Armia Polska w ZSRR sierpień 1941 – marzec 1942. Warszawa: Zbigniew Wawer Frod. Film. i Międzynarodowa Szkoła Menadżerów sp.z.o.o., 2001. ISBN 83-86891-71-8.
• Piotr Żaroń: Armia Polska w ZSRR, na Bliskim Wschodzie i Środkowym Wschodzie. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1981.