Adile (ur. 23 maja 1826, zm. 12 lutego 1899) – osmańska księżniczka, turecka poetka i filantropka. Córka sułtana Mahmuda II, przyrodnia siostra sułtanów Abdülmecida I i Abdulaziza.

Adile urodziła się 23 maja 1826 r. Jej ojcem był sułtan Mahmud II, a matką – jego czwarta małżonka Zernigâr^[1][2]. Jej imię wybrał ojciec^[3]. Po śmierci matki w 1830 r., czteroletnia Adile została oddana pod opiekę Nevfidan, pierwszej spośród małżonek Mahmuda II^[1], która nie miała własnych dzieci^[3]. Kształciła się, podobnie jak rodzeństwo^[3], w pałacu. Brała lekcje Koranu, języków arabskiego i perskiego, muzyki i kaligrafii. Lekcje kaligrafii pobierała u Ebubekira Mümtaza Efendiego, najsłynniejszego kaligrafa tamtej epoki^[2]. Gdy jej kształcenie miało się ku końcowi, zaczęła tworzyć własne wiersze^[3].

Po śmierci ojca w 1839 roku, trzynastoletnią Adile wziął pod swoją opiekę jej starszy przyrodni brat, nowy sułtan Abdulmecid I^[2]. W 1845 roku sułtan zaaranżował małżeństwo Adile z Mehmetem Alim Paszą, który służył jako doradca w cesarskim arsenale^[2]. Inne źródło opisuje go jako komendanta arsenału^[3].

Przygotowania do ślubu rozpoczęto 24 marca 1845 r., umowę małżeńską zawarto 27 kwietnia Pałacu Topkapı, ale główne uroczystości weselne przełożono na lato następnego roku^[2]. Ślub odbył się 7 czerwca 1845 roku i trwał cały tydzień^[2]. Ostatniego dnia obchodów Adile został przewieziona do pałacu Neşatabad znajdującego się w Defterdarburnu. Był to dawny pałac Hatice, córki sułtana Mustafy III^[2].

Po ślubie Mehmet Ali Pasza został dowódcą osmańskiej floty i łącznie służył na tym stanowisku pięciokrotnie. Pod rządami Abdulmecida był też raz wielkim wezyrem^[2]. W małżeństwie Mehmeta Alego i Adile urodziło się czworo dzieci: syn Ismail Bey i trzy córki: Hayriye, Sıdıka i Aliye; jedynie Hayriye dożyła dorosłości (zmarła w 1869 r. w wieku 23 lat)^[2]. W 1868 r. Mehmet Ali Pasza zmarł i Adile została wdową^[2]. Po śmierci męża zrezygnowała z wystawnego życia, jakie dotąd prowadziła^[3]. Sułtanem był już wówczas Abdulaziz, również jej przyrodni brat.

Adile Sultan była kobietą głęboko religijną^[4]. Około 1845 roku została wyznawczynią szejka Szunmulu Alego Efendiego^[5] i wstąpiła do bractwa Nakszbandijja. Organizowała spotkania szejków i derwiszów w Pałacu Neşetabad. Przyjmowała też biednych ludzi, którzy mogli prosić księżniczkę o różnoraką pomoc^[4]. Przeznaczała na cele charytatywne znaczne sumy, które otrzymywała od sułtana Abdülhamida II, panującego od 1876 r^[3].

Posiadała rezydencję letnią Validebağ i pałac w Kandilli, oba w azjatyckiej części Stambułu. Po śmierci męża opuściła pałac w Kandilli i przeniosła się do Pałacu Nadbrzeżnego w Fındıklı. Podarowała państwu pałac, w którym zamieszkiwała z mężem pod warunkiem, że zostanie on przekształcony w pierwszą średnią szkołę średnią dla dziewcząt w Imperium Osmańskim. Jej życzenie spełniło się dopiero w 1916 r., kiedy działacz ruchu młodotureckiego, mąż stanu i pedagog Ahmed Rıza otworzył w tym miejscu szkołę średnią dla dziewcząt nazwaną imieniem Adile. Była to jednak nie pierwsza, a druga szkoła średnia dla dziewcząt w imperium. Szkoła przeniosła się do nowego budynku w 1969 roku, a pałac Adile spłonął w 1986 roku z powodu zwarcia elektrycznego. W odbudowanym budynku w 2006 r. otwarto lokalne centrum edukacji i kultury^[2].

Adile zmarła w wieku siedemdziesięciu trzech lat jako ostatnia z potomków sułtana Mahmuda II. Została pochowana w mauzoleum w Eyüp w Stambule obok męża i dzieci^[6][7][3].

Poezja Adile była utrzymana w klasycznym stylu. Choć żyła wystarczająco długo, by poznać nowoczesną poezję osmańską, pozostała wierna tradycji, która wciąż była silna, zwłaszcza w pałacu^[8]. Znała poezję suficką^[3]. Twórczość Adile nie wyróżnia się jednak ani pod względem językowym, ani pod względem siły uczucia i wyrazu^[9]. Pisana jest językiem znacznie prostszym, niż w przypadku innych autorów jej epoki^[3]. Z o wiele większym powodzeniem poezją zajmowały się współczesne jej twórczynie: Leyla Hanım, Fitnat Hanım i Leyla Gülefşan Hanim^[9].

Jej poezja ma przede wszystkim charakter religijny^[3]. Po śmierci swojego męża tworzyła elegie^[2]. Wiersze poświęciła również swojej matce, swojej przybranej matce Nevfidan, swoim zmarłym dzieciom, zamordowanemu sułtanowi Abdulazizowi^[3].

Dywan poetycki autorstwa Adile, pierwszy taki zbiór napisany przez osmańską poetkę^[7][3], został opublikowany w 1996 r.^[10]