|
Aleksandra Kołłontaj
Aleksandra Michajłowna Kołłontaj (ros. Алекса́ндра Миха́йловна Коллонта́й; z domu Domontowicz, Домонто́вич; ur. 19 marca?/31 marca 1872 w Petersburgu, zm. 9 marca 1952 w Moskwie) – rosyjska działaczka socjaldemokratyczna i komunistyczna, rewolucjonistka, członkini Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (do 1914 frakcji mienszewików, następnie bolszewików), później członkini Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) (WKP(b)), pierwsza kobieta, która pełniła funkcje ministra i ambasadorki. ŻyciorysByła córką generała Armii Imperium Rosyjskiego Michaiła Domontowicza, dowódcy w wojnie rosyjsko-tureckiej (1877–1878), następnie szefa kancelarii ambasady rosyjskiej w Bułgarii w latach 1878–1879, i Aleksandry Masalin-Mrawinskiej (Mrawin), córki bogatego handlarza drewnem z Wielkiego Księstwa Finlandii (części Imperium Rosyjskiego). Ze strony matki miała przyrodnią siostrę Jewgienię Mrawinę (1864–1914), która była śpiewaczką operową. Kołłontaj była niezwykle uzdolniona językowo. Poza rosyjskim potrafiła porozumieć się w następujących językach: angielskim, francuskim, niemieckim, norweskim, szwedzkim, fińskim i hiszpańskim. Stopień znajomości tych języków był różny[1].
Działalność socjalistyczną w ruchu robotniczym podjęła w końcu XIX wieku. W 1914 roku, po powrocie z wieloletniej emigracji w USA i krajach Skandynawii, na którą była zmuszona udać się za wcześniejszą działalność polityczną, wstąpiła do partii bolszewików. Po przewrocie bolszewickim (rewolucji październikowej) w 1917 roku została komisarzem ludowym Opieki Społecznej. Była najbardziej wpływową kobietą w radzieckiej administracji i w 1919 roku utworzyła Żenotdieł, zwany „Ministerstwem Kobiet”. Instytucja pracowała dla poprawy warunków życia kobiet w Rosji Radzieckiej, prowadząc działalność propagandową i edukacyjną wśród kobiet w kwestii wyzwolenia seksualnego małżeństw, edukacji i praw robotników. Działalność ta po latach przyczyniła się do określania Kołłontaj jako socjalistycznej feministki. Żenotdieł został zlikwidowany w 1930 roku. W wewnętrznych sporach w ramach RPK(b) Kołłontaj była blisko poglądowo lewicowemu komunizmowi i Opozycji Robotniczej (której była jedną z głównych przywódców, obok m.in. Aleksandra Szlapnikowa), postulującej zwiększenie roli związków zawodowych i wpływu pracowników na zarządzanie radziecką gospodarką. W publikowanych pracach opowiadała się za poprawą warunków życiowych klasy pracującej w Rosji Sowieckiej. Po śmierci Lenina i dojściu Stalina do władzy została skutecznie odsunięta od wydarzeń politycznych i możliwości wpływania na ich bieg. Ograniczono również jej możliwość propagowania własnych poglądów. Następnie powierzono jej funkcję ambasadora ZSRR w Meksyku, Szwecji (1930–1945) i Norwegii. Jako jedna z nielicznych „starych bolszewików” uniknęła śmierci z rąk NKWD podczas „wielkiej czystki” w latach 30. XX wieku. Później została sprowadzona do roli symbolu zaangażowania kobiet po stronie bolszewików. Nazwę "Aleksandra Kollontay" nosił zbudowany w Stoczni Gdańskiej prototypowy chłodniowiec do transportu ryb serii typu B443 o nośności 4400 ton przekazany ZSRR w 1970[3]. Życie prywatne Dwukrotnie zamężna. W 1890 lub 1891 w wieku 19 lat wyszła za swojego kuzyna, niezamożnego oficera Władimira Kołłątaja (1867–1917), mimo że rodzina była przeciwna temu związkowi. Mieli syna Michaiła Kołłontaja. W latach 1918–1922 jej mężem był Pawieł Dybienko[4].
Andrzej i Marta Goworscy, Naznaczeni przez rewolucję bolszewików[4]
Nowy model kobiecościHistoryk Norman Davies określił ją jako apostołkę wolnej miłości[5]. Właśnie jej zwyczajowo, choć mylnie, przypisuje się autorstwo znanej teorii seksu jako „szklanki wody"[6]. Twierdziła na przykład, że kobiety trzeba wyzwolić nie tylko pod względem ekonomicznym, ale i psychologicznym; drogą do tego miał być seks bez zobowiązań[4].
Aleksandra Kołłontaj, New Woman[7]
Aleksandra Kołłontaj spełniała wszystkie warunki bycia „nową kobietą” i w 1919 roku podstawowe punkty swojego programu emancypacji kobiet przedstawiła w książce Nowa mentalność a klasa robotnicza[2]. Kołłontaj opowiadała się za kolektywną koncepcją macierzyństwa[8] i snuła wizje o nieuchronnym zmierzchu instytucji rodziny w nowo powstałym państwie radzieckim[9].  Przypisy
Bibliografia
Kontrola autorytatywna (osoba):
|
||||||||||||||||||||
