|
Apostoł _-_The_Last_Supper_(1495-1498).jpg) Apostoł (gr. apostolos – wysłannik) – nazwa używana w Nowym Testamencie najczęściej na określenie najbliższych uczniów Jezusa Chrystusa powołanych przez niego osobiście i wysłanych do głoszenia jego nauk. Samo pojęcie występuje też w Nowym Testamencie na określenie innych osób[1]. Dwunastu apostołów JezusaW Ewangeliach określenie „apostoł” związane było ze ścisłym kręgiem uczniów Jezusa, wyznaczonych przez niego. Jak zwrócił uwagę Johann Auer, niemiecki teolog zajmujący się teologią dogmatyczną i historią dogmatów w Uniwersytecie w Bonn – w Izraelu przed Chrystusem termin ten bywał używany w odniesieniu do proroków (por. 1 Krl 14,6 LXX), a w okresie po wygnaniu nazywano tak nauczycieli prawa wysyłanych przez króla (por. 2 Krn 17,7-9). Jednak słowa Jezusa wyjaśniające misję Jego apostołów (por. Mt 10,5-15, por. Łk 9,1-6; Mt 28,18-20) ukazują, że termin ten w Nowym Testamencie przeszedł ewolucję. Podczas gdy wcześniej wyrażał funkcję, teraz stał się tytułem, nazwą urzędu. Określenie „Dwunastu” prawdopodobnie jest starsze niż tytuł apostoła (por. Mk 3,13-19). Osobiście wybrani i ustanowieni przez Jezusa w liczbie dwunastu, są podobni do dwunastu synów patriarchy Izraela Jakuba, założycieli dwunastu pokoleń Ludu Wybranego. Dwunastu apostołów miało w zamierzeniu Jezusa odgrywać podobną rolę w Kościele, Nowym Ludzie Bożym. To dlatego Jan Ewangelista przytacza modlitwę Jezusa za apostołów zgromadzonych w czasie ostatniej wieczerzy w formie uroczystej modlitwy arcykapłańskiej (por J 17,6-19). Im też przekazał „tajemnice Królestwa” (Mt 13,11), uczył ich nowego stosunku do praw żydowskich, do nieczystości obrzędowej (Mt 15,12nn), nierozerwalności małżeństwa (Mt 19, 10nn) itd. Przygotowywał ich do misji, uczył o upadku Jerozolimy i o końcu świata (Mt 24-25). Przekazał im też władzę (Mt 18; Mt 28,19, por. Łk 22,19; J 20,21; 2 Kor 5,19n). Stąd autorytet apostołów był ponad autorytetem zgromadzenia danego kościoła i nie podlega osądowi jego członków. Św. Paweł mówił o swoim posługiwaniu:
Dzieje Apostolskie i listy Pawłowe ukazują apostołów jako tych, którzy zakładali miejscowe kościoły i kierowali nimi (Dz 8,14n; 15,2; Rz 15,15; 2 Kor 10,13-16; Tes 3,4 itd.). Strzegli kościelnej dyscypliny (1 Kor 5,3-5; 1 Tm 1,20; Dz 5 /Ananiasz i Safira/). Ustanawiali też współpracowników i następców poprzez nałożenie rąk (Dz 6,6; 1 Tm 4,14; 5,22; 2 Tm 1,6). Przechowywali depozyt wiary (1 Tm 6,20) i tradycję (1 Kor 11,23; 15,3). Do nich też należało przekazywanie swego urzędu poprzez ustanawianie następców (sukcesja apostolska)[2]. Liczba odnosiła się zapewne do dwunastu pokoleń Izraela (Mt 19,28[3]) i miała symbolizować jego odnowę[4]. Niektórzy apostołowie Jezusa byli wcześniej uczniami Jana Chrzciciela. Większość pochodziła z Galilei, podobnie jak Chrystus. Pochodzili z niskiego stanu – co najmniej czterech było rybakami, jeden (Mateusz Lewi) był wcześniej poborcą podatków. Przynajmniej dwóch z nich było krewnymi Jezusa (synowie Alfeusza). Kapłani jerozolimscy pogardzali nimi z powodu braku wykształcenia rabinicznego i galilejskiej gwary. Niektórzy z apostołów, włączając Piotra (Kefasa) byli żonaci (1 Kor. 9, 5). Wszyscy apostołowie byli Żydami. W gronie Dwunastu Jezus szczególnie traktował Piotra, Jakuba (Większego) i Jana. To ich zabrał ze sobą na Górę Przemienienia i przy nich wskrzesił córkę Jaira. Największą sympatią darzył Jana, który był najprawdopodobniej najmłodszy z grona. Apostołowie towarzyszyć też mieli Jezusowi w jego podróżach ewangelizacyjnych i wyprawach do Jerozolimy. Byli głównymi odbiorcami nauk Jezusa i świadkami jego cudów. W noc poprzedzającą śmierć Jezusa, spotkali się z nim na wieczerzy paschalnej i towarzyszyli mu w modlitwach w ogrodzie Getsemani. Tuż przed aresztowaniem Jezusa większość apostołów uciekła albo, jak Piotr, wyparła się swego Mistrza. Jeden z nich, Judasz Iskariota, okazał się zdrajcą, który wydał Jezusa; jakiś czas później popełnił samobójstwo. Po śmierci Jezusa jedenastu apostołów w strachu przed przeciwnikami ukrywało się w jednym z domów w Jerozolimie. Tam odwiedził ich zmartwychwstały Chrystus. Później spotkał się z nimi w Galilei, gdzie nakazał im 'głosić ewangelię ludziom z wszystkich narodów'. Lista apostołówW Nowym Testamencie pełna lista apostołów jest wymieniona 4 razy, we wszystkich ewangeliach synoptycznych, oraz w Dziejach Apostolskich. Listy różnią się kolejnością, oraz niektórymi imionami. Wspólnymi ich punktami jest to, że zawsze Piotr jest wymieniony jako pierwszy, Filip piąty i Jakub syn Alfeusza jako dziewiąty. Listy w Nowym Testamencie, poza imionami, przy niektórych apostołach mają dodatkowe informacje. Lista apostołów w Ewangelii Marka, zawiera informacje, że Jakubowi i Janowi został nadany przydomek Boanerges, czyli synowie gromu[5].
Wiek apostolskiKsięga Dziejów Apostolskich (rozdziały 1-5) podaje, że po zesłaniu Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy apostołowie zaczęli dynamicznie organizować działalność ewangelizacyjną i strukturę wewnętrzną wspólnoty chrześcijańskiej w Jerozolimie i Judei. W miejsce zdrajcy Judasza wybrano przez los Macieja i w tym składzie grono Dwunastu zarządzało całością pierwszych chrześcijan. Mniej więcej w tym samym czasie zmartwychwstały Jezus Chrystus osobiście wybrał na swojego apostoła Szawła z Tarsu, który odtąd znany będzie jako apostoł Paweł. Chociaż Paweł uczestniczył czasem w naradach kolegium „apostołów i starszych w Jerozolimie” i miał takie same uprawnienia jak pozostali apostołowie, nie był nigdy zaliczany do grona „Dwunastu”. Sam jednak określał się tak często w swoich listach (por. Ga 1,1). Wspólnota chrześcijańska w czasach apostolskich zarządzana była kolegialnie przez grono apostołów. To ono rozstrzygało wszystkie kwestie organizacyjne i doktrynalne. Wszystkie lokalne gminy chrześcijańskie uznawały autorytet apostolski. Wszystkie księgi Nowego Testamentu były oznaczone imieniem apostołów (Mateusz, Jan, Piotr, Paweł) lub ich współpracowników (Marek – współpracownik Piotra i Pawła; Łukasz – współpracownik Pawła; Jakub i Juda, bracia Pańscy – starsi z Jerozolimy). To apostołowie (np. Paweł) lub osoby przez nich wyznaczone (np. Tymoteusz, Tytus) powoływali biskupów (nadzorców) czyli prezbiterów (starszych) oraz diakonów (sług) w poszczególnych wspólnotach. Po śmierci Jakuba Większego w wyniku prześladowań ze strony Heroda Agryppy (44 r. n.e.) do grona apostołów dołączyli „starsi z Jerozolimy”, w tym Jakub (brat Pański). Wspólnie podjęli decyzję w sprawie obrzezania nawróconych pogan i wysyłają do wszystkich chrześcijan list oraz swoich przedstawicieli (Dzieje Apostolskie 15 rozdział). Z czasem apostołowie opuścili Jerozolimę (przed rokiem 56 n.e.)[potrzebny przypis] i udali się w różne strony ówczesnego świata, aby szerzyć ewangelię. Według tradycji chrześcijańskiej większość apostołów zginęła śmiercią męczeńską, z wyjątkiem Jana, który ok. roku 100 umarł jako ostatni apostoł śmiercią naturalną w Efezie. W II wieku słowo „apostoł” nie oznaczało już urzędu w Kościele[1]. Według części chrześcijan[potrzebny przypis] pozycja apostoła nie zaniknęła – uznaje się jednak powszechnie raczej nie powołanie na tę funkcję przez Kościół, a uznanie za bycie powołanym do tej funkcji (służby) przez Boga, Kościół zaś może jedynie to powołanie oficjalnie rozpoznać. Określenia „apostoł” w Nowym TestamenciePoza Dwunastoma, Maciejem i Pawłem z Tarsu, Nowy Testament określa też jako apostołów następujące osoby:
Sam Jezus z kolei jest nazywany „apostołem” czyli „wysłannikiem” Boga (Hbr 3,1). Tereny działań ewangelizacyjnych apostołów Jezusa Chrystusa według tradycji[11]
Śmierć apostołówPosągi apostołów na Lateranie  .JPG)           Według tradycji, jedenastu spośród Dwunastu zginęło z rąk ludzkich, jedynym, który zmarł śmiercią naturalną (i jako ostatni z Dwunastu), był Jan.
Po wniebowstąpieniu Jezusa apostołowie przyjęli do swego grona jednego z Jego uczniów, Macieja – który został ukamienowany Apostołowie narodówTerminem „apostoł” zaczęto określać w średniowiecznej hagiografii misjonarzy mających kluczowe znaczenie w procesie chrystianizacji danego narodu czy też państwa. Osoby te niejako kontynuowały misję apostołów Chrystusa.
Misjonarze niekatoliccy:
Inni święci katoliccy określani mianem apostołów:
Zobacz teżPrzypisy
Bibliografia
Kontrola autorytatywna (stanowisko): |
