|
Arkady Fiedler
Arkady Adam Fiedler[1] (ur. 28 listopada 1894 w Poznaniu, zm. 7 marca 1985 w Puszczykowie) – polski działacz niepodległościowy, prozaik, reportażysta, przyrodnik i podróżnik, porucznik Wojska Polskiego. ŻyciorysBył synem Antoniego Fiedlera, poznańskiego poligrafa i wydawcy, i Franciszki z Krajewiczów[2][3]. On to właśnie rozbudził w Arkadym namiętne zainteresowanie przyrodą. „Uczył mnie kochać rzeczy takie, obok których inni ludzie przechodzili obojętnie” – wspominał później pisarz o swym ojcu. Ukończył Gimnazjum im. Gotthilfa Bergera w Poznaniu, a następnie studiował filozofię i nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz na uniwersytecie w Poznaniu[4]. Studia te zostały przerwane wraz z wybuchem I wojny światowej i wcieleniem do armii niemieckiej[5]. W latach 1918–1919 brał udział w powstaniu wielkopolskim[5] (został wybrany do Komitetu Jedenastu Polskiej Organizacji Wojskowej Zaboru Pruskiego i był kierownikiem Działu Organizacyjnego w Dowództwie Żandarmerii Krajowej). 8 stycznia 1921 został zatwierdzony w stopniu porucznika żandarmerii ze starszeństwem od 1 kwietnia 1920[6]. W opublikowanej 24 września 1921 „Pierwszej liście oficerów rezerwowych WP” figurował jako porucznik rezerwy żandarmerii. W 1934 był porucznikiem rezerwy Kadry 7 dywizjonu taborów w Poznaniu ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 28. lokatą na liście starszeństwa oficerów taborowych oraz pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań-Miasto. Debiutował w 1917 cyklem wierszy „Czerwone światło ogniska” na łamach poznańskiego dwutygodnika „Zdrój”[5]. W latach 1922–1923 studiował w Akademii Sztuk Graficznych w Lipsku i ukończył ją zdobywając tytuł mistrza chemigrafii[2]. W 1926 wydał pierwszą książkę Przez wiry i porohy Dniestru. W 1928 wyjechał w pierwszą większą podróż do południowej Brazylii. Przywiózł z niej bogate zbiory zoologiczne i botaniczne, które bezinteresownie przekazał Muzeum Przyrodniczemu oraz innym naukowym placówkom w Poznaniu, i nie mniej bogate wrażenia, które opisał w książkach Bichos, moi brazylijscy przyjaciele i Wśród Indian Koroadów. Żoną Arkadego Fiedlera była w tym czasie Janina z d. Ritter, którą poślubił w lipcu 1920 r.; mieli urodzoną w kwietniu 1924 r. córkę Barbarę. Po powrocie Fiedlera z podróży do Brazylii małżeństwo przeszło kryzys, m.in. na tle gospodarowania przez Janinę finansami podczas nieobecności męża, co doprowadziło pisarza do załamania nerwowego. W 1930 r. żona odeszła od niego, zabierając ze sobą córkę Basię, która zmarła w wieku 9 lat w 1933 r. W 1934 r. Fiedlerowie przeprowadzili rozwód[7]. W 1933 pisarz urzeczywistnił swe najgorętsze marzenie: wyruszył do Amazonii. Wyprawa zaowocowała książką Ryby śpiewają w Ukajali, która zdobyła wielkie uznanie czytelników. W 1936 wydał kolejny bestseller, Kanadę pachnącą żywicą. W 1937 oceniał plan kolonializacji Madagaskaru, podróż opisał w książce Radosny ptak drongo, później przerobionej na Gorąca wieś Ambinanitelo, wznowionej jako Madagaskar. Gorąca wieś Ambinanitelo[8]. II wojna światowa zastała Fiedlera na Tahiti. Porzucił tę wyspę, aby podjąć służbę żołnierską. W lutym 1940 przez Francję dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie poznał polskich lotników uczestniczących w bitwie o Anglię. Napisał o nich głośną książkę Dywizjon 303 – jej przedruki krążyły w okupowanej Polsce, podnosząc morale społeczeństwa. W latach 1942–1943 pływał na polskich statkach handlowych – wysiłek wojenny naszych marynarzy opisał w książce Dziękuję ci, kapitanie. W trakcie wojny i tuż po niej w Londynie przyszli na świat jego dwaj synowie – Marek i Arkady Radosław. W 1946 powrócił razem z żoną Włoszką Marią Maccariello do Polski i zamieszkał w Puszczykowie pod Poznaniem. Nie mogąc podróżować (czasy stalinowskie), napisał powieści dla młodzieży: Mały Bizon, Wyspa Robinsona, Orinoko[9]. Od 1956 powrócił na podróżnicze szlaki – odwiedził Indochiny, Brazylię, Gujanę, Madagaskar, Kanadę, kilkukrotnie Afrykę Zachodnią[9]. W swoim życiu odbył 30 wypraw i podróży. Napisał 32 książki, które ukazały się w 23 językach w przeszło 10-milionowym nakładzie. Jego książki urzekają plastyką opisu, barwnie zbliżają czytelnikowi ludzi o różnych kolorach skóry, uczą szacunku dla innych kultur i obyczajów, opiewają piękno przyrody. Jest autorem dwóch książek autobiograficznych: „Mój ojciec i dęby” oraz „Wiek męski – zwycięski”[10]. W 1974 pisarz zachęcony namowami czytelników stworzył wraz z rodziną prywatne muzeum podróżniczych trofeów w swym domu w Puszczykowie[11]. W 1983 był członkiem Rady Krajowej PRON[12]. Zmarł 7 marca 1985 w Puszczykowie, gdzie został pochowany na miejscowym cmentarzu. Autorem rzeźby przedstawiającej głowę pisarza i umieszczonej na jego grobie jest Adam Haupt. Podróże
Ordery i odznaczenia
Nagrody i wyróżnieniaBył laureatem wielu nagród, m.in. nagrody literackiej miasta Poznania[17] (1936), Nagrody Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za literaturę podróżniczą (1963), nagrody prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1974) oraz nagrody państwowej I stopnia za całokształt twórczości (1978). Potomkowie FiedleraDwaj synowie Arkady Radosław Fiedler (starszy), były poseł oraz Marek Fiedler (młodszy) są także pisarzami i podróżnikami. Pasje do podróżnictwa i twórczości literackiej odziedziczyli także wnukowie Arkady Paweł Fiedler (syn Arkadego Radosława) i Radosław Fiedler (syn Marka). Arkady Radosław ma również wnuka Arkadego Antoniego. Wszyscy mieszkają obok siebie w Puszczykowie, prowadząc Muzeum – Pracownię Literacką Arkadego Fiedlera wraz Ogrodem Kultur i Tolerancji[18]. UpamiętnienieJest patronem kilkudziesięciu szkół, m.in.: Szkoły Podstawowej w Czapurach[19], Szkoły Podstawowej nr 2 w Dębnie[20], Szkoły Podstawowej w Starej Przysiece Drugiej[21], Szkoły Podstawowej w Zbąszyniu[22], Szkoły Podstawowej nr 18 w Zielonej Górze[23], Zespołu Szkół Nr 12 w Szczecinie, Szkoły Podstawowej w Rychwale[24], Szkoły Podstawowej nr 114 w Krakowie[25], Szkoły Podstawowej w Przeźmierowie[26], Szkoły Podstawowej w Chomęcicach[27], Szkoły Podstawowej nr 13 w Gorzowie Wielkopolskim[28], Szkoły Podstawowej nr 5 w Gnieźnie[29] oraz Szkoły Podstawowej w Golinie Wielkiej[30]. Podróżnik jest również patronem ulic w Polsce i na świecie[31]. Od 6 lipca 2009 jest również patronem Wielkopolskiego Oddziału Żandarmerii Wojskowej w Poznaniu[32]. Od 1996 w Muzeum-Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera wręczana jest coroczna nagroda „Bursztynowego Motyla” im. A. Fiedlera dla polskiego autora książki podróżniczej. W 2020 Piotr Bojarski wydał jego biografię zatytułowaną Fiedler. Głód świata (Wydawnictwo Poznańskie)[33]. W Puszczykowie wyznakowano szlak pieszy zielony im. Arkadego Fiedlera[34]. W 2020 r. nakładem Wydawnictwa Poznańskiego ukazała się biografia Arkadego Fiedlera Fiedler. Głód świata autorstwa Piotra Bojarskiego[35].    PublikacjeReportaże i eseje podróżnicze
Powieści
Wspólnie z Markiem FiedleremZobacz teżPrzypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Kontrola autorytatywna (osoba):
Information related to Arkady Fiedler |
||||||||||||||||||||||||
.jpg)
