|
Barbara z Nikomedii
 Barbara z Nikomedii, św. Barbara (cs. великомученица Варвара) – według legendy dziewica i męczennica chrześcijańska, jedna z Czternastu Świętych Wspomożycieli, święta Kościoła katolickiego i prawosławnego. Świętej Barbary nie odnotowują ani antyczni Ojcowie Kościoła, ani Martyrologium Hieronima; znana jest jedynie ze średniowiecznej legendy[2]. ŻywotŻycie i śmierć św. Barbary najczęściej datowane są na przełom III i IV wieku. Próby łączenia jej z wcześniejszymi czasami (np. lata 235–238) nie mają podstaw, z racji wątpliwej autentyczności przekazów o Barbarze[2]. Legenda.jpg) Według średniowiecznej legendy[2], Barbara pochodziła z pogańskiej rodziny z Heliopolis. Ojciec Dioskuros wysłał ją na naukę do Nikomedii. Tam zetknęła się z chrześcijaństwem. Gdy ojciec dowiedział się, że Barbara została chrześcijanką, chciał ją zmusić do wyparcia się wiary. Kiedy to nie poskutkowało, doniósł na nią do władz prześladujących wówczas chrześcijan. Została uwięziona w wieży, gdzie miał przed śmiercią objawić się jej anioł z kielichem i hostią. Ścięta mieczem prawdopodobnie około roku 305 w Nikomedii lub Heliopolis, podczas prześladowań za panowania cesarza Galeriusza (305–311)[3].
Wielka księga świętych, Pinnex, 2003.[4]
Istnieje również legenda, według której święta Barbara, uciekając przed ojcem, schroniła się w skale, która się przed nią rozstąpiła. KultWielkim orędownikiem św. Barbary był papież Grzegorz I, znanym jej admiratorem był św. Stanisław Kostka. Również w Polsce kult św. Barbary był zawsze bardzo żywy. W modlitewniku Gertrudy, córki Mieszka II (XI w.), wspominana jest pod datą 4 grudnia. Ze względu na niepewną historyczność jej postaci, podczas reformy katolickiej liturgii w 1969 roku kult Barbary został ograniczony. Papież Paweł VI zastosował jej wspomnienie jedynie do czci lokalnej, a imię usunął z litanii świętych Kościoła powszechnego (jednak jest wymieniana w typicznym wydaniu Martyrologium Rzymskiego z 2004[5]). Wciąż jednak Barbara jest uznawana za świętą, ponieważ w Kościele katolickim nie jest możliwa dekanonizacja[6][7][2][8]. Jej imieniem nazwano gorczycznik pospolity, łac. Barbarea vulgaris[9], potocznie zwany „barbarką” lub „zielem św. Barbary”[10]. W tradycji w święto św. Barbary wkłada się ziarnka zboża i gałązki czereśni lub wiśni do wody, które mają zakwitnąć na Boże Narodzenie. Są to gałązki św. Barbary[10]. W Kościele prawosławnym nadal jest powszechnie czczona.  RelikwieW VI wieku cesarz wschodniorzymski Justynian sprowadził rzekome relikwie św. Barbary do Konstantynopola, a w 1108 umieszczono je w Kijowie, gdzie znajdują się do dnia dzisiejszego[11]. Z kolei w 1202 roku wenecjanie część relikwii przekazali miastu Torcello (Republika Wenecka), gdzie znajdują się w kościele św. Jana Ewangelisty. W Polsce znajduje się relikwia czaszki św. Barbary będąca do 1242 roku w posiadaniu książąt pomorskich, a następnie wykradziona z grodu w Sartowicach przez Krzyżaków, była przechowywana w kaplicy na zamku w Starogrodzie, a podczas wojny trzynastoletniej ukryta na zamku w Malborku, skąd król Kazimierz Jagiellończyk po zajęciu zamku przekazał ją do klasztoru w Czerwińsku nad Wisłą[12], gdzie fragment czaszki w srebrnej hermie pozostaje do dziś, przechowywany w sejfie[13]. PatronatŚw. Barbara jest współpatronką archidiecezji katowickiej. Jest patronką dobrej śmierci i trudnej pracy[14] m.in. górników, hutników, flisaków, marynarzy, rybaków, żołnierzy, kamieniarzy, ludwisarzy, więźniów i wielu innych[3][15]. Orędowniczka w czasie burzy i pożarów. Św. Barbara patronuje również Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Dzień obchodówWspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 4 grudnia[3], natomiast Cerkiew prawosławna wspomina wielką męczennicę 4/17 grudnia[c], tj. 17 grudnia według kalendarza gregoriańskiego. W dniu wspominania Świętej obchodzone jest tradycyjne święto górnicze – Barbórka[16]. Ikonografia.jpg) W ikonografii św. Barbara przedstawiana jest w długiej tunice i w płaszczu, z koroną na głowie, niekiedy w czepku. W ręku trzyma kielich i hostię (symbol Eucharystii). Według legendy tuż przed śmiercią anioł przyniósł jej Komunię Świętą. Czasami ukazywana jest z wieżą, w której była więziona (wieża ma zwykle 3 okienka, które miały przypominać Barbarze dogmat o Trójcy Świętej), oraz z mieczem, od którego zginęła[17]. AtrybutyAtrybutami Barbary z Nikomedii są: anioł z gałązką palmową, dwa miecze u jej stóp, gałązka palmowa, kielich, księga, lew u stóp, miecz, monstrancja, pawie lub strusie pióro, wieża[3]. FilmO Barbarze z Nikomedii powstał film:
Zobacz też
Obrazy
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Kontrola autorytatywna (osoba): Information related to Barbara z Nikomedii |
||||||||||||||||
