Folusz (województwo podkarpackie)

Folusz

wieś
Kopalnia ropy naftowej-eksponat
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	jasielski
Gmina	Dębowiec
Wysokość	380-400 m n.p.m.
Liczba ludności (2023)	666[2]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-222[3]
Tablice rejestracyjne	RJS
SIMC	0348230[4]
Położenie na mapie gminy Dębowiec Folusz
Położenie na mapie Polski Folusz
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Folusz
Położenie na mapie powiatu jasielskiego Folusz
49°36′57″N 21°23′06″E/49,615833 21,385000[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Folusz (j. łemkowski Фолюш) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Dębowiec^[4][5].

Folusz został założony w XVI wieku przez Mniszchów. W 1939 roku wieś składała się z ponad 100 gospodarstw. Po zakończeniu II wojny światowej w Akcji Wisła, cała ludność łemkowska została wysiedlona.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Miejscowość jest siedzibą parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa, należącej do dekanatu Dębowiec, diecezji rzeszowskiej.

Folusz leży na obrzeżu Magurskiego Parku Narodowego, niedaleko drogi wojewódzkiej nr 993 Gorlice–Dukla.

Na terenie wsi znajduje się ośrodek wczasowy, prowadzony przez powiat Dom Pomocy Społecznej^[6], kopalnia ropy naftowej „Folusz” oraz Park Rekreacji i Edukacji Ekologicznej im. Stanisława Zająca (otwarty 15 listopada 2010)^[7].

• 
  Kościół parafialny
• 
• 

• Diabli Kamień – pomnik przyrody – grupa skał, wychodnia piaskowca magurskiego. Prowadzi do niego szlak dojściowy czarny (ok. 25–30 min.).
• Wodospad Magurski – kilkumetrowej wysokości próg skalny tworzy jeden z nieczęsto spotykanych w tej części Beskidów wodospad. Można do niego dojść idąc zielonym szlakiem turystycznym w kierunku Mrukowej, a następnie zielonym szlakiem dojściowym (ok. 20 min.).
• Łowisko pstrągów – przy szlaku czarnym w kierunku Diablego Kamienia.
• Transgraniczny Szlak Naftowy – który łączy ze sobą miejsca związane z narodzinami i historią przemysłu naftowego; w Foluszu znajduje się kopalnia nafty i gazu ziemnego oraz stare urządzenia wydobywcze^[8].

• Górski szlak turystyczny (żółty): Folusz – Magura Wątkowska (846 m n.p.m.) – Bartne – Banica – Wołowiec – Nieznajowa – Radocyna – Konieczna – Przełęcz Dujawa (547 m n.p.m.)^[9][10].
• Górski szlak turystyczny (zielony): Gorlice – Wapienne – Ferdel (648 m n.p.m.) – Barwinok (670 m n.p.m.) – Kornuty (830 m n.p.m.) – Magura Wątkowska (846 m n.p.m.) – Folusz – Mrukowa – Nowy Żmigród – Krempna – Ożenna^[10], z odgałęzieniem z Folusza szlakiem dojściowym na Wodospad Magurski, a także z odgałęzieniem zieloną ścieżką przyrodniczą odchodzącą od głównego szlaku do Rezerwatu przyrody Kornuty i Jaskini Mrocznej^[9].
• Górski szlak turystyczny (czarny): Folusz – Barwinok (670 m n.p.m.) – Ferdel (648 m n.p.m.) – Wapienne^[9][10], z odgałęzieniem z Folusza szlakiem dojściowym na Diabli Kamień^[11].
• Niebieska ścieżka spacerowa opatrzona nazwą "Anielska ścieżka"^[12].
• Niebieska ścieżka edukacyjna "Dolina Kłopotnicy" po Parku Rekreacji i Edukacji Ekologicznej im. Stanisława Zająca^[13].
• Czerwona ścieżka edukacyjna "Folusz" prowadząca m.in. przez Diabli Kamień oraz Wodospad Magurski^[14].

10 października 1968 w Domu Pomocy Społecznej w Foluszu zmarł w wieku 73 lat słynny malarz prymitywista – Nikifor Krynicki (Epifaniusz Drowniak).

• Folusz, Foluszczyki

• Wojciech Krukar, Stanisław Kryciński, Paweł Luboński, Tadeusz A. Olszański i in.: Beskid Niski. Przewodnik, wyd. II poprawione i aktualizowane, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”. Pruszków 2002, ISBN 83-85557-98-9, str. 283-284;

• Folusz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 396 .