|
Franciszek Haberek
Franciszek Antoni Haberek (ur. 11 września 1895 w Strzeszynie, zm. 4 marca 1973 w Ilford[1]) – podpułkownik dyplomowany pilot lotnictwa Wojska Polskiego i Polskich Sił Powietrznych. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, zastępca dowódcy 6 Pułku Lotniczego we Lwowie. ŻyciorysFranciszek Antoni Haberek urodził się 11 września 1895 roku[2]. Urodzony jako drugie dziecko Wojciecha i Marii Haberków z dm. Migdał. Po ukończeniu 8. klas Cesarsko-Królewskiego Gimnazjum w Gorlicach i zdaniu egzaminu dojrzałości wstąpił 1 września 1914 roku do armii austriackiej. Od 11 września do 31 grudnia 1914 roku przeszedł szkolenie rekrutacyjne w batalionie zapasowym 32 pułku obrony kraju Enutsch Morawy. Jako kapral plutonowy od 1 stycznia 1915 do 31 grudnia 1916 roku był dowódcą drużyny i zastępcą dowódcy plutonu w 32 pułku obrony kraju na froncie austriacko-rosyjskim. W stopniu plutonowego od 1 stycznia do 1 kwietnia 1917 roku odbył kurs oficerów rezerwy w Szkole Oficerów Rezerwy w Opawie-Śląsk. Jako Fähnrich przeszedł kurs karabinu maszynowego w Szkole Karabinów Maszynowych w Trebinje (ówczesna Hercegowina). Następnie jako instruktor wyszkolenia karabinów maszynowych był w batalionie zapasowym 32 pułku obrony kraju w Bochni. Od 16 lipca do 1 listopada 1917 roku pełnił funkcję dowódcy plutonu karabinu maszynowego 32. Pułku obrony kraju na froncie austriacko- włoskim. Następnie jako Fähnrich kolejno podporucznik od 1 stycznia do 31 października 1918 nadal był instruktorem wyszkolenia karabinów maszynowych w batalionie zapasowym 32. Pułku obrony krajowej w Bochni. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Zaczął karierę od stopnia porucznika w 2. pułku strzelców podhalańskich w Bochni, nadal będąc instruktorem wyszkolenia karabinów maszynowych. Od 16 lutego do 15 sierpnia 1919 roku odbył kurs oficerów samochodowych w 5. Dywizjonie samochodowym w Krakowie. Kolejno jako podporucznik porucznik od 16 sierpnia 1919 do 31 kwietnia 2021 r. w 1. Dywizji gen. Józefa Hallera w 13 dywizji piechoty, grupy południowej na froncie polsko-bolszewickim był dowódcą kolumny samochodowej nr.86. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 45. lokatą w korpusie oficerów samochodowych, a jego oddziałem macierzystym był 6 Dywizjon Samochodowy we Lwowie[3]. W 1922 roku został powołany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza Kursu Normalnego, pozostając oficerem nadetatowym 6 Dywizjonu Samochodowego[4]. Z dniem 1 października 1924 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do dyspozycji Departamentu IV Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. W tym samym miesiącu został przydzielony do macierzystego 6 Dywizjonu Samochodowego z równoczesnym odkomenderowaniem do Szkoły Pilotów w Bydgoszczy, którą ukończył. Następnie wykładał tam taktykę a potem p.o. Dyrektora tej Szkoły[5][6][7]. 21 sierpnia 1926 roku został przeniesiony z korpusu oficerów samochodowych do korpusu oficerów lotnictwa w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 32,6 lokatą, wcielony do 6 pułku lotniczego i przydzielony do Szkoły Pilotów na stanowisko pełniącego obowiązki dyrektora nauk[8]. Od sierpnia 1927 roku do czerwca 1928 roku był dowódcą 12 eskadry lotniczej w Warszawie, następnie oficerem taktycznym 1. pułku lotniczego w Warszawie. 18 lutego 1928 roku awansował na majora ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku i 6. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa[9]. W 1928 jako oficer 1 pułku lotniczego służył w Departamencie Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych jako Szef Wydziału Ogólno-Organizacyjnego w Warszawie[10]. Na początku lat 30. był oficerem 6 pułku lotniczego w garnizonie Lwów[11]. Następnie od 1 stycznia 1930 do 31 marca 1933 roku był dowódcą dywizjonu liniowego potem dywizjonu szkolnego 6. pułku lotniczego we Lwowie. Jako major podpułkownik od 1 kwietnia 1933 do 15 lutego 1939 roku był kierownikiem samodzielnego referatu lotniczego w Sztabie Głównym oddziale III i I. W 1930 roku wystąpił pod pseudonimem „Janusz Halny” w jednym z najchętniej oglądanych w tamtym czasie polskich filmów[12] „Gwiaździsta eskadra”[13], który był również największą produkcją zrealizowaną w okresie międzywojennym w Polsce[12]. Pełniąc stanowisko dowódcy dywizjonu szkolnego tej jednostki 2 września 1931 roku powracając z inspekcji do Lwowa-Skniłowa został ranny w biodro w katastrofie lotniczej pod Chodorowem, której samolot uległ krótko po starcie wieczorem, po czym został przewieziony pociągiem do szpitala lwowskiego (ranny został także mjr Adam Paleolog, zastępca dowódcy pułku)[14][15], gdzie przeszedł operację i jego stan poprawiał się[16][17]. Był członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma „Lot i Obrona Przeciwlotniczo-Gazowa Polski”, organu prasowego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej[18]. Mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z 19 marca 1937 roku. W stopniu podpułkownika od 16 lutego do 17 września 1939 roku był zastępcą dowódcy, kolejno p.o. dowódcy 6. pułku lotniczego we Lwowie, następnie Stanisławowie, Kołomyi i Kutach. Między 18 września do 28 grudnia 1939 roku był komendantem obozów żołnierskich w rejonie Babadag, następnie w obozach oficerskich Călimănești, Târgoviște w Rumunii. Od 29 grudnia 1939 do 27 marca 1940 roku pracował w Attaché wojskowym w Bukareszcie i zajmował się tam pracami specjalnymi, czyli ewakuacją żołnierzy polskich do Francji. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się na Zachód do Wielkiej Brytanii i wstąpił do Polskich Sił Powietrznych w Anglii w ramach Royal Air Force. Otrzymał numer służbowy RAF P-1519[19]. Został szefem powołanego 1 października 1941 roku Biura Historycznego Lotnictwa[20]. Służbę zakończył w stopniu podpułkownika i wing commandera[19]. Jego postać pojawia się w książkach: "Z kabiny obserwatora" Janusza Kędzierskiego[21] oraz w cyklu Janusza Meissnera "Wspomnienia pilota"[22]. Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 4 marca 1973 roku. Został pochowany w Newton Abbot[1]. Symboliczna tablica nagrobna umieszczona została przez rodzinę na grobie Haberków i znajduje się na cmentarzu komunalnym w Bieczu[23]. 16 kwietnia 2021 roku opublikowana została sylwetka ppłk. Franciszka Haberka w cyklu „Bieczanie znani i mniej znani", prowadzonym przez Bieckie Centrum Kultury pt. PILOT I AKTOR[24]. W jubileuszowym 40. wydaniu Lotniczego Magazynu Historycznego GAPA z listopada 2022 roku, pojawił się artykuł pt. „Ppłk dypl. pil. Franciszek Antoni Haberek"[25]. Napisany został dzięki współpracy rodziny z Robertem Gretzyngierem oraz Fundacją Historyczną Lotnictwa Polskiego. 28 lutego 2023 roku jego grób znajdujący się w Ogwell Cross Cemetery, Newton Abbot TQ126AA w Wielkiej Brytanii został wpisany do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, pod numerem ewidencyjnym 5472[26]. 11 września 2024 roku w Muzeum Ziemi Bieckiej otwarta została wystawa czasowa pt. "Niesłychane losy wyjątkowego człowieka opowieść o Franciszku Haberku"[27], którą przygotowali Magdalena Skawińska, Mateusz Haberek oraz zespół Muzeum Ziemi Bieckiej. Galeria
Ordery i odznaczenia
Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
