Frodo Baggins

pan Underhill, Powiernik Pierścienia, Frodo Dziewięciopalcy, Wędrowiec, Przyjaciel Elfów

Postać z mitologii Śródziemia
Fanowskie przedstawienie Frodo Bagginsa autorstwa Marka J. Ferrariego.
Pierwsze wystąpienie	Władca Pierścieni. Drużyna Pierścienia (1954)
Ostatnie wystąpienie	Bilbo’s Last Song (1974)
Twórca	J.R.R. Tolkien
Wystąpienia	Władca Pierścieni, Silmarillion, Niedokończone opowieści
Grany przez	Elijah Wood
Dubbing	Józef Pawłowski
Dane biograficzne
Pochodzenie	Hobbiton (Shire)
Przynależność	hobbit (Fallohid)
Płeć	mężczyzna
Data urodzenia	22 września 2968 Trzeciej Ery
Data i miejsce śmierci	po 29 września 3021 Trzeciej Ery Aman
Rodzina	Drogo Baggins (ojciec), Primula Brandybuck (matka), Bilbo Baggins (kuzyn)
Inne informacje
Wiek	53 lata (w chwili opuszczenia Śródziemia)
Multimedia w Wikimedia Commons

Frodo Baggins – fikcyjna postać, główny bohater powieści Władca Pierścieni J.R.R. Tolkiena. Wzmianki o nim pojawiły się także w innych utworach z legendarium tego autora.

Frodo był hobbitem z Shire’u, któremu jego krewny, Bilbo Baggins, powierzył dający niewidzialność pierścień. Przyjaciel Froda i Bilba, czarodziej Gandalf, odkrył, że klejnot był w rzeczywistości Jedynym Pierścieniem, złowrogim artefaktem należącym do Saurona. Frodo wyruszył wówczas w podróż, której celem jest zniszczenie Jedynego Pierścienia.

Frodo urodził się 22 września 2968 r. Trzeciej Ery (1368 r. kalendarza Shire’u) jako syn Drogo Bagginsa i Primuli Baggins (z domu Brandybuck). Gdy miał 12 lat, jego rodzice utonęli w trakcie podróży łódką po Brandywinie. Frodo zamieszkał wówczas w Brandyhallu z rodziną matki. Zaprzyjaźnił się wtedy z hobbitami w podobnym wieku: Pippinem Tukiem, Merrym Brandybuckiem, Folko Boffinem i Fredegarem Bolgerem^[1][2].

W 2989 r. Trzeciej Ery Bilbo Baggins zdecydował, że jego spadkobiercą będzie Frodo. Młody hobbit przeprowadził się wówczas do Bag End w Hobbitonie^[1].

Frodo podzielał zainteresowania Bilba zarówno w zakresie historii elfów, jak i dalekich pieszych wędrówek. Dwaj hobbici byli bardzo ze sobą zżyci; cieszyli się także przyjaźnią Gandalfa^[3].

22 września 3001 r. Trzeciej Ery odbyło się przyjęcie urodzinowe Bilba (obchodzącego 111. rocznicę urodzin) i Froda (kończącego 33. lata, czyli wchodzącego w dorosłość, tak jak ją rozumieli hobici). Uroczystość zakończyła się niespodziewanym zniknięciem Bilba, który wyruszył w podróż do Rivendell. W ten sposób Frodo stał się panem Bag End i całego majątku Bilba, w tym zapewniającego niewidzialność pierścienia^[4].

Przez następne 17 lat Frodo prowadził życie bogatego kawalera. W 3018 r. Trzeciej Ery został odwiedzony przez Gandalfa, który opowiedział mu wówczas historię pierścienia Bilba. Przedmiot ten okazał się być Jedynym Pierścieniem, stworzonym przez Saurona w Drugiej Erze, by zniewolić ludy Śródziemia. Gandalf był w stanie odtworzyć losy artefaktu i stwierdzić, że Sauron rozpoczął jego poszukiwania^[5].

Pod wpływem opowieści Gandalfa Frodo zdał sobie sprawę, że obecność jego i Pierścienia w Hobbitonie stwarza zagrożenie dla hobbitów. Podjął wówczas decyzję o podróży do Rivendell. W towarzystwie swojego ogrodnika, Sama Gamgee oraz Pippina i Merry’ego opuścił ojczyznę, unikając złowrogich Czarnych Jeźdźców, poszukujących Bagginsa i Shire^[6].

Dla skrócenia drogi hobbici zdecydowali się przejść przez Stary Las. Natknęli się tam na wiele niebezpieczeństw, z których dwukrotnie zostali uratowani dzięki interwencji Toma Bombadila^[7].

Po dotarciu do gospody Pod rozbrykanym kucykiem w Bree Frodo zastał list od Gandalfa. Spotkał tam także tajemniczego mężczyznę, przedstawiającego się jako Obieżyświat, zainteresowanego czterema podróżującymi hobbitami. Nieznajomy okazał się być Aragornem, opisanym w liście Gandalfa do Froda jako osoba godna zaufania. Aragorn poprowadził hobbitów do Rivendell. Dzięki niemu cała czwórka dotarła do siedziby Elronda, choć Frodo został ciężko ranny w trakcie ataku Czarnych Jeźdźców na Wichrowy Czub^[8].

Frodo wrócił w Rivendell do zdrowia. Dzięki opiece Elronda mógł spotkać się z Bilbem i wziąć udział w naradzie, dotyczącej Pierścienia i Saurona. Gdy stwierdzono, że Pierścień musi być zniszczony w ogniach Orodruiny, Góry Przeznaczenia, Frodo zadeklarował, że podejmie się tego zadania. Na jego towarzyszy wyznaczono 8 osób, razem tworzących Drużynę Pierścienia^[9].

Przed wyruszeniem w drogę Frodo otrzymał od Bilba skarby starego hobbita: miecz Żądło oraz kolczugę z mithrilu^[10].

Droga grupy pierwotnie miała wieść przez Góry Mgliste, ale zamieć śnieżna i atak wargów zmusiły Drużynę do przejścia przez Morię. Dziewięciu zostało tam zaatakowanych przez orków, trolla oraz balroga. Frodo przeżył to starcie dzięki kolczudze od Bilba^[11].

Po upadku Gandalfa i opuszczeniu Morii Aragorn poprowadził pozostałych członków Drużyny do Lorien. Władczyni tej krainy, Galadriela, zachęciła Frodo do spojrzenia w jej zwierciadło. Pod wpływem ujrzanych wówczas wizji Frodo chciał oferować władczyni elfów Jedyny Pierścień. Galadriela oparła się jednak pokusie, jednocześnie ujawniając hobbitowi, że jest powierniczką jednego z Trzech Pierścieni^[12].

Gdy Drużyna Pierścienia opuszczała Lorien, Frodo otrzymał w darze od Galadrieli elfi płaszcz i flakonik ze światłem gwiazdy Earendila^[13].

W trakcie postoju na Parth Galen Drużyna Pierścienia miała podjąć decyzję co do dalszej podróży. Frodo czuł, że dla dobra misji i pozostałych członków Drużyny Pierścienia dalszą drogę musi odbyć samotnie. W przekonaniu tym utwierdził go atak Boromira, który owładnięty mocą Pierścienia chciał odebrać Frodo klejnot. Hobbit zdołał uciec pod osłoną niewidzialności i uniknąć spotkania zarówno z Drużyną, jak i czającymi się w zasadzce Uruk-hai. Jedynie Sam odgadł zamiary Frodo i zdołał go przekonać, by wspólnie podróżowali do Mordoru^[14].

Niemal na początku swojej podróży Frodo i Sam zostali zaatakowani przez Golluma, potajemnie śledzącego Drużynę Pierścienia od Morii. Stwór usiłował odebrać Frodowi klejnot, ale hobbit zdołał obezwładnić Golluma i wymóc na nim posłuszeństwo i pomoc w podróży do Mordoru. Gollum poprowadził hobbitów do Czarnej Bramy, a gdy tak okazała się zamknięta, wskazał im inną trasę^[15].

Trójka wędrowców została schwytana w Ithilien przez oddział strażników pod wodzą Faramira. Brat Boromira dowiedział się wówczas, że Frodo jest powiernikiem Jedynego Pierścienia. Oparł się jednak pokusie odebrania tego przedmiotu hobbitowi; wbrew rozkazom Denethora puścił także całą trójkę wolno i wyposażył ich w zapasy^[16].

Dalsza droga prowadziła przez Cirith Ungol. Hobbici zostali tam zaatakowani przez pajęczycę Szelobę. Gollum od początku planował to spotkanie, mając nadzieję, że Szeloba, zająwszy się Frodo i Samem, zostawi dla niego Pierścień^[17].

Samowi udało się odeprzeć atak pajęczycy, używając Żądła i flakoniku od Galadrieli, Frodo nie uniknął jednak obezwładnienia przez Szelobę. Sam, uznawszy Frodo za zmarłego, z żalem zostawił go, zabrał Pierścień i wyruszył w samotną drogę^[18].

Wkrótce jednak Sam przekonał się, że Frodo był jedynie nieprzytomny i że został zabrany przez oddział orków na przesłuchanie. Samowi udało się uratować Frodo i zwrócić mu Pierścień. Hobbici, przebrani za orków, kontynuowali podróż do Orodruiny, śledzeni przez Golluma^[19][20].

Po przybyciu do Góry Przeznaczenia Frodo, wyczerpany fizycznie i psychicznie, poddał się woli Pierścienia i odmówił jego zniszczenia. Został wtedy zaatakowany przez Golluma, chcącego odzyskać klejnot. W trakcie walki Gollum odgryzł palec Frodo i zdołał odebrać mu Pierścień. Stwór potknął się jednak i wraz z Pierścieniem spadł w ogień Orodruiny. Frodo i Sam wydostali się wówczas na zewnątrz góry, gdzie zostali uratowani przez orły, wysłane przez Gandalfa^[21].

Po koronacji Aragorna Frodo i pozostali hobbici wrócili do Shire. Okazało się wówczas, że pod ich nieobecność kraj był rządzony przez Lotho Sackville-Bagginsa, a następnie przez Sharkeya, którzy doprowadzili ojczyznę hobbitów do ruiny. Frodo wraz z towarzyszami zdołali przywrócić porządek w Shire i obalić Sharkeya (w rzeczywistości Sarumana, który uciekł z Orthanku po ataku entów)^[22].

Frodo mieszkał w Hobbitonie dwa lata po zakończeniu Wojny o Pierścień. W tym czasie był krótko burmistrzem Shire, a także zajmował się spisywaniem wspomnień ze swoich podróży. Przeżycia hobbita, a także rany, jakich doznał, nie pozwalały mu jednak cieszyć się życiem^[23].

Ostatecznie w 3021 r. Trzeciej Ery Frodo udał się z Bilbem do Szarych Przystani. Hobbici, jako Powiernicy Pierścienia, zajęli wówczas miejsce na statku płynącym do Valinoru; towarzyszyli im także Elrond, Gandalf i Galadriela. Wcześniej Frodo uczynił Sama swoim spadkobiercą, pozostawiając mu Bag End oraz zapiski z podróży hobbitów^[24].

Frodo określał Bilbo Bagginsa mianem wuja. W rzeczywistości jednak Frodo był jego ciotecznym siostrzeńcem (i zarazem stryjecznym bratankiem)^[1][25].

Frodo był także spokrewniony z Merrym i Pippinem. Ich wspólnym przodkiem był Gerontius Tuk^[25].

Frodo jako postać pojawił się dopiero w trzecim szkicu pierwszego rozdziału Drużyny Pierścienia; nazywał się wówczas Bingo Baggins i był synem Bilbo Bagginsa oraz Primuli Brandybuck^[26]. W czwartym szkicu stał się z kolei Bingo Bolger-Bagginsem, synem Rollo Bolgera oraz Primuli Brandybuck^[27]. Imię Frodo było wówczas przypisane postaci, która później stała się Pippinem^[28].

Tolkien wskazał, że podstawą dla imienia hobbita było staroangielskie imię Fróda, wywodzące się od słowa frod, oznaczające mądrość i doświadczenie^[29]. Frodo Baggins miało być angielskim tłumaczeniem imienia i nazwiska, zapisanego we wspólnej mowie jako Maura Labingi^[30].

Tom Shippey, badacz twórczości Tolkiena, zwrócił także uwagę na podobieństwo z imieniem króla Fróði (władcy pojawiającego się w takich tekstach jak Beowulf, Edda młodsza czy Gesta Danorum)^[31][32].

W rozdziale Pierścienie Władzy i Trzecia Era pojawia się krótka wzmianka na temat Frodo:

Jak powiadają, Niziołek Frodo na prośbę Mithrandira wziął na swe barki brzemię i w towarzystwie jednego tylko sługi przeszedł bardzo długą drogę wśród niebezpieczeństw i ciemności. W końcu na przekór Sauronowi dotarł do Góry Przeznaczenia i wrzucił Wielki Pierścień w ten sam ogień, w którym go niegdyś wykuto^[33].

Frodo pojawia się w następujących rozdziałach trzeciej części Niedokończonych opowieści:

• Wyprawa do Ereboru – Frodo jest narratorem, notującym opowieść Gandalfa o kulisach wyprawy do Ereboru^[34],
• Poszukiwania Pierścienia – wersja A tekstu opisana jest jako relacja z opowieści, którą Frodo usłyszał od Gandalfa^[35].

Jednym z wierszy, opublikowanych w zbiorze, jest Morski dzwon (ang. Sea-Bell or Frodos Dreme) z 1934 r. Jego podmiot liryczny podróżuje za morze i próbuje bezskutecznie nawiązać kontakt z mieszkańcami nowo odkrytego lądu. Po powrocie do ojczyzny bohater przekonuje się, że jego współmieszkańcy, niegdyś mu bliscy, stali się dla niego obcy. W ocenie Verlyn Flieger (badaczki twórczości Tolkiena) wiersz ten należy wiązać ze snami, jakich Frodo doświadczał po powrocie do Shire po Wojnie o Pierścień, gdy stwierdził, że nie jest w stanie wrócić do dawnego życia^[36].

Frodo pojawia się w poemacie z 1974 r. pt. Bilbo’s Last Song (pol. Ostatnia piosenka Bilba) jako jedna z osób, które – w towarzystwie Bilba – opuszczają Śródziemie na pokładzie statku, odpływającego z Szarych Przystani^[37].

W Drużynie Pierścienia znajduje się scena, w której Barliman Butterbur z gospody Pod rozbrykanym kucykiem przypomina sobie opis Frodo, pozostawiony mu przez Gandalfa:

"Mały grubas z rumianymi policzkami (...) wszyscy hobbici są mniej więcej tacy (...) ale ten jest trochę od innych wyższy, włosy ma jaśniejsze, a w brodzie dołek; bardzo wesoły, oczy mu się śmieją."^[38]

Jeden z bohaterów wskazuje także, że Frodo bardzo przypominał Bilba, nie tylko z wyglądu^[39].

Patrick Grant, uczony specjalizujący się w literaturze renesansu, rozpatrywał postacie z Władcy Pierścieni, posługując się pojęciami z psychologii analitycznej Carla Gustava Junga.

W ocenie Granta Frodo reprezentuje archetyp bohatera podobnego do dziecka (w opozycji do Aragona jako bohatera – szlachetnej i potężnej postaci). Animą (kobiecym aspektem psychiki) Frodo jest Galadriela, a cieniem (uosobieniem zwierzęcych popędów) – Gollum. Podróż hobbita, mająca na celu zniszczenie Pierścienia, symbolizuje proces indywiduacji^[40].

Tolkien opisywał Władcę Pierścieni jako fundamentalnie religijne i chrześcijańskie dzieło. Nie jest ono jednak alegorią chrześcijaństwa; w świecie Tolkiena nie istnieje np. jedna postać, której można byłoby przypisać cechy Jezusa jako zbawiciela (porównywanej chociażby z Aslanem z Opowieści z Narnii Lewisa). W ocenie pisarza i publisty Petera Kreefta rola ta została natomiast rozdzielona między trzy osoby, które wypełniają potrójny urząd (łac. munus triplex) Chrystusa jako króla, kapłana i proroka^[41].

Kreeft (podobnie jak brytyjski pisarz Joseph Pearce i inni badacze twórczości Tolkiena) uznali Frodo za figurę Chrystusa jako kapłana. W ich interpretacji podróż Frodo na Orodruinę w towarzystwie Sama przypomina drogę krzyżową Jezusa, któremu pomagał Szymon z Cyreny. Hobbit doświadczył także na Wichrowym Czubie symbolicznej śmierci (od Noża Morgulu, z której został uleczony dzięki Elrondowi)^[41][42][43].

Michael Livingston (badacz literatury średniowiecza) oraz Chris Hopkins (badacz literatury brytyjskiej) porównali życie Frodo po Wojnie o Pierścień do losu brytyjskich żołnierzy, walczących w I wojnie światowej i doświadczających tzw. shell shock (obecnie klasyfikowanego jako PTSD). Zniuansowany opis losu Frodo przypisują oni doświadczeniom samego Tolkiena, który był jednym z uczestników bitwy nad Sommą^[44][45].

• Frodospira – rodzaj ślimaków morskich z rodziny Lophospiridae^[51],
• Lotharingius frodoi – gatunek glonów^[52],
• Macrostyphlus frodo – gatunek chrząszczy^[53][54],
• Psylla frodobagginsi – gatunek pluskwiaków^[55][56],
• Shireplitis frodoi – gatunek owadów z rodzaju Shireplitis^[57].

• Frodo Lives!