|
Jan Aleksander Klein (ur. 15 maja 1892 w Łodzi, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się 15 maja 1892 w Łodzi, w ewangelicko-augsburskiej rodzinie Aleksandra i Joanny[1] z domu Zachmajer. Po ukończeniu w 1913 szkoły realnej w Warszawie, wstąpił do armii rosyjskiej[2]. Podczas I wojny światowej walczył na froncie, dwukrotnie ranny. Od maja do listopada 1917 należał do Związku Wojskowych Polaków przy XXIX Korpusie armii rosyjskiej. W 1918 wstąpił w stopniu porucznika do Wojska Polskiego[2]. Zweryfikowany do stopnia kapitana, został dowódcą II batalionu 9 pułku Strzelców Wielkopolskich[2], następnie został przeniesiony do 68 pułku piechoty w Brodnicy. W czasie wojny 1920 r. służył w 67 pułku piechoty[2]. Za walkę o zdobycie Nasielska 16 sierpnia 1920 r. odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari[3].
3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 410. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 67 pp[4]. 10 lipca 1922 został zatwierdzony na stanowisku zastępcy dowódcy 67 pp w Brodnicy[5]. W październiku 1931 został przeniesiony do 83 pułku Strzelców Poleskich w Kobryniu na stanowisko dowódcy pułku[6][2]. W 1936 został przeniesiony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Tarnopol na stanowisko komendanta. 1 września 1938 roku dowodzona przez niego jednostka została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Tarnopol, a zajmowane przez niego stanowisko otrzymało nazwę „komendant rejonu uzupełnień”. Był członkiem organizacji społecznych: Związku Strzeleckiego, Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, Ligi Morskiej i Kolonialnej, PCK oraz Białego Krzyża[7].
Po agresji ZSRR na Polskę, 18 września 1939 r. aresztowany w Tarnopolu przez Sowietów[8]. Od 21 października 1939 przebywał w obozie jeniecki NKWD w Putywlu[8], a od listopada 1939 w obozie w Kozielsku[8]. Między 7 a 9 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[8] – lista wywózkowa 017/3[8] z kwietnia 1940 r., nr 43[3]. Został zamordowany między 9 a 11 kwietnia 1940 w Katyniu[8] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[9][10]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[11][12]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców[13] pod numerem 998[14][15][1] (raport dzienny z 4 maja 1943[8]), a przy zwłokach znaleziono: 5 listów, pocztówkę[16], fotografię kobiety oraz okulary w futerale[17]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 0998[17]. W Archiwum Robla w pakiecie 0873-01, wymieniony na niedatowanej liście oficerów w notatniku znalezionym przy szczątkach Tomasza Siwickiego[8][18].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień pułkownika[19][20][21]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[22][23][24].
Życie prywatne
Mieszkał w Tarnopolu[1]. Od 15 listopada 1923 żonaty z Ireną Antoniną Janaszek z Barańskich, z którą miał córkę Danutę[7].
Ordery i odznaczenia
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 266.
- ↑ a b c d e Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ a b Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 134.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 34.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922 roku, s. 543.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 326.
- ↑ a b c d e f g h i KLEIN Jan Aleksander [online], Powstanie Wielkopolskie [dostęp 2022-08-23] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 382.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej -I.P.N.- Kraków Instytut Pamięci Narodowej -I.P.N.-, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ AuswärtigesA. Amt AuswärtigesA., „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 193 [dostęp 2025-01-18] (niem.).
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-01-18].
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (49 (335)), pbc.uw.edu.pl, 4 grudnia 1948, s. 3 [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ a b MariuszM. Olczak MariuszM. (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 152, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 674.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 5 [dostęp 2025-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2025-01-02].
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ Kolekcja VM ↓, s. 1.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
Bibliografia
- Klein Jan Aleksander Karol. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.15-911 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-28].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- Kazimierz Banaszek, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
Linki zewnętrzne
|
