|
Jełowiccy herbu Jełowicki
Jełowiccy (hist. pol. Jałowieccy[1]) herbu własnego (Jełowicki), przydomku Bożeniec[2] – żyjący do dziś[3], polski ród książęcy[a], pochodzenia ruskiego. Należeli do jednego z najbardziej zasłużonych i najwybitniejszych rodów w Rzeczypospolitej. Na przestrzeni dziejów członkowie tego rodu piastowali liczne funkcje dygnitarskie i kościelne. W swej historii Jełowiccy wielokrotnie przelewali krew w obronie ustroju Polski. Członkowie rodu Jełowickich wiązali się z takimi rodami jak Czartoryscy, Woronieccy, Sokolscy, Ostrogscy czy Wiśniowieccy[4]. Etymologia nazwiskaNazwisko Jełowickich ma charakter odmiejscowy, a dokładniej od Jałowicz (Jełowicz), obecnie zlokalizowanych na Wołyniu, gdzie wzmiankowani byli w Metryce Wołyńskiej w 1528 roku[5]. Etymologia przydomkuPrzydomek, którym posługują się Jełowiccy – Bożeniec – został przez nich przyjęty z uwagi na pamięć o ich najdawniejszym przodku, Paszce Bożeńcu Jełowickim[2]. Tytuł książęcyTytuł książęcy Jełowickich wzbudzał wśród heraldyków wiele kontrowersji. Kasper Niesiecki w swym dziele podał informację jakoby Jełowiccy mieli pochodzić od książąt perejasławskich. Tego samego zdania był Józef Jabłonowski, który wyprowadził ich od Izasława, księcia perejasławskiego, wraz z innymi rodami książęcymi[2]. Adam Kosiński dodaje do tego, że Jełowiccy prawdopodobnie są linią zgasłej rodziny książęcej – Kropotków, a tytuł książęcy zarzucili w XVI-tym wieku. Powodem do tego twierdzenia była okoliczność, że członkowie Kropotków od posiadanej wówczas przez nich miejscowości Jełowicz, podpisywali się w dokumentach jako Jełowiccy (innymi słowy: z Jełowic)[2]. Przeciw książęcemu pochodzeniu Jełowickich stał Józef Wolff, który w swojej pracy przeznaczonej rodom kniaziowskim stwierdził, że protoplasta Jełowickich, Paszko Bożeniec Jełowicki, był zwykłym szlachcicem[2]. Nie podlega jednak dyskusji, że pochodzenie książęce Jełowickich zostało im przyznane dekretem komisji legitymacyjnej i zatwierdzone przez rosyjską heroldię dnia 28 lutego 1841 roku[4]. HistoriaInne herby Jełowickich   Według Józefa Wolffa, początków rodu Jełowickich należy szukać na Wołyniu, tam też w 1444 roku, protoplasta rodziny, Paszko Bożeniec Jełowicki[b], otrzymał nadanie miejscowości Łanowce (powiat krzemieniecki na Wołyniu) od Kazimierza Jagiellończyka. Historyk Teodor Żychliński, określa dom Jełowickich jako jeden z najdawniejszych na Wołyniu, spokrewniony z najstarszymi rodami z tego regionu[4]. Metryka Wołyńska z 1528 roku wspomina o istnieniu Hniewosza Jełowickiego[6]. Miejscowość Łanowce przechodząc z pokolenia na pokolenie znalazła się w połowie XVI wieku w posiadaniu potomka Paszka – Hniewosza, syna Iwana. O wydarzeniu tym świadczy zachowany dokument przyznania miejscowości przez króla Zygmunta II Augusta w 1565 roku. Od tego momentu miejscowość Łanowce należała do rodu Jełowickich aż do 1848 roku[4]. W pewnym momencie Jełowiccy przenieśli się z Wołynia do województwa bracławskiego, w którym mieli znaczne dobra ziemskie. Ziemie powiększyły się jeszcze bardziej po otwarciu portu odeskiego w 1794 roku. Z biegiem czasu bogacili się coraz szybciej, żyjąc z nowego handlu i żyznych ziem, w których byli posiadaniu. Stefan Jełowicki, ożeniony z Iwankiewiczówną, otrzymał też znaczny zapis od bezdzietnego Antoniego Jaroszyńskiego, i nabył Siennicę[4]. .jpg) W 1830 roku Jełowiccy dali przykład szczerego poświęcenia do ojczyzny. Wacław z trzema synami (Edwardem, Eustachym i Aleksandrem) stanął do walki w powstaniu listopadowym. Poproszony o powrót do domu z synami odrzekł, że chce spłacić swój dług i nikt nie może go w tej kwestii zastąpić. Poświęcenie Jełowickich było uwieńczone śmiercią Wacława na polu bitwy w 1831 roku[4][7]. GałęzieRozgałęzienie linii Jełowickich, opracowanie na podstawie tekstu poniżej:
Gniewosz Jełowicki (zm. 1565), miał czterech synów. Z czego drugi syn, Antoni zapoczątkował linię Milczańsko-Kamieniecką, a od trzeciego syna Sawy, idzie linia Łanowiecka[4]. Sawa miał synów Hieronima, Adriana i Krzysztofa. Hieronim kasztelan Chełmski zszedł bezpotomnie[4]. Adrian, dał początek linii Ozenińskiej, która rozdzieliła się na Ozenińską i Mirohoską. Ozenińska rozdzieliła się na Ozenińską Arentowską i Mychlińską. Szczep Mirohowski rozdzielił się na gałęzie Hranowską i Miroboską[4]. Krzysztof natomiast, dał początek linii Łanowieckiej, która na pradziadowskich została dobrach; przez wniosek po księżniczce Sokulskiej rozdzieliła się na dwa szczepy: Sokulski i Lanowiecki. Szczep Sokulski zszedł bez potomków płci męskiej[4]. Z linii Lanowieckiej natomiast pochodzą trzej rodzeni bracia, Konstanty Stefan i Wacław. Wacław poległ pod Danowem, jest ojcem zamordowanego Edwarda i Aleksandra[4]. Potomkowie min. Edwarda żyją do dziś w Polsce. Znani członkowie rodu
Zobacz teżUwagi
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
