|
Kamienica przy ulicy Słowackiego 24 w Katowicach
Kamienica przy ulicy Juliusza Słowackiego 24 w Katowicach – kamienica mieszkalna, położona przy ulicy J. Słowackiego 24 w Katowicach, na terenie dzielnicy Śródmieście. Powstała ona w 1904 roku według projektu Paula Frantziocha w stylu eklektycznym z dominującymi elementami secesji i neogotyku, a charakterystycznym elementem wystroju kamienicy są dwa wykusze w kształcie wieżyczek. PołożenieKamienica znajduje się przy ulicy Juliusza Słowackiego 24 w granicach katowickiej dzielnicy Śródmieście[1]. Położony on jest w ścisłym centrum miasta, obok jednej z reprezentacyjnej ulic miasta – ulicy 3 Maja[2]. Budynek ten znajduje się we wschodniej pierzei ulicy, w zwartej zabudowie kwartału[2]. Od zachodu sąsiaduje z ulicą J. Słowackiego, od północy i wschodu z zabudową oficynową centralnej części kwartału, zaś od południa z Galerią Katowicką[2]. Budynek główny wraz z oficynami zajmuje cała działkę[2]. Historia Kamienica została wzniesiona w 1904 roku według projektu Paula Frantziocha (wg M. Nowosad powstała już w 1887 roku[3]). Według Księgi adresowej miasta Wielkich Katowic 1935/36 r. ówczesnym właścicielem budynku pod numerem 24 było wówczas Śl. Tow. Tech. Handlowe, a w tym czasie w kamienicy prócz mieszkań mieściły się siedziby następujących firm: Warszawskie Towarzystwo wzajemnych ubezpieczeń na wypadek choroby i Polski Przemysł Kamienny[4]. Przed 1939 rokiem, pod numerem 24 swoje biura miały Zakłady Kamieniołowe St. Grabianowski i Ska. Firma ta prowadziła eksploatację kamieniołomów, a także produkcję m.in. kostki brukowej i krawężników[5]. W sąsiedztwie kamienicy w 2011 roku rozpoczęła się budowa Galerii Katowickiej. Rozpoczęcie tak dużej inwestycji obok budynków doprowadziło do pogorszenia ich stanu, a największe uszkodzenia wystąpiły w kamienicy przy ulicy J. Słowackiego 24[6]. W lipcu 2011 roku inspektor nadzoru budowlanego wydał decyzję o wysiedleniu mieszkańców z uszkodzonej pod wpływem prac budowalnych kamienicy[7] – łącznie budynek opuściło około 60 osób[8], z 38 lokali mieszkalnych[8]. Zdaniem właściciela kamienicy, w wyniku prac budowlanych doszło do pęknięć i przesunięć ścian, drzwi i okien, a także do uszkodzenia podłóg i stropów. Właściciel wystąpił do Sądu Okręgowego o odszkodowanie[6]. Zdaniem wykonawcy – firmy Strabag, we wrześniu 2011 roku z właścicielem kamienicy doszło do podpisania ugody regulującej wypłatę odszkodowania z tytułu utraty czynszów najmu oraz wykonania napraw budynku, lecz właściciel uniemożliwił wejście na teren kamienicy celem wykonania prac naprawczych[7]. W 2014 roku kamienica ta pozostawała własnością prywatną[9], a w tym czasie była ona nieużytkowana[10]. Pod względem stanu technicznego nadawała się ona do generalnego remontu. Stan ścian wewnętrznych oceniono jako zły i średni, zaś stan zewnętrznych elewacji na średni. Sklepienia i stropy były wówczas w złym stanie technicznym, tak samo jak wyposażenie i instalacje[10]. W maju 2016 roku kamienica pozostawała opuszczona, a także uległa aktom wandalizmu. Właściciel budynku dalej toczył spór z Galerią Katowicką o odszkodowanie. Od czasu wyłączenia budynku z użytkowania, właściciel wyliczył straty z tego tytułu na 4 mln złotych, a także nie miał już własnych środków na bieżące remonty[11]. W dniu 17 listopada 2017 roku na fasadzie kamienicy w ramach ówczesnej edycji wydarzenia pt. Katowice Street Art Festival został zainstalowany neon zaprojektowany przez rosyjskiego artystę Tima Radya. Na neonie pojawił się napis o treści: „SORRY BUT YOUR PRINCESS IS IN ANOTHER CASTLE”. Umieszczeniem neonu na tej kamienicy artysta tłumaczył podobieństwem budynku do zamku. Neon zaś wykonała katowicka pracownia Irsa[12]. Pod koniec grudnia 2021 roku w systemie REGON pod tym adresem zarejestrowane były 2 aktywne podmioty gospodarcze[13]. Funkcjonowały wówczas też apartamenty na wynajem[14]. Architektura Kamienica zbudowana jest w stylu eklektycznym z dominującymi dekoracjami i motywami typowymi dla stylu neogotyckiego i secesji[15]. Kamienica wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice[16]. Bryła i konstrukcjaKamienica przy ulicy J. Słowackiego 24 to budynek murowany z cegły pełnej i z tynkowanymi elewacjami[2]. Budynek główny powstał na planie litery „U”, z oficynami bocznymi i tylnymi, tworząc razem czworobok[15]. Wewnątrz znajduje się dziedziniec, który jest mocno tektonicznie rozbudowany, tak by pomieszczenia w oficynach łapały jak najwięcej światła słonecznego[2]. Kamienica ma pięć kondygnacji nadziemnych, poddasze i podpiwniczenie[15]. Bryła budynku jest zwarta, kryta jednospadowym dachem pulpitowym opadającym ku dziedzińcowi i rozbudowanym dachem jednospadowym opadającym ku ulicy[2]. Więźba dachowa jest drewniana, krokowo płatwiona[2]. Kubatura budynku wynosi 11 696 m³, powierzchnia użytkowa 2 628 m²[10], a powierzchnia zabudowy 856 m²[1]. Szerokość elewacji frontowej kamienicy wynosi 24,1 m, a głębokość całej kamienicy 30,6 m. Wysokość budynku do gzymsu wynosi 18,8 m, zaś do iglicy wykuszy wieżowych 25,8 m[17]. Elewacja frontowaElewacja frontowa kamienicy posiada bardzo rozbudowaną architekturę i liczne detale sztukatorskie. Jest ona dziesięcioosiowa, zwieńczona neogotyckim schodkowym szczytem i dachem dwuspadowym, a także gzymsem z dekoracyjnym lambrekinem[2]. Szczyty zdobione zostały dekoracjami roślinnymi i pinaklami[15]. W szczycie znajduje się zwornik w postaci płaskorzeźbionej twarzy[2]. Symetryczna fasada kamienicy przecięta jest dwoma charakterystycznymi wykuszami w kształcie wieżyczek[3] nakrytymi hełmami[15]. Wykusze wieżowe posiadają bogatą dekorację architektoniczną. Są one trzykondygnacyjne, o zaakcentowanych kondygnacjach za pomocą gzymsów, oparte na wspornikach w kształcie mis z roślinną dekoracją sztukatorską. Płaszczyzny wykusza mocno zostały zaakcentowane elementami narożnych kolumienek i spiralnych filarków na poziomie czwartej kondygnacji. Nad głowicami kolumienek znajdują się zaś kamienne gargulce[2]. Na wykuszach zaprojektowano wysokie okna[3] w formie wąskiego stojącego prostokąta w prostokątnych opaskach[2]. Wejście główne do kamienicy położone jest w części centralnej kamienicy, w szóstej osi. Ma ono formę bramy przejazdowej zamkniętej odcinkowym łukiem[2]. Portal wejściowy kamienicy zwieńczony jest jednokondygnacyjnym, dwuosiowym wykuszem[2] wraz ze szczytem, a razem tworzą element na kształt zminiaturyzowanej bryły kamienicy[3]. Ma on rozbudowaną formę architektoniczną. Oparty jest on na wspornikach tworzących dwuosiową arkadę. Wykusz ozdobiony jest płaskorzeźbą z motywem promieniującego słońca[2] a pod nim znajduje się płycina na której przedstawiono głowę młodzieńca wystającą ponad sylwetki skrzydlatych smoków[18]. Tynk na elewacji jest boniowany, co kontrastuje ze sztucznie wysmuklonymi oknami[19]. Okna zaś na elewacji frontowej są przeważnie prostokątne, o krzyżowym podziale stolarki, zaś dwa okna wykusza nad wejściem są zamknięte łukami odcinkowymi i ujęte są we wgłębne opaski ze zwornikami w formie płaskorzeźbionych twarzy. Dekoracje pozostałych okien są zróżnicowane[2]. Okna na drugiej i trzeciej kondygnacji są nakryte neogotyckimi naczółkami, zaś pozostałe ujęte są w tynkowane opaski[15]. Balkony przylegają do wykuszy na poziomie drugiej i trzeciej kondygnacji i są one wsparte na konsolach. Dodatkowy balkon łączy wieżyczki na poziomie czwartej kondygnacji[15], zaś na poziomie piątej kondygnacji, w dwóch skrajnych osiach znajdują się tarasy. Balustrady balkonów i tarasów są jednorodne i zbudowane są z poziomych stalowych elementów połączonych owalnymi przęsłami[2]. WnętrzaGłówny budynek jest dwutraktowy, zaś w trakcie tylnym łączy się z klatką schodową. Oficyny kamienicy są jednotraktowe z dwoma symetrycznymi klatkami schodowymi po bokach[2]. Brama przejazdowa do kamienicy jest sklepiona kolebkowo, a we wnętrzu znajdują się schody dwubiegunowe z tralkową balustradą. Okna klatki schodowej zostały przeszklone kolorowymi szybkami[15]. We wnętrzu budynku zachowano pierwotny układ pomieszczeń, zaś wystrój wnętrza w 2014 roku był mocno zdewastowany[2]. Galeria
Przypisy
Bibliografia
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
