Kanakinumab (nazwa handlowa Ilaris, wcześniej znany jako ACZ885)^[1] – ludzkie przeciwciało monoklonalne rozpoznające interleukinę 1β. Nie wykazuje zdolności do wywoływania reakcji krzyżowych z innymi interleukinami z rodziny interleukiny 1, włącznie z interleukiną 1α^[2].

Kanakinumab został zatwierdzony w czerwcu 2009 przez amerykańską Agencję Żywności i Leków oraz w październiku 2009 przez Europejską Agencję Leków jako lek do stosowania w okresowych zespołach zależnych od kriopiryny (CAPS, od ang. cryopyrin-associated periodic syndrome)^[3][4]. Termin CAPS odnosi się do grupy zespołów autoimmunologicznych, a mianowicie rodzinnego zespołu autoimmunologicznego indukowanego zimnem (FCAS), zespołu Muckle’a-Wellsa i wieloukładowej choroby zapalnej o początku w okresie noworodkowym (NOMID).

Lek został opracowany przez firmę Novartis w celu leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów, jednak badań nie zdołano ukończyć do października 2009^[5]. W 2008 substancja była poddawana badaniom klinicznym I fazy odnośnie zastosowania w leczeniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc^[6], dny moczanowej i choroby wieńcowej^[7].

Wydane w 2013 roku Europejskie publiczne sprawozdanie oceniające (EPAR) dotyczące leku Ilaris dopuszcza jego zastosowanie poza zespołami z grupy CAPS w:

• uogólnionym młodzieńczym idiopatycznym zapaleniu stawów (SIJA, od ang. systemic juvenile idiopathic arthritis)
• ostrym dnawym zapaleniu stawów^[8].

U pacjentów z CAPS i SIJA kanakinumab ogranicza stan zapalny poprzez wiązanie produkowanej w nadmiarze prozapalnej interleukiny 1β. Natomiast w ostrym dnawym zapaleniu stawów gromadzące się złogi kryształów moczanów w stawach powodują w następstwie wzrost stężenia interleukiny 1β. Związanie interleukiny przez kanakinumab pozwala ograniczyć objawy zapalne towarzyszące chorobie^[9].

• Stosowanie leku wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia poważnych infekcji.
• Nieznany jest wpływ leku na rozwój nowotworów (jednak jak każdy inny lek immunosupresyjny może sprzyjać ich rozwojowi).
• Podczas stosowania leku zaobserwowano reakcje nadwrażliwości.
• Pacjentom nie wolno podawać szczepionek żywych podczas terapii kanakinumabem.
• U pacjentów z ogólnoustrojowym młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów podczas terapii lekiem nie zaobserwowano wzrostu zapadalności na zespół aktywacji makrofagów (jednak na podstawie tych krótkotrwałych obserwacji nie można wysnuć ostatecznych wniosków)^[9].

• Nie zaleca się stosowania kanakinumabu w skojarzeniu z inhibitorami TNF ze względu na zwiększenie ryzyka wystąpienia poważnych infekcji.
• W przypadku stosowania leków o wąskim indeksie terapeutycznym metabolizowanych przez cytochrom P450 (np. warfaryna) należy monitorować stężenie leku i jego wpływ na organizm oraz w razie konieczności dostosować dawkę leku przy jednoczesnym stosowaniu z kanakinumabem^[9].