|
Kopalnia Węgla Kamiennego Prezydent
Kopalnia Węgla Kamiennego Prezydent (w latach 1937-1939: Prezydent Mościcki, 1939-1945: niem. Königsgrube Ostfeld[1][2]) – kopalnia węgla kamiennego, która znajdowała się w Chorzowie. Działała jako samodzielny zakład od 1932[3] do 1972 roku[2], później stanowiła rejon Prezydent Kopalni Węgla Kamiennego Polska[4] (później Polska-Wirek), czynny do 1 lipca 1995 roku[5][6]. HistoriaKopalnia węgla kamiennego Król była podzielona na cztery pola wydobywcze: Pole Północne, Południowe, Wschodnie i Zachodnie[7]. W 1922 roku Pole Wschodnie nazwano Król – Święty Jacek (z szybami Świętego Jacka I i II), a Pole Południowe: Król Piast (z szybami Piast I i II)[7]. 1 grudnia 1928 roku unieruchomiono szyby Piast w związku z wyczerpaniem złóż węgla, a pole kopalni Król Piast zostało włączone do kopalni Król – Święty Jacek[8]. W 1932 roku Skarboferme zakończyło przebudowę kopalni[3]. W latach 1929–1933 powstał nowy szyb o początkowej nazwie Jacek III, później przemianowany na Prezydent Mościcki[8]. Po wyłączeniu z eksploatacji szybów Świętego Jacka I i II, 15 lutego 1937 roku zmieniono nazwę kopalni na Prezydent Mościcki[8] od nazwy szybu; zakład należał wówczas do spółki Skarboferm[2]. Kopalnia Prezydent obejmowała zatem Pola Wschodnie i Południowe kopalni Król, stanowiła jednak samodzielną jednostkę[9]; podział na kilka zakładów górniczych wynikał z dużego obszaru górniczego kopalni Król[10]. W czasie II wojny światowej kopalnia nazywała się Königsgrube Ostfeld i była własnością koncernu Hermann Göring[2]. 24 stycznia 1945 roku kopalnia została odbita przez wojska sowieckie spod okupacji hitlerowskiej[11]. Od 1945 roku kopalnia przyjęła nazwę Prezydent i została włączona do Chorzowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego[2]. 1 kwietnia 1957 roku kopalnia przeszła pod zarząd Katowickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego[2] W 1972 roku została połączona z kopalnią Polska pod wspólną nazwą Polska[2], później Polska-Wirek, gdzie funkcjonowała jako rejon Prezydent[5]. Działalność wydobywcza w rejonie Prezydent została zakończona oficjalnie 1 lipca 1995 roku[5]. Część budynków pokopalnianych rozebrano, pozostały między innymi budynki: dyrekcji, starej sali zbornej i kasyna dla kadry, dawnego domu mieszkalnego sztygarów, kopalnianej straży pożarnej, magazynu skroplonego powietrza (później tzw. łaźnia nowa) oraz nowego kasyna[12]. Wieża wyciągowa szybu Prezydent  W 1931 roku inżynier Ryszard Heileman z Katowic zaprojektował zespół obiektów dla nowego szybu: wieżę szybową w stylistyce funkcjonalizmu[13], budynek maszyny wyciągowej, budynek sortowni węgla. Obiekty wzniesiono w 1933 roku. Budynki sortowni i maszyny wyciągowej po likwidacji kopalni zostały zdewastowane i rozebrano je w 1996 roku. Sama wieża ma, przy zachowaniu tradycyjnego kształtu wieży jednozastrzałowej, konstrukcję żelbetową[14], co odróżnia ją od innych wież szybowych. Wieża szybowa ma 42,5 metra wysokości, dwa zachowane koła linowe o średnicy 5.5 metra, umieszczone w stosunku do siebie równolegle. Miała dwa skipy o pojemności 8 ton. Do napędu użyto maszyny wyciągowej z silnikiem elektrycznym zasilanym prądem elektrycznym o napięciu 6 kV i o 490 obrotach na minutę. W ciągu godziny transportowano do 320 ton urobku (40 cykli). Wieża wyciągowa przestała być wykorzystywana w latach 90. XX wieku[13]. W 2008 roku miasto Chorzów odkupiło wieżę wyciągową szybu Prezydent[13] i wpisało ją do rejestru zabytków. W 2009 dokonano jej remontu, a w 2010 teren dookoła wieży uporządkowano, zaś sama wieża została podświetlona[15]. 4 listopada 2010 wieża została wpisana na listę Szlaku Zabytków Techniki. Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||
