|
Kuczyn (powiat wysokomazowiecki)
Kuczyn – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Klukowo[5][6]. Leży nad Nurcem. Miejscowość jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej Zmartwychwstania Pańskiego, należącej do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Szepietowo. W pobliżu znajduje się cmentarz parafialny. HistoriaHistoria miejscowościKuczyn istniał już za czasów kasztelanii święckiej. W dokumencie wymieniającym włości kościoła płockiego z początku XIII w. wzmiankowana miejscowość Czucicz[7], przez językoznawców utożsamiana z Kuczynem. Pod koniec XIV w. Książę Janusz I nadał tu ziemię rycerzom z Czachów[7], pochodzących prawdopodobnie z Czachowa w okolicy Płocka. Na początku XV w. Podlasie znalazło się w strefie wpływów książąt litewskich. Za zasługi w wojnie z Krzyżakami w 1413 roku książę Witold nadał Florianowi herbu Ślepowron z Gąsiorowa koło Pułtuska włości w tej okolicy. Razem z braćmi: Wawrzyńcem, Jakubem, Stanisławem i Marcinem założyli osadę zwaną Kuczynem Mniejszym, dla odróżnienia od istniejącego Kuczyna Większego, będącego własnością rodziny z Czachów. Bracia, zwani później Kuczyńskimi, przed rokiem 1429 wykupili działy Mikołaja, Jakuba i Dobka z Czachów. W tym samym roku książę Witold Kiejstutowicz potwierdził ich prawa do Kuczyna Większego. W 1533 własność potwierdzona ponownie[7]. Inni znani właściciele Kuczyna:
W 1827 r. w miejscowości było 31 domów, w których mieszkało 204 mieszkańców[9]. Dobra kuczyńskie liczące w 1866 r. 2268 morgów składały się z folwarków: Kuczyn, Gródek i Wiktorzyn oraz wsi: Kuczyn, Malinowo, Gródek i Kostry-Podsędkowięta. W latach 80. XIX w. we wsi znajdował się dom schronienia dla starców i kalek, wybudowany w roku 1860 z zapisu prywatnego. Poza tym dwa młyny wodne oraz gorzelnia[9]. W 1921 roku miejscowość dzieliła się na trzy części:
Przed 1879 powstała tutaj jednoklasowa szkółka elementarna, notowana do 1914 roku. W 1922 istniała dwuklasowa szkoła powszechna, licząca 105 uczniów. W następnych latach szkoła jednoklasowa. Od 1930 przemianowana na trzyklasową (170 uczniów). Nauczycielami byli: Józef Kulesza, Zofia Rewakowska, August Wojtowicki[7]. W roku szkolnym 1938/1939 we wsi działała szkoła powszechna II stopnia, w której pracowało 4 nauczycieli i uczyło się 226 uczniów. Przed II wojną światową funkcjonowała tu spółdzielnia o nazwie Swój do Swego. Wyrobem masła zajmował się L. Mendelbaum. Młyn stanowił własność M. Szpitalnego[7]. W 1943 Niemcy aresztowali i zamordowali w Ciechanowcu Leopolda Drzymulskiego, prowadzącego tajne nauczanie[10]. W 1945 r. partyzanci polscy stoczyli w lesie między Kuczynem a Ciechanowcem potyczkę z wojskiem sowieckim i siłami UB. W odwecie 2 maja 1945 r. Rosjanie i żołnierze Armii Ludowej podpalili połowę Kuczyna od strony Ciechanowca. Zastrzelono przy tym jedną osobę (kowala) i raniono kilkunastoletniego chłopca[11]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gromady Kuczyn[12]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa łomżyńskiego. Historia kościołaPierwszy kościół parafialny pw. św.: Andrzeja Apostoła, Wawrzyńca, Marii Magdaleny i Elżbiety erygował w roku 1419 biskup włodzimierski Grzegorz. Fundatorami: Wawrzyniec, Florian, Jakub, Stanisław i Marcin z Gąsiorowa, protoplaści Kuczyńskich[13]. Parafia uposażana w półwłóczek gruntu[7]. W księdze konsystorza janowskiego pod datą 1478 i 1485 wzmiankowani bez podania imion plebani z Kuczyna[8]. W roku 1580 plebanem w Kuczynie był Nikodem Mioduszewski, który równocześnie pełnił rolę proboszcza ciechanowieckiego. W 1613 Maciej Niewiński był plebanem w Kuczynie i Ciechanowcu[14]. W 1657 wojska księcia siedmiogrodzkiego Jerzego II Rakoczego, sprzymierzone ze Szwedami spaliły kościół w Kuczynie[14]. W 1677 w jego miejsce wzniesiono nowy, konsekrowany w 1685. W roku 1793 kościół parafialny, drewniany, pw. Imienia Jezusa i św. Magdaleny, wystawiła Anna z Narzyńskich (1. voto Kuczyńska, 2. voto Zalewska). Świątynia spłonęła w roku 1885. Obecny kościół murowany w stylu neogotyckim wybudowano w latach 1888-1893 według projektu Jana Hinza, staraniem ks. proboszcza Karola Markowskiego. Konsekrowany w 1912 r. przez biskupa sejneńskiego Antoniego Karasia[13]. W latach 80. XIX w. parafia liczyła 4528 wiernych[9]. W latach 1971–1980 ks. prob. Piotr Łada wyremontował kościół. 4 czerwca 2021 r. do kościoła zostały wprowadzone relikwie Św. Floriana[15]. -kosciol.jpg) Obiekty zabytkowe
WspółcześnieW latach 1996–1997 zbudowano jaz na rzece Nurzec mający na celu ograniczenie wahań wody w korycie i ruchu rumowiska wleczonego, podniesienie lustra wody gruntowej w dolinie, zwiększenie ilości wód stojących przez napełnienie starorzeczy, produkcję energii elektrycznej[17]. Jaz z mostem i elektrownia zastąpiły istniejący w tym miejscu drewniany most. Organy użyteczności publicznej
Zobacz teżPrzypisy
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
