|
Mściwój Semerau-Siemianowski
Mściwój Semerau-Siemianowski, Mściwój Maria Tadeusz Semerau-Siemianowski (ur. 19 maja 1885 w Ruse, Bułgaria, wówczas Ruszczuk, zm. 20 czerwca 1953 w Warszawie) – polski[a] internista, kardiolog, jeden z pionierów zastosowań elektrokardiografii do badań klinicznych, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Ziem Zachodnich, Uniwersytetu Łódzkiego, Akademii Lekarskiej w Gdańsku; inicjator utworzenia Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego i wydawania czasopisma Kardiologia Polska. ŻyciorysOkres zaborówBył synem Władysława Semerau-Siemianowskiego (lekarz, numizmatyk; 1849–1937) i Józefy z domu Rojewskiej (1860–1891)[1][2]. Chodził do szkół w Salonikach i Poznaniu, a następnie – do matury w roku 1904 – w Saverne (Alzacja). Podjął studia na Königliche Technische Hochschule w Charlottenburgu (zob. historia Berlińskiego Uniwersytetu Technicznego), ale po roku przeniósł się na studia medyczne[b]. Konieczność ponownej zmiany uczelni była prawdopodobnie związana z jego przynależnością do Związku Młodzieży Polskiej „Zet” i z działalnością oświatową w środowisku polonijnym[1] (zob. Polacy w Niemczech w okresie zaborów). Od kwietnia 1908 studiował na Uniwersytecie w Strasburgu, uzyskując dyplom lekarza w grudniu 1910. W latach 1908–1911 przygotował rozprawę pt. Pathologisch-anatomische Befunde bei puerperalen Infektionen i otrzymał stopień doktora medycyny[1].  W latach 1911–1912 odbył staż w klinice chorób wewnętrznych, pod kierownictwem Karela F. Wenckebacha, a następnie otrzymał stanowisko jego asystenta, które zajmował od stycznia 1912 do końca lipca 1918 roku[1]. II Rzeczpospolita Od początku roku akademickiego 1918/1919 pracował w II Klinice Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Warszawskiego, zorganizowanej w Szpitalu św. Ducha przy ul. Elektoralnej[3]. Uczestniczył w jej organizacji jako adiunkt prof. Kazimierza Rzętkowskiego (1870–1924), wybitnego klinicysty, zainteresowanego elektrokardiografią (EKG) od roku 1909, gdy zetknął się z nią po raz pierwszy w Zakładzie Fizjologii UJ u Napoleona Cybulskiego. Kazimierz Rzętkowski stworzył szkołę naukową, do której należeli, poza Semerau-Siemianowskim: Klemens Gerner, Marceli Landsberg, Jan Roguski, Janina Misiewicz, Klementyna Rachoniowa i inni[3]. Mściwój Semerau-Siemianowski rozwijał w warszawskiej klinice metody czynnościowych badań patologii narządów i układu krążenia. Przyczynił się do włączenia EKG do badań klinicznych. Od roku 1920 prowadził (na zlecenie) wykłady nt. fizykalnych badań pacjentów interny[1]. W roku 1922 opublikował rozprawę nt.[4]O czynności samoistnie bijących komór sercowych u człowieka : Od początku września 1924 roku pracował jako organizator i ordynator Oddziału Chorób Wewnętrznych, tworzonego w Szpitalu św. Łazarza[5] na ul. Książęcej[c], który stał się największym w Warszawie i pierwszym w Polsce oddziałem kardiologicznym, równocześnie pełniącym funkcje ośrodka naukowo-badawczego i leczniczego[1]. Utworzył pracownię analityczną, radiologiczną, elektrograficzną, hematologiczną, badań spoczynkowej przemiany materii[d] oraz pokój do badań doświadczalnych na zwierzętach[1]. Pracownie wyposażał częściowo własnym kosztem[7]. Jego uczniem był Zdzisław Askanas[8]. W Uniwersytecie Warszawskim prowadził – od roku 1929 jako profesor tytularny – wykłady terapii ogólnej (1924–1927), klinikę propedeutyczną (1927–1929), klinikę diagnostyczną (1929–1932) i klinikę terapeutyczną (1932–1935)[1]. W roku 1935 wycofał się z zajęć dydaktycznych i poświęcił kardiologii i kształceniu podyplomowemu (w latach 1936–1938 prowadził dwutygodniowe jesienne ogólnopolskie kursy kardiologiczne dla lekarzy)[1]. W roku 1936 uczestniczył w jubileuszowym zjeździe Związku Młodzieży Polskiej w Warszawie[1]. II wojna światowaW czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie. Początkowo był nadal ordynatorem Oddziału Chorób Wewnętrznych w Szpitalu Św. Łazarza. W lutym 1940 roku został zawieszony w swoich czynnościach z powodu odmowy podpisania Reichslisty (zob. Volkslista, Volksdeutsche) i do roku 1942 utrzymywał rodzinę z lekarskiej praktyki prywatnej. W latach 1942–1944 ponownie został ordynatorem Oddziału w Szpitalu św. Łazarza, który działał wówczas przy ul. Leszno[1][e]. Na Oddziale prowadził zajęcia dydaktyczne ze studentami tajnych uniwersytetów – UW i Uniwersytetu Ziem Zachodnich, ukrywał osoby poszukiwane przez gestapo. Udzielał medycznej pomocy Żydom w getcie, przedostając się do chorych ukrytymi przejściami[1]. Mieszkał w willi na Ochocie, przy ul. Krzywickiego (wówczas ul. Sucha). Córka uczęszczała do szkoły Cecylii Plater-Zyberkówny[10], synowie[10][11][12] – do Szkoły Wawelberga. Wszyscy byli czynni w konspiracji. W domu spotykała się grupa łączniczek–sanitariuszek AK oraz pluton batalionu pancernego „Golski”, do którego należeli synowie[11][12] – willę wybrano na punkt zborny plutonu[13]. Skrytki na strychu były konspiracyjnymi magazynami (m.in. broni)[10]. W pierwszym dniu powstania nie otrzymano oczekiwanej dostawy broni[10].  W drugim dniu dom otoczyli Niemcy (Waffen SS). Dwaj młodsi synowie prof. Semerau-Siemianowskiego, którzy podjęli próby przedostania się do walczących powstańców, ponieśli śmierć. W domu pozostało ponad 20 żołnierzy AK, przez ok. 10 dni skutecznie ukrywanych przed niemieckimi patrolami (stopniowo wydostawali się z okrążenia)[1][10]. W tych dniach Mściwój Semerau-Siemianowski i trzeci syn, Zbigniew, pełnili służbę medyczną w szpitalu polowym przy ul. Koszykowej[14]. Około 20 sierpnia rodzina została eksmitowana z domu i skierowana do obozu w Pruszkowie[10]. Wszyscy uciekli z pociągu, wyskakując na stacji Ursus. Mściwój Semerau-Siemianowski podjął pracę jako jedyny polski lekarz w obozie przejściowym „Ursus” – filii obozu Pruszkowskiego (córka pracowała jako pielęgniarka[10]). W październiku 1944, na prośbę Rady Głównej Opiekuńczej, zajął stanowisko naczelnego lekarza obozu[1], a wkrótce potem wyjechał do Zakopanego. Od 10 września pracował w zakopiańskiej przychodni Polskiego Czerwonego Krzyża[1][10]. Po II wojnie światowej W roku 1945 został przewodniczącym Łódzkiego Naukowego Towarzystwa Lekarskiego. W kolejnych latach był, jako profesor zwyczajny, kierownikiem II Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Łódzkiego (1945–1946) i kierownikiem II Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej w Gdańsku (1946–1948). Do Warszawy wrócił w roku 1948. Objął kierownictwo II Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Warszawskiego, które zajmował do roku 1953)[7]. Uruchomił pracownie naukowe, w których stosowano i rozwijano nowoczesne metody badawcze (np. flebografia, kapilaroskopia, sfigmografia, fonokardiografia; zob polikardiografia). Klinika zyskała uznanie w Polsce i Europie. Wyniki prowadzonych badań miały wpływ na kierunki dalszych prac naukowych, w tym na rozwój kardiologii nieinwazyjnej[7]. W 1952 r. został członkiem tytularnym PAN[15]. Dorobek naukowyMściwój Semerau-Siemianowski opublikował 116 prac naukowych, przede wszystkim w dziedzinie kardiologii (w katalogu WorldCat znajduje się ok. 30 pozycji[16]). Za najbardziej istotne są uważane[7]:
Pozycja w środowisku naukowymNiektóre z pełnionych funkcji[7]:
OdznaczeniaOtrzymał m.in.[1]: UpamiętnienieW latach 1955–2013 ukazały się m.in. publikacje[16]:
W roku 2007, w artykule pt. „Złoty Jubileusz Kardiologii Polskiej” (pierwszy numer KP ukazał się w 1957 roku) prof. Leszek Ceremużyński napisał m.in.[13]:
Życie rodzinneOżenił się w roku 1912 z Antoniną Hulewicz h. Nowina (1890–1978). Małżeństwo miało pięcioro dzieci[2]:
Uprawiał turystykę górską i alpinizm[1]. Zmarł 20 czerwca 1953 roku w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 221/3/13)[1]. Uwagi
Przypisy
Linki zewnętrzne
Kontrola autorytatywna (osoba): Identyfikatory zewnętrzne:
|
||||||||||||||||||||||||
