Marian Kołodziej

Marian Kołodziej

Autor rysunku: Edward Knapczyk
Data i miejsce urodzenia	6 grudnia 1921 Raszków
Data i miejsce śmierci	13 października 2009 Gdańsk
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	plastyka, scenografia
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Marian Kołodziej (ur. 6 grudnia 1921 w Raszkowie, zm. 13 października 2009 w Gdańsku^[1]) – polski artysta plastyk, scenograf teatralny i filmowy.

Urodził się w rodzinie Michała i Pelagii Kołodziejów^[2]. Przed II wojną światową uczył się w Gimnazjum Męskim im. Piłsudskiego w Ostrowie Wielkopolskim.

W 1940 został jednym z pierwszych więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz (numer obozowy 432)^[3]. Do 1945 był więziony jeszcze w Groß-Rosen, Buchenwaldzie, Sachsenhausen i Mauthausen-Gusen. Wyzwolony 5 maja 1945 przez amerykańskie wojska gen. George’a Pattona^[2].

Po wojnie ukończył studia na wydziale scenografii Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Brał udział w zajęciach z grafiki i malarstwa. Jego mistrzem był profesor Karol Frycz. Po ukończeniu studiów podjął pracę w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, gdzie pracował do czasu przejścia na emeryturę. Dla Teatru Wybrzeże zrealizował blisko 200 scenografii. Realizował również scenografię dla innych teatrów w Polsce, m.in. dla sztuk reżyserowanych przez Adama Hanuszkiewicza, Kazimierza Kutza, Stanisława Różewicza oraz dla filmów Westerplatte, Krzyż Walecznych i innych.

Był twórcą ołtarza papieskiego w Gdańsku podczas pielgrzymek papieża Jana Pawła II w latach 1987 i 1999. W 1997 został Honorowym Obywatelem Miasta Gdańska. W ostatnich latach w swojej twórczości zaczął poruszać tematykę obozową. Stworzył cykle prac, odwołujących się do osobistych przeżyć z pobytu artysty w KL Auschwitz-Birkenau, których stała wystawa pt. „Klisze pamięci – labirynty” znajduje się we franciszkańskim Centrum św. Maksymiliana w Harmężach k. Oświęcimia^[4].

W 2004 w Nadbałtyckim Centrum Kultury przedstawił wystawę cyklu portretów „A to Polska właśnie. Theatrum Mariana Kołodzieja”, przedstawiających znanych polityków, biznesmenów i artystów, pokazując ich w krzywym subiektywnym zwierciadle swojej sztuki.

Był żonaty z Haliną Słojewską, aktorką Teatru Wybrzeże.

13 października 2009 w wieku 88 lat zmarł w szpitalu w Gdańsku. 23 października 2009 prochy artysty spoczęły w podziemiach kościoła oo. franciszkanów pw. Matki Bożej Niepokalanej w Harmężach^[5].

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1997) – odmówił jego przyjęcia z rąk prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1967)
• Złoty Krzyż Zasługi (1957)
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (8 września 2005)^[6]
• Medal Stolema (1969)
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1977)
• Odznaka „Za Zasługi dla Województwa Pomorskiego” (2006)
• Medal 25-lecia Solidarności (2005)
• Pamiątkowy medal z okazji 40-lecia Teatru Wybrzeże (1986)

Źródło:^[2][7].

• wyróżnienie na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych za scenografię do sztuki W stoczni Rybarskiego w Teatrze Wybrzeże w Gdyni (1951)
• nagroda na X FTPP w Toruniu za scenografię do przedstawienia Poczwórka Sławomira Mrożka w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1968)
• nagroda na XI FTPP w Toruniu za scenografię do przedstawień Teatru Wybrzeże w Gdańsku: Tragedia o Bogaczu i Łazarzu, Ostatnie dobranoc Armstronga
• „Order Stańczyka” - nagroda miesięcznika „Litery” za scenografię do spektaklu telewizyjnego Panna Julia Strindberga (1969)^[2]
• nagroda na XIII FTPP w Toruniu za scenografię do przedstawienia Maleńka Alicja Edwarda Albee’ego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1971)
• Nagroda Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku za upowszechnianie kultury (1971)
• Nagroda widzów im. Iwo Galla w Gdańsku dla najlepszego scenografa (1973, 1977)
• nagroda na XV FTPP w Toruniu za scenografię do przedstawienia Helena z Teatru Wybrzeże w Gdańsku (1973)
• Nagroda Państwowa II stopnia w dziedzinie scenografii (1973)^[2]
• nagroda na XVI FTPP w Toruniu za scenografię do przedstawienia Sen Felicji Kruszewskiej w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1974)
• nagroda Ministra Kultury i Sztuki za twórczość artystyczną w dziedzinie scenografii (1974)
• nagroda na I Opolskich Konfrontacjach Teatralnych za scenografię do Beniowskiego Juliusza Słowackiego w reżyserii Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Narodowym w Warszawie (1975)
• nagroda XVII FTPP w Toruniu za scenografię do przedstawienia Cyganeria warszawska z Teatru Wybrzeże w Gdańsku (1975)
• Nagroda Teatralna Wojewody Gdańskiego za scenografię do Sonaty Belzebuba Stanisława Ignacego Witkiewicza w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1980)
• Nagroda Teatralna Wojewody Gdańskiego za scenografię do przedstawień Kolęda-nocka i Słowik Ernesta Brylla w Teatrze Muzycznym w Gdyni (1981)
• „Złota Maska” (Śląsk) za scenografię do Czarodziejskiego fletu Wolfganga Amadeusza Mozarta w Operze Śląskiej w Bytomiu (1982)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za twórczość artystyczną w dziedzinie scenografii (1983, nie przyjęta)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za wybitne osiągnięcia w dziedzinie scenografii teatralnej (1985)
• Nagroda Wojewody Gdańskiego za całokształt twórczości (1991)
• Nagroda Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” (1995)^[8]
• Nagroda Teatralna Wojewody Gdańskiego za rok 1995 za całokształt twórczości w związku z 50-leciem Teatru Wybrzeże (1996)
• Statuetka Gryfa Pomorskiego - Pomorska Nagroda Artystyczna za autorski projekt i realizację ołtarza papieskiego na sopockim hipodromie oraz Nagroda Publiczności (2000)
• Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury (2000)^[9]
• Laureat Laureatów XXX edycji Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” (2002)^[8]
• Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury za całokształt pracy artystycznej (2004)^[9]
• Gdańszczanin Roku 2007 (2008)

Źródło:^[7].

W 2010 jedna z ulic w Gdańsku została nazwana imieniem Mariana Kołodzieja. 12 października 2015 na ścianie domu przy ul. Mariackiej 11/13 (gdzie mieszkał i tworzył Marian Kołodziej) odsłonięto tablicę pamiątkową. 12 listopada 2021 został patronem gdańskiego tramwaju Pesa Jazz Duo 128 NG nr 1079^[10]. W 2021 powstał film dokumentalny Marian Kołodziej. Tajemnica Artysty w reżyserii Anny Marii Mydlarskiej^[2].

• Marian Kołodziej na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”