Mechanoskopia (gr. mechané ‘maszyna’ + skopeín ‘patrzeć’) – technika śledcza badająca ślad pozostawiony przez narzędzie użyte przez sprawcę przestępstwa. Każde narzędzie pozostawia na podłożu, z którym się zetknęło, swój niepowtarzalny ślad będący odwzorowaniem wszelkich nierówności, jakie na sobie posiada, powstałych w procesie produkcji lub czynności przystosowujących narzędzie do dokonania przestępstwa. W przypadku gdy podłoże jest twardsze, to ślady mogą powstawać na samym narzędziu^[1].

Mechanoskopia ustala również przyczyny uszkodzeń części urządzeń, wyjaśnia przyczyny pożarów instalacji elektrycznej, jak również zajmuje się ujawnianiem dawnych, usuniętych znaków na elementach metalowych (np. na tabliczkach znamionowych pojazdów)^[1].

Do identyfikacji przedmiotu wykorzystuje się zaawansowane techniki mikroskopowe:

• metody superprojekcji (w odniesieniu do narzędzia i śladu przez niego pozostawionego),
• semimikrografię porównawczą,
• mikroskopię porównawczą.

Mechanoskopia wykorzystuje również różne zjawiska fizyczne i chemiczne (np. fluorescencyjna analiza rentgenowska), charakterystyczne dla wybranych materiałów z jakich zbudowany jest przedmiot^[1]. Na przykład bardzo częstą metodą identyfikacji szkła jest badanie jego współczynnika załamania (refrakcji). Taki współczynnik może być określony nawet dla małej próbki o średnicy nie większej niż średnica ludzkiego włosa.

Medycyna sądowa wyróżnia dwa rodzaje identyfikacji narzędzia: grupową i indywidualną. Każda z nich pozwala określić inne cechy narzędzia:

Ślady badane w mechanoskopii ze względu na mechanizm ich powstawania:

1. ślady, które powstały w wyniku bezpośredniego kontaktu z narzędziem np. cięcia, zarysowania, wgniecenia itp.
2. odkształcenia podłoża typu: złamania, rozdarcia, pęknięcia itp.

• Serwis o kryminalistyce i medycynie sądowej
• Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Stołecznej Policji