|
Michał Giedroyć
Michał Giedroyć (lit. Mykolas Giedraitis, herbu Hippocentaurus; ur. ok. 1425 w Giedrojciach, zm. 4 maja 1485 w Krakowie) – polski zakonnik, kanonik Regularny od Pokuty, błogosławiony Kościoła katolickiego, patron chorych, zakrystianów oraz współpatron sióstr zwanych jadwiżankami wawelskimi[1]. Życiorys Pochodził z rodziny kniaziów litewskich, herbu Hippocentaurus[2][a]. Jan z Trzciany stwierdził w pisanym po łacinie jego życiorysie z 1544, że rodzice Michała mieli niedaleko Wilna wieś o nazwie Giedrojcie (lit. Giedraičiai[3]), gdzie najprawdopodobniej się urodził[4]. Z kolei ks. Wincenty Bogacki stwierdził, że urodził się on w dziedzicznej miejscowości Widziniszkach (lit. Videniškiai[5]) w 1425[6]. Rok urodzenia jest datą hipotetyczną, nie popartą żadnymi danymi źródłowymi[6]. Pewnym jest jedynie, że urodził się w I połowie XV wieku, w okolicy 1425[6]. Ponadto w dzieciństwie często chorował i był dzieckiem niepełnosprawnym, posługującym się kulami podczas chodzenia oraz był niskiego wzrostu[2]. Z późniejszych przekazów, jak również na podstawie badań relikwii, stwierdzono, że Michał miał jedną nogę krótszą[2]. W młodości – jak stwierdził to Jan z Trzciany – zajmował się robotami ręcznymi, wykonując naczynia do przenoszenia chorym Najświętszego Sakramentu[7]. Ponadto, stroniąc od towarzystwa, poświęcał wolny czas na modlitwę, szczególnie do Chrystusa Ukrzyżowanego, którego wizerunek nosił na piersiach[8]. W wieku dojrzałym wstąpił w 1460 do Zakonu Kanoników Regularnych od Pokuty w Bystrzycy (biał. Быстрыца) na Litwie (obecnie Białoruś), gdzie został przyjęty do nowicjatu[8]. Po kilku miesiącach został skierowany do klasztoru w Krakowie, gdzie złożył profesję zakonną na ręce generała zakonu o. Augustyna[8]. W 1461 rozpoczął studia na wydziale sztuk wyzwolonych Akademii Krakowskiej, którą ukończył w 1465 z tytułem bakałarza teologii[2]. Pozostał jedynie przy ślubach zakonnych rezygnując ze święceń kapłańskich[2]. Mieszkając w klasztorze przy kościele św. Marka w Krakowie tak o nim Jan z Trzciany później napisał[9]:
Jan z Trzciany
Dużo czasu spędzał na kontemplacji męki Chrystusa i modlitwie[2]. Modlił się głównie przed wielkim krucyfiksem znajdującym się na łuku tęczowym (obecnie od XVIII wieku znajduje się w ołtarzu) kościoła św. Marka oraz przed obrazem Matki Bożej nazwanym później Obrazem Matki Boskiej Giedroyciowej, wykonując potem obowiązki zakrystiana[2]. Pewnego razu – jak wyznał to swojemu spowiednikowi Janowi ze Żmigrodu – przemówił do niego Chrystus z krzyża, w słowach[2]:
Poza tym żył w umartwieniu, jadając często tylko chleb z solą, nie jedząc mięsa oraz praktykując biczowanie własnego ciała[10]. Często znajdywano go pobitego, przypisując to działaniu złego ducha[11]. Ponadto miał dar przepowiadania rzeczy przyszłych[11]. Znał i spotykał się ze świątobliwymi osobami żyjącymi w Krakowie: Sługą Bożym Świętosławem Milczącym, z którym pozostawał w bliskiej przyjaźni, św. Janem Kantym, Sługą Bożym Izajaszem Bonerem, św. Szymonem z Lipnicy, św. Stanisławem Kazimierczykiem oraz bł. Władysławem z Gielniowa[2]. Surowy tryb życia spowodował z czasem wyczerpanie jego organizmu i kłopoty zdrowotne[12]. Zmarł 4 maja 1485 modląc się w postawie klęczącej w otoczeniu współbraci w opinii świętości[2]. W uroczystościach pogrzebowych, które odbyły się kilka dni później (przy licznym udziale m.in. wiernych) brał udział Świętosław Milczący, który przekazał pisemną wolę zmarłego o miejscu jego pochówku[13]. Spoczywa w prezbiterium obok wejścia do zakrystii kościoła św. Marka[14]. Proces beatyfikacyjnyTuż po jego śmierci za jego wstawiennictwem dokonywały się liczne łaski i uzdrowienia, które doprowadziły do tego, że zaczęto je spisywać[15]. W 1521 otwarto po raz pierwszy grób Michała Giedroycia, stwierdzając dobry stan jego zwłok[14]. Następnie podczas przebudowy prezbiterium kościoła na początku XVII wieku ponownie otwarto jego grób, wydobywając czaszkę i kości ramienia, które umieszczono w drewnianej szkatule w nowym nagrobku z epitafium oraz rzeźbą przedstawiającą leżącą postać zmarłego[14]. Po raz trzeci otwarto grób 4 czerwca 1624 podczas uroczystości z udziałem wiernych[16]. Po zabezpieczeniu prochów i kości 11 sierpnia tegoż roku odbyła się uroczystość podniesienia relikwii (łac. Sublevatio ossium) z udziałem celebrującego mszę świętą bp. Tomasza Oborskiego[17]. Po tej uroczystości wykończono w stylu późnorenesansowym jego nagrobek, który wykonano z piaskowca pińczowskiego oraz częściowo z czarnego i czerwonego marmuru w formie zamkniętej półkolistej niszy przyściennej ujętej w podwójne pilastry dźwigające belkowanie z dekoracją oraz posągami aniołów[18]. Około roku 1700 obok grobowca ustawiono ołtarzyk, w którego nastawie umieszczono czarną trumienkę z relikwiami trumny Michała oraz obraz na blasze z jego wizerunkiem (obecnie są przeniesione do sal muzeum Giedroycianum)[18]. Poczynione starania o wyniesienie Michała Giedroycia przez Stolicę Apostolską na ołtarze zakończyły się niepowodzeniem, ponieważ Święte Oficjum wydało 13 marca 1625[19] dekret z upoważnienia papieża Urbana VIII, nakazujący zaniechanie jego kultu publicznego[20], do czego przyczyniło się również rozwiązanie jego zakonu[2]. Warto dodać, że tytuł błogosławionego - jakim go obdarował Marcin Baroniusz - znajduje się we wszystkich znanych XVII wiecznych katalogach świętych i błogosławionych patronów Polski[21]. Jako błogosławionego wymienia go również publikacja z 1604 z ryciną orła z rozpostartymi skrzydłami i umieszczonymi na nich imionami polskich świętych i błogosławionych pt. (łac. Aquila SS. Patronum Regni Poloniae), która ma przyznaną aprobatę kościelną[22]. Rycina ta znajduje się w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu[22]. Poza tym Michał Giedroyć uważany był za patrona Wielkiego Księstwa Litewskiego (obok św. Kazimierza Królewicza)[23]. Do wznowienia postępowania ku jego beatyfikacji doszło w XX wieku, kiedy posługiwał w kościele św. Marka ks. Wacław Świerzawski, późniejszy biskup[2]. W 1985 przygotowano nowennę do Michała Giedroycia trwającą dziesięć lat. 11 maja tegoż roku odprawiono w Kościele Mariackim w Krakowie uroczystą mszę świętą w intencji szybkiej beatyfikacji duchownego, którą celebrowali kardynałowie: Józef Glemp, Franciszek Macharski i Henryk Gulbinowicz[2]. 24 kwietnia 1998 nastąpiło uroczyste zamknięcie procesu informacyjnego na szczeblu diecezjalnym w sprawie zatwierdzenia jego kultu przez celebrującego mszę świętą w kościele św. Marka, kard. Franciszka Macharskiego[1]. 27 lipca 2001 Stolica Apostolska wydała dekret tzw. Nihil obstat wyrażający zgodę na ponowne rozpoczęcie procesu jego beatyfikacji[24]. W 2017 postulator generalny złożył tzw. positio wymagane w dalszej procedurze beatyfikacyjnej[24]. Po zapoznaniu się z tym dokumentem Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych zaaprobowała dokumentację tego procesu, przedkładając propozycję jego beatyfikacji (zatwierdzenie kultu) do rozstrzygnięcia papieżowi. 7 listopada 2018 papież Franciszek potwierdził istnienie kultu od czasów niepamiętnych, dokonując tym samym tzw. beatyfikacji równoważnej[25]. Kult i jego upamiętnienie.jpg) Wspomnienie liturgiczne błogosławionego zostało wyznaczone początkowo na dzień 4 maja[26], ale decyzją Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w 2019 zostało ono przeniesione na dzień 4 czerwca[27]. Powstały liczne wizerunki, obrazy i rzeźby przedstawiające postać Michała Giedroycia. Przy kościele św. Marka zostało utworzone muzeum tzw. Giedroycianum, jako zespół pomieszczeń złożony z kaplicy (z trumienką z jego relikwiami nad którą umieszczono Obraz Matki Boskiej Giedroyciowej) i dwóch sal: Sali Korzeni i Sali Białej (Krzyża) poświęconych Michałowi Giedroyciowi[28]. W kościele tym lub przykościelnym muzeum znajdują się cztery cenne wizerunki błogosławionego[29]:
Ponadto przy tym samym kościele utworzono Instytut Liturgiczny, któremu od 1985 patronuje Michał Giedroyć, a który funkcjonuje przy Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie[30][31]. Michał Giedroyć jest drugim – obok św. Jadwigi Królowej – patronem założonego w 1990 w kościele św. Marka Zgromadzenia Sióstr św. Jadwigi Królowej Służebnic Chrystusa Obecnego, popularnie zwanych jadwiżankami wawelskimi[2]. Jego kult szerzą również członkowie działającego przy kościele św. Marka, Bractwa Św. Zofii, czyli Mądrości Bożej, powstałego w 1410[2]. W każdy piątek podczas mszy świętej o godz. 18:30 (zaś w II piątek miesiąca o 12:30) w kościele św. Marka w Krakowie odbywają się modlitwy o jego kanonizację[1]. Ponadto ku jego czci ułożono dwie specjalne litanie[32]. Błogosławionemu poświęcono również liczne utwory literackie[33]. Na Litwie, w parafialnym kościele św. Bartłomieja w Giedrojciach znajduje się współczesna rzeźba Michała Giedroycia, naturalnej wielkości, natomiast w kościele parafialnym pw. św. Wawrzyńca w Widziniszkach znajduje się obraz z jego wizerunkiem[34]. Zobacz też
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
