Mieczysław Porębski

Mieczysław Porębski

Data i miejsce urodzenia	31 marca 1921 Gniezno
Data i miejsce śmierci	10 września 2012 Warszawa
Zawód, zajęcie	historyk sztuki
Odznaczenia
Cytaty w Wikicytatach

Mieczysław Porębski (ur. 31 marca 1921 w Gnieźnie, zm. 10 września 2012 w Warszawie) – polski krytyk, teoretyk i historyk sztuki.

Urodził się w rodzinie Jana (1885–1949), germanisty i filologa klasycznego, i Zofii z Różańskich (1891–1985). W dzieciństwie wielokrotnie zmieniał miejsce zamieszkania i szkoły. Przebywał w Łasku (1921–1924), Poznaniu (1924), Kępnie (1924–1927), Grudziądzu (1927–1928), Gniewie (1928–1931), Chełmży (1931–1937). Maturę zdał w 1938 wraz z ostatnim rocznikiem ośmioklasowego klasycznego gimnazjum w Piekarach Śląskich. W 1938 rozpoczął studia z historii sztuki na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, które przerwała wojna.

W czasie okupacji uczęszczał do Szkoły Rzemiosł Artystycznych (Kunstgewerbeschule) w Krakowie. Współpracował z podziemnym teatrem Tadeusza Kantora. 2 lipca 1944 został aresztowany za działalność konspiracyjną w ZWZ-AK. Osadzony w obozie przejściowym w Płaszowie i więzieniu przy ulicy Montelupich. 27 lipca 1944 został przetransportowany do obozu koncentracyjnego Gross-Rosen, następnie Sachsenhausen, gdzie przebywał do wyzwolenia 3 maja 1945.

4 sierpnia 1945 powrócił do Krakowa. Ukończył studia z historii sztuki. Pod kierunkiem prof. Vojesława Mole 9 marca 1951 broni pracę magisterską na Wydziale Humanistycznym UJ. W latach 1950–1969 był wykładowcą w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Od 1970 profesor na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1990 członek Polskiej Akademii Umiejętności, od 1974 kurator w Muzeum Narodowym w Krakowie. W latach 1952–1957 był redaktorem „Przeglądu Artystycznego”.

Zajmował się głównie sztuką XIX i XX wieku oraz teorią sztuki.

W 1995 roku został uhonorowany Nagrodą im. Kazimierza Wyki^[1]. W 2000 roku otrzymał Nagrodę Krytyki Artystycznej im. Jerzego Stajudy (wyróżnienie specjalne z okazji 80. urodzin)^[2]. W 2002 został uhonorowany tytułem Doktora Honoris Causa Uniwersytetu Warszawskiego. We wrześniu 2002 otrzymał nagrodę Krakowska Książka Miesiąca za publikację Polskość jako sytuacja^[3]. 4 kwietnia 2011 podczas uroczystości jubileuszowej z okazji 90. urodzin otrzymał z rąk wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Moniki Smoleń Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, nadany przez ministra Bogdana Zdrojewskiego^[4]. W 2012 roku został laureatem Nagrody Literackiej Gdynia^[5].

Jedną z wystaw stałych prezentowanych w MOCAK-u Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie jest Biblioteka Profesora Mieczysława Porębskiego. W zaaranżowanym gabinecie można zobaczyć prace, które Porębski dostawał od zaprzyjaźnionych artystów, a także skorzystać z jego księgozbioru^[6].

• Sztuka naszego czasu: zbiór szkiców i artykułów krytycznych z lat 1945–1955 (Warszawa, 1956)
• Malowane dzieje (Warszawa, 1961)
• Interregnum: studia z historii sztuki polskiej XIX i XX wieku (Warszawa, 1975)
• Granica współczesności: ze studiów nad kształtowaniem się poglądów artystycznych XX wieku (Wrocław, 1965)
• Pożegnanie z krytyką (Kraków, 1966)
• Kubizm: wprowadzenie do sztuki XX wieku (tom 68 serii wydawniczej Omega, Warszawa 1966)
• Ikonosfera (Warszawa, 1972)
• Sztuka a informacja (Kraków, Wrocław 1975)
• Dzieje sztuki w zarysie (Warszawa, t. I – 1976, t. III – 1988; tom II napisał prof. Ksawery Piwocki).
• Z. po-wieść (Warszawa, 1989)
• Deska (1997) - nominacja do Nagrody Literackiej Nike 1998^[7]
• Nowosielski (Kraków, 2003, posłowie Krystyna Czerni) - książka znalazła się wśród finalistów Nagrody Literackiej Nike 2004

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1991)
• Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1952)^[8]

• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[9]
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (23 marca 2011)^[10]

• Mieczysław Porębski, Przestrzeń kubistyczna, „Rocznik Historii Sztuki”, t. VI, 1965, s. 167–212.