Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Łask

Łask
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Kolegiata Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Michała Archanioła – od frontu styl barokowy
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

łaski

Gmina

Łask

Prawa miejskie

1422

Burmistrz

Monika Mrowińska

Powierzchnia

15,33 km²

Wysokość

176 m n.p.m.

Populacja (31.12.2022)
• liczba ludności
• gęstość


16 191[1]
1033 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 43

Kod pocztowy

98-100

Tablice rejestracyjne

ELA

Położenie na mapie gminy Łask
Mapa konturowa gminy Łask, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Łask”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Łask”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Łask”
Położenie na mapie powiatu łaskiego
Mapa konturowa powiatu łaskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Łask”
Ziemia51°35′23″N 19°07′57″E/51,589722 19,132500
TERC (TERYT)

1003024

SIMC

0976296

Urząd miejski
ul. Warszawska 14
98-100 Łask
Strona internetowa
BIP

Łaskmiasto w województwie łódzkim, w powiecie łaskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Łask i powiatu łaskiego. Jest położone na Wysoczyźnie Łaskiej, nad Grabią.

Według danych GUS z 31 grudnia 2020 r. miasto liczyło 16 925 mieszkańców[2].

Położenie

Miasto Łask leży nad Grabią na Wysoczyźnie Łaskiej i w Kotlinie Szczercowskiej. Są one częścią Niziny Południowowielkopolskiej. Miasto leży 35 km od Łodzi i znajduje się w jednym z dwudziestu jeden powiatów ziemskich regionu. Niedaleko Łasku leżą jedne z największych miast województwa łódzkiego: Pabianice, Wieluń, Bełchatów, Zduńska Wola i Sieradz.

Pod względem historycznym Łask położony jest w dawnej ziemi sieradzkiej[3]. W XI i XII w. tereny, na których powstał Łask, wchodziły w skład kasztelanii sieradzkiej. W XVI w. Łask znajdował się w powiecie szadkowskim pierwszego województwa sieradzkiego[4]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. sieradzkiego.

Toponimia

 Osobny artykuł: -sk.

Nazwa pochodzi od słowa łaz, czyli miejsca lub uprawnego gruntu powstałego w wyniku wykarczowania i wypalania lasu w pierwotnej gospodarce wypaleniskowo-żarowej. Łaz-sko oznacza siedlisko lub osiedle leżące na łazach[5]. Nazwa miejscowości utworzona została za pomocą przyrostka -sko. Obecna nazwa Łask w gramatycznym rodzaju męskim powstała w późniejszym okresie[6], co potwierdzają zapisy w źródłach historycznych. W dokumentach występowały formy zapisu: Łasko (1366, 1422, 1510) czy też Lasko, Laszko, Lassko. W przywileju z 1366 arcybiskupa Jarosława dla kościoła w Łasku, otrzymał on dziesięcinę ze wsi Łaska i Ogrodzona[7].

Historia

Kolegiata Niepokalanego Poczęcia NMP i św. Michała Archanioła – tylna część w stylu gotyckim
Kościół św. Ducha z 1666
 Osobny artykuł: Historia Łasku.

Łask był wsią wzmiankowaną już w 1356 r. W połowie XIV wieku w Łasku istniał obronny dwór rodu Łaskich herbu Korab[8]. Prawa miejskie otrzymał 27 września 1422 od polskiego króla Władysława Jagiełły[9]. W 1517 rozpoczęto budowę kościoła w stylu gotyckim. W XVI wieku rozwinął się ośrodek rzemieślniczo-handlowy, lecz w połowie XVII wieku nastąpił upadek miasta, przyspieszony przez Potop szwedzki i epidemię zarazy. W 1666 zbudowano kościół Świętego Ducha. W 1749 Łask bardzo ucierpiał od pożaru. Na przełomie XVIII i XIX w. miasto stało się dużym skupiskiem Żydów[10]. Po przegranej wojnie w obronie Konstytucji 3 maja i II rozbiorze Polski w 1793 Łask znalazł się w zaborze pruskim. Po pokoju w Tylży (1807) Łask włączono do Księstwa Warszawskiego, leżał w departamencie kaliskim, a po 1815 należał do województwa kaliskiego w Królestwie Polskim. W 1903 miasto uzyskało połączenie kolejowe. Na początku XX wieku powstały tu pierwsze zakłady przemysłowe.

W czasie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej, od końca 1940 do sierpnia 1942 w mieście funkcjonowało getto, w którym zgromadzono około 4 tysięcy Żydów z Łasku i okolicy. Podczas jego likwidacji wydzielono grupę 760 wykwalifikowanych robotników, których skierowano do getta łódzkiego, a pozostałych wywieziono do obozu zagłady Kulmhof (Chełmno nad Nerem), gdzie zostali zgładzeni[11].

Podczas wojny, w ówczesnej wsi Utrata k. Łasku (dziś rejon miasta), funkcjonował obóz Centrali Przesiedleńczej (Umwandererzentralstelle) dla Baltendeutschów z Litwy, Łotwy i Estonii przesiedlanych w ramach akcji Heim ins Reich na teren okupowanego przez Niemcy nazistowskie Kraju Warty w celu germanizacji tego terytorium.

Po II wojnie światowej rozwinął się przemysł odzieżowy i metalowy[12], w 1957 r, w pobliżu miasta ulokowano jednostkę wojsk lotniczych.

Demografia

  • Piramida wieku mieszkańców Łasku w 2014 roku[13].

Ludzie związani z Łaskiem

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Łaskiem.
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Łasku.

Zabytki

Barokowy ołtarz w kościele pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Michała Archanioła.

Administracja

Od 1999 Łask stał się siedzibą powiatu. Jest też siedzibą gminy.

Podział administracyjny:

  • Łask
  • Kolumna – osada włączona w 1973

Struktura przestrzenna[15]:

  • Łask
    • centralna część śródmieścia
    • dwa zespoły terenów przemysłowo-składowych
    • tereny rozproszonej zabudowy jednorodzinnej
    • Batorego – osiedle mieszkaniowe
    • Mickiewicza – osiedle mieszkaniowe
    • Sobieskiego – osiedle mieszkaniowe
    • Wojskowe – osiedle mieszkaniowe
    • MON – osiedle mieszkaniowe
    • Zajączek – osiedle mieszkaniowe
    • Przylesie – osiedle mieszkaniowe włączone w latach 90.
  • Łask-Kolumna
    • część północna
    • część południowa
    • zespół zabudowy na północ od torów kolejowych

Transport

Transport drogowy

W okolicy miasta przebiega droga ekspresowa:

Ponadto miasto przecinają drogi wojewódzkie:

Do połowy lat 80. w mieście swój początek miała droga międzynarodowa T12, o relacji: Łask (E12) – Piotrków Trybunalski – RadomPuławyLublinChełmDorohusk[16].

Transport kolejowy

W położonym w północnej części miasta (sąsiedztwo wsi Wiewiórczyn) niewielkim węźle kolejowym Łask krzyżują się linie:

Istnieje możliwość dojazdu pociągiem z Łasku do Sieradza, Łodzi, Zduńskiej Woli, Kalisza, Poznania, Warszawy, Ostrowa Wielkopolskiego, Wrocławia i Szczecina. Dużą rolę odgrywa również komunikacja autobusowa. Linie w mieście i okolicach obsługuje głównie PKS Zduńska Wola, można też spotkać tu autobusy PKS Łódź, PKS Sieradz, PKS Wieluń, PKS Częstochowa i innych przewoźników (w tym prywatnych).

Komunikacja miejska

W Łasku jest też komunikacja miejska ZKM, autobusy kursują na liniach[17]:

1/5: (Wybrane kursy: Ulejów – Bałucz –) Łask PKP – Kolumna – Poleszyn – Kolumna – Barycz (kursuje w dni robocze)
2: Łask szpital – Pl. 11 Listopada – Sięganów (nie kursuje w wakacje, kursuje w dni robocze)
3: Pl. 11 Listopada – Ostrów (nie kursuje w wakacje, kursuje w dni robocze)
5: Przylesie – Łask PKP (kursuje w soboty oraz w niedziele i święta)
B: Łask szpital – Okup/Simowa – Bar Skorpion (nie kursuje w wakacje, kursuje w dni robocze oraz w niedziele i święta)
C: Łask szpital – Zelów
D: Łask Zielona/Dw. PKS – Pabianice Sikorskiego/PZTT lub Waltera Jankego
Bilet jednorazowy ulgowy ważny na linii C lub D (na tych liniach bilety na I i III strefę są te same, ZKM Łask nigdy nie wprowadził do sprzedaży biletu, typu: C-3)

Kultura i sztuka

Przy Bibliotece Publicznej w Łasku istnieje Muzeum Historii prezentujące historię miasta oraz organizujące wystawy sztuki regionalnej. Działa również Łaski Dom Kultury organizujący przedstawienia teatralne, wystawy oraz zajęcia artystyczne. W klubie garnizonowym „Muza” odbywają się liczne zajęcia artystyczne w tym próby zespołów, jak np. Redrum.

Ochrona przyrody

W granicach miasta znajdują się liczne formy ochrony przyrody[18]:

Ponadto w parku miejskim im. Rodu Łaskich znajduje się 10 drzew będących pomnikami przyrody. Najokazalszym jest wiąz szypułkowy o obwodzie 594 cm i wysokości 28 m (2013), rosnący na granicy parku, przy drodze krajowej. Wiek drzewa szacuje się na 250–300 lat.

Wspólnoty wyznaniowe

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Sport i rekreacja

Dostępne ośrodki sportu i rekreacji:

  • Centrum Sportu i Rekreacji:
    • Boisko przy ul. Armii Krajowej 5a
    • Miejska Pływalnia Kryta w Łasku przy ul. Szkolnej 2
    • Kąpielisko Miejskie w Łasku przy ul. Armii Krajowej 75
    • Kompleksu boisk sportowych „Orlik 2012” przy ul. Szkolnej
  • Szlaki turystyczne (piesze i rowerowe)
  • Spływy kajakowe rzeką Grabią

Łask jako garnizon wojskowy

 Z tym tematem związana jest kategoria: Wojsko Polskie w Łasku.

W mieście znajduje się jednostka wojskowa, a w okolicach 32 baza lotnicza oraz inne obiekty wojskowe.

Jednostki stacjonujące po 1945:

Na bazie tych jednostek powstała 32 Baza Lotnictwa Taktycznego.

Od 2018 roku w mieście istnieje batalion lekkiej piechoty 9. Łódzkiej Brygady Obrony Terytorialnej

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie[22]:

Zobacz też

Przypisy

  1. Łask - dane demograficzne. polskawliczbach.pl, 2024-02-26. [dostęp 2024-02-26].
  2. Łask (łódzkie) » mapy, nieruchomości, GUS, noclegi, szkoły, regon, atrakcje, kody pocztowe, wypadki drogowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-12-16] (pol.).
  3. Krzysztof Rafał Prokop: Arcybiskupi gnieźnieńscy w tysiącleciu. Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2000, s. 154. ISBN 83-86956-84-4
  4. Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, autorzy, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin: Atlas Fontium.
  5. Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Zakład Narodowy im.Ossolińskich Wydawnictwo Wrocław 1984, s. 201.
  6. Kazimierz Rymut, Nazwy miast Polski, Zakład Narodowy im.Ossolińskich Wydawnictwo, Wrocław 1987, s. 138.
  7. Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo, Wrocław 1984, s. 200.
  8. https://bazhum.muzhp.pl/media//files/Informator_Archeologiczny_badania/Informator_Archeologiczny_badania-r1992-t26/Informator_Archeologiczny_badania-r1992-t26-s123-124/Informator_Archeologiczny_badania-r1992-t26-s123-124.pdf
  9. Stanisław Rusin: Ród Łaskich. Łask: Urząd Miasta i gminy w Łasku, 1990.
  10. Historia miasta.
  11. Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich, 1939-1945. W-wa 1979, s. 287.
  12. Wojciech Jankowski, Mały przewodnik po Polsce, Wydawnictwo Sport i Turystyk Warszawa 1983 ISBN 83-217-2329-2 s. 185
  13. Łask w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  14. Koronacja w Łasku [online], lask-sanktuarium.pl [dostęp 2011-10-09].
  15. Zmiana Studium uwarunkowań Zagospodarowania Przestrzennego miasta i gminy Łask. Uchwała Nr XVIII/137/08 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 6 lutego 2008 r.
  16. Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. VI. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1980, s. 96, 98.
  17. Łask.
  18. Plan Rozwoju Lokalnego dla gminy Łask na lata 2009–2013. [dostęp 2012-06-22].
  19. Dekanat Łask. archidiecezja.lodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-30)]..
  20. Luteranie.pl.
  21. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14].
  22. Miasta partnerskie.

Bibliografia

  • Zenon Klemensiewicz: Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00995-0.
  • Paweł Zarzyński, Robert Tomusiak, Krzysztof Borkowski: Drzewa Polski. Warszawa: PWN, 2016. ISBN 978-83-63895-686. OCLC 934696860.
  • Józef Śmiałowski: Łask Dzieje miasta. Łask: urząd miejski w Łasku, 1998. ISBN 83-911050-0-8.

Linki zewnętrzne

Kembali kehalaman sebelumnya