Mirosława Marcheluk

Mirosława Marcheluk

Mirosława Marcheluk (2012)
Data i miejsce urodzenia	11 marca 1939 Białystok
Data śmierci	7 stycznia 2025
Zawód	aktorka, pedagog
Współmałżonek	1. Henri Poulain 2. Ryszard Mróz
Lata aktywności	1960–2025
Zespół artystyczny
Teatru Ziemi Opolskiej w Opolu (1960–1962) Teatru 7.15 w Łodzi (1962–1964) Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi (1964–1974) Teatr Nowy im. Kazimierza Dejmka w Łodzi (1974–1993, 2003–2010)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Mirosława Marcheluk (ur. 11 marca 1939 w Białymstoku, zm. 7 stycznia 2025^[1]) – polska aktorka teatralna i filmowa związana ze scenami łódzkimi oraz pedagog.

W 1960 roku ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Filmową, Telewizyjną i Teatralną im. Leona Schillera w Łodzi^[2]. Była aktorką Teatru Ziemi Opolskiej w Opolu (1960–1962) oraz teatrów łódzkich: Teatru 7.15 (1962–1964), Teatru im. Stefana Jaracza (1964–1974) i Teatru Nowego (1974–1993 oraz 2003–2010)^[3]. Wystąpiła w ponad stu rolach teatralnych oraz dwudziestu rolach Teatru Telewizji w spektaklach w reżyserii takich twórców jak Kazimierz Dejmek, Jerzy Grzegorzewski, Bohdan Korzeniewski, Filip Bajon, Maria Kaniewska, Barbara Fijewska, Halina Machulska i Eugeniusz Korin^[3][3]. Dyrektor Teatru Nowego w Łodzi w latach 1990–1993 oraz 2008–2010. Wykładowca Wydziału Aktorskiego PWSFTviT w Łodzi^[4], Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi^[5], Wyższego Seminarium Duchownego w Łodzi (vide strona www Seminarium) oraz WSKSiM w Toruniu^[6].

Była wielokrotnie nagradzana za swoje role teatralne w łódzkim Teatrze Nowym m.in. na XII Kaliskich Spotkań Teatralnych (1982) za rolę Izabeli w Miarce za miarkę Szekspira oraz na XXIX KST za rolę Kobiety bez imienia w przedstawieniu Bonjur Marcel D. Jerzego Sitarza. Otrzymała także, II nagrodę na Przeglądzie Indywidualnej Twórczości Aktorskiej w Łodzi (1993) za spektakl Dariusz Cornelli van der Floris z listami Hieronima Gratusa Moskorzowskiego znaleziony oraz nagrodę z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru (2004) za role: Gertrudy w Hamlecie Szekspira w reżyserii Kazimierza Dejmka i rolę Siostry Przełożonej w Chłopcach Grochowiaka^[3].

Została laureatką nagrody za pierwszoplanową rolę kobiecą na 8. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku w 1981 roku za rolę Anieli Szmańdówny, siostry Michała (Janusz Gajos), w filmie Wahadełko, w reżyserii Filipa Bajona. Od 2019 była członkinią Rady Artystyczno-Programowej Teatru Nowego w Łodzi^[7].

18 stycznia 2025 została pochowana w grobie rodzinnym na Cmentarzu Farnym w Białymstoku^[8].

Była żoną francuskiego scenografa Henri Poulaina (1921–1978)^[9]. Następnie związała się z aktorem Ryszardem Mrozem^[10].

Role filmowe i telewizyjne
Rok	Tytuł	Reżyser	Rola
1960	Zezowate szczęście	Andrzej Munk
1976	Zdjęcia próbne	Agnieszka Holland	lekarka Krystyna, żona Stefana
1977	Wodzirej	Feliks Falk	Danka, żona Lutka Danielaka
1981	Wahadełko	Filip Bajon	Aniela Szmańdówna
1982	Klakier	Janusz Kondratiuk	sąsiadka Poli i Jerzyka w hotelu
1982	Popielec	Ryszard Ber	Kurganka
1983	Niedzielne igraszki	Robert Gliński	„Głupia Blacha”
1984	Umarłem, aby żyć	Stanisław Jędryka	Maria Bruzdowa
1984	Seksmisja	Juliusz Machulski	Doradca Jej Ekscelencji
1984	Engagement	Filip Bajon	kobieta w wizjach Ewki
1986	Biała wizytówka	Filip Bajon	Missy
1986	Bohater roku	Feliks Falk	Danka, żona Lutka Danielaka
1986	Na kłopoty… Bednarski	Paweł Pitera	Helga Gerhard, żona jubilera
1987	Komediantka	Jerzy Sztwiertnia	krawcowa Sowińska
1987	Prywatne śledztwo	Wojciech Wójcik	alkoholiczka, sąsiadka Rafała Skoneckiego
1987	Magnat	Filip Bajon	Missy
1989	Janka	Janusz Łęski	zakonnica (odc. 6)
1989	Żelazną ręką	Ryszard Ber	Anna Jagiellonka
1989	Kanclerz	Ryszard Ber	Anna Jagiellonka
1989	Bal na dworcu w Koluszkach	Filip Bajon
1990	W piątą stronę świata	Julian Dziedzina	Joanna Olska
1990	Pantarej	Krzysztof Sowiński	matka Pantareja
1990	Ucieczka z kina „Wolność”	Wojciech Marczewski	dziennikarka na spotkaniu z cenzorem
1990	Dziewczyna z Mazur	Julian Dziedzina	Barbara Darska
1990	Pogrzeb kartofla	Jan Jakub Kolski	Andrzejewska
1991	Maria Curie	Michel Boisrond	Henriette Perrin
1991	Skarga	Jerzy Wójcik	urzędniczka, koleżanka Stefanii Stawickiej
1992	Kawalerskie życie na obczyźnie	Andrzej Barański	matka Reginy
1995	Pokuszenie	Barbara Sass	przeorysza
2000	Bajland	Henryk Dederko	właścicielka mieszkania Horoszków
2000	Stara kobieta wysiaduje	Filip Bajon	Stara kobieta
2001	Cisza	Michał Rosa	okulistka
2002	Przedwiośnie	Filip Bajon	Turzycka
2008	Rysa	Michał Rosa	Nastka, przyjaciółka Żółwieńskich
2016	Smoleńsk	Antoni Krauze	matka dowódcy Tu-154

• 1981: Nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych:
• 1982: Kalisz – XII KST – nagroda za rolę Izabeli w „Miarce za miarkę” Szekspira z Teatru Nowego w Łodzi
• 1987: Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
• 1989: Kalisz – XXIX KST – wyróżnienie za rolę Kobiety bez imienia w przedstawieniu „Bonjur Marcel D.” Jerzego Sitarza w Teatrze Nowym w Łodzi
• 1993: Łódź – I Konkursowy Przegląd Indywidualnej Twórczości Aktorskiej – II nagroda za spektakl „Dariusz Cornelli van der Floris z listami Hieronima Gratusa Moskorzowskiego znaleziony”
• 2004: Łódź – nagroda prezydenta Łodzi z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru za role: Gertrudy w „Hamlecie” Shakespeare’a i Siostry Przełożonej w „Chłopcach” Grochowiaka w Teatrze Nowym w Łodzi.
• 2008: Odznaka „Za Zasługi dla Miasta Łodzi”
• 2009: dwukrotnie odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i społecznej^[11]
• 2014: Złoty Krzyż Zasługi Archidiecezji Łódzkiej^[12]
• 2018: Medal 100-lecia Odzyskania Niepodległości nadany przez Premiera RP Mateusza Morawieckiego za wybitne zasługi w dziedzinie kultury i sztuki^[13]
• 2019: Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” z okazji 70-lecia Teatru Nowego w Łodzi^[14]

• Mirosława Marcheluk w bazie Filmweb
• Mirosława Marcheluk w bazie filmpolski.pl
• Mirosława Marcheluk, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .
• Mirosława Marcheluk w bazie IMDb (ang.)

• Mirosława Marcheluk na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”