|
Nowa Dęba
Ten artykuł od 2010-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Nowa Dęba (do 1961 Dęba[2]) – miasto w województwie podkarpackim, w powiecie tarnobrzeskim, siedziba władz miejsko-wiejskiej gminy Nowa Dęba. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnobrzeskiego. GeografiaMiasto położone jest wśród lasów Puszczy Sandomierskiej przy drodze krajowej DK9[3], będącej częścią drogi europejskiej E371. Przez południowe krańce miasta przebiega odcinek drogi wojewódzkiej nr 872. Nowa Dęba położona jest przy linii kolejowej nr 71. HistoriaPoczątki miejscowości sięgają XVII wieku, kiedy istniała wieś o nazwie Dęba[4]. Leżała ona w Małopolsce, w ziemi sandomierskiej[5]. W jej okolicy płynęła rzeczka Dęba, a w 1414 wzmiankowany był las koło pobliskiego Machowa, również zwany Dębą[6]. Powstanie Nowej Dęby było ściśle związane z założeniem na terenach Puszczy Sandomierskiej Centralnego Okręgu Przemysłowego. Wtedy to właśnie postanowiono wybudować w niewielkiej wsi Dęba wytwórnię amunicji nr 3. Jej budowniczym i pierwszym dyrektorem był płk Jan Szypowski, wcześniejszy wicedyrektor Wytwórni Amunicji nr 2 w Skarżysku-Kamiennej. Wpływ na decyzję miał właśnie istniejący w pobliżu poligon wojskowy, na którym można było przeprowadzać próby z amunicją, oraz bliskość zakładów przemysłu metalowego i chemicznego. Pieniądze na budowę fabryki pochodziły z francuskiej pożyczki zbrojeniowej. W 1938 roku rozpoczęto budowę osiedla mieszkaniowego dla przybywających z różnych stron Polski fachowców, głównie kadry technicznej. Oprócz infrastruktury technicznej powstało osiedle mieszkaniowe, szkoła, szpital, stołówka oraz basen kąpielowy o wymiarze 50 m. Po wybuchu II wojny światowej Dębę zajęli Niemcy, którzy dostosowali fabrykę do swoich celów. Na terenach dębskiego poligonu wraz ze swoimi żołnierzami ćwiczyła armia generała Paulusa, bezpośrednio przygotowująca wyprawę na Związek Radziecki. Tematem spornym jest, czy sam Paulus w ogóle w Dębie się pojawił. Badania przeprowadzone w Archiwum Bundesarchiv-Militärarchiv we Fryburgu Bryzgowijskim w 2008 roku ostatecznie wykazały, że sam Paulus nigdy na terenie Dęby nie przebywał[7][8][9]. 29 lipca 1944 roku Dęba została zajęta przez oddziały Armii Czerwonej (ku czci poległych w walkach na pl. Zwycięstwa ustawiono po wojnie pomnik – czołg[10]). Po wojnie fabryka została odbudowana i przekształcona w przedsiębiorstwo państwowe o nazwie Zakłady Metalowe „Dezamet”. Wtedy właśnie nastąpił największy rozwój tego zakładu oraz miejscowości. Zakłady Metalowe obok wyrobów zbrojeniowych produkowały żelazka, gofrownice, silniki motocyklowe, motorowerowe i łodziowe. W 1957 roku powstał drugi ważny zakład – Spółdzielnia Inwalidów „Zjednoczenie”, która na stałe związała się z miastem, pełniąc również ważną rolę społeczną, jaką jest integracja osób niepełnosprawnych z resztą mieszkańców miasta. Nadanie praw miejskich Dębie miało miejsce 31 grudnia 1961 roku. Wtedy też zmieniono nazwę na Nowa Dęba[8][9]. Obecnie jedna z ulic Nowej Dęby oraz Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych noszą imię płk. Jana Szypowskiego („Leśnika”). DemografiaLiczba mieszkańców miasta: 11 443, całej gminy Nowa Dęba: 18 301[11].
GospodarkaW mieście znajdują się tereny należące do Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Euro-Park Wisłosan”, w której znajdują się m.in. Zakłady Metalowe „Dezamet” wchodzące w skład Grupy Kapitałowej Bumar. W pobliżu miejscowości znajduje się duży poligon wojskowy należący do jednostki wojskowej nr 2090 (m.in. wynajmowany na ćwiczenia wojsk NATO). Siedziba Nadleśnictwa Nowa Dęba. Galeria
Wspólnoty wyznaniowe
Miasta partnerskieW latach 2003–2020 miastem partnerskim było również Fermoy w Irlandii[14][15][19]. Współpraca ta została zerwana 12 października 2020 przez stronę irlandzką, w związku z uchwałą Rady Miejskiej Nowej Dęby, ogłaszającej ją „strefą wolną od LGBT”[20]. Ludzie związani z Nową DębąZobacz teżPrzypisy
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
