Oleszyce

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Oleszyce (ujednoznacznienie).

Oleszyce

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ratusz
Herb
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	lubaczowski
Gmina	Oleszyce
Prawa miejskie	1576–1896, 1989[1][2]
Burmistrz	Michał Jabłoński
Powierzchnia	5,08[3] km²
Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość	2951[4] 598,6 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 16
Kod pocztowy	37-630
Tablice rejestracyjne	RLU
Położenie na mapie gminy Oleszyce Oleszyce
Położenie na mapie Polski Oleszyce
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Oleszyce
Położenie na mapie powiatu lubaczowskiego Oleszyce
50°10′01″N 23°01′51″E/50,166944 23,030833
TERC (TERYT)	1809064
SIMC	0972507[5]
Urząd miejski Rynek 1 37-630 Oleszyce
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Oleszyce – miasto w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, położone na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, nad rzeczką Przerwą, dopływem Lubaczówki^[5][6].

Oleszyce leżą w historycznej ziemi bełskiej^[7]. Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1576 roku położone było w XVI wieku w województwie bełskim^[8].

Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Oleszyce. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. przemyskiego. W Oleszycach działa zespół piłkarski i siatkarski „Czarni Oleszyce”.

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny^[9].

Według danych z 1 stycznia 2018 Oleszyce liczyły 3041 mieszkańców^[10].

Lokalny ośrodek handlowo-usługowy. Przez miasto przebiega linia kolejowa Lubaczów – Jarosław z przystankiem kolejowym Oleszyce i droga wojewódzka nr 865 Narol – Jarosław.

W XV w. Oleszyce były własnością Kormanickich, która od imienia swego protoplasty przyjęła nazwisko Ramsz. W latach 1436–1437 właścicielem był Stanisław Ramsz, ze swoim bratem Nasiągniewem lub Nassagniewem, a w latach około 1450–1462 Ramsz i jego żona Jadwiga z Leliwitów. Kolejnym właścicielem był Jan Ramsz wraz ze swoją matką Heleną z Felsztyna. Od 30 sierpnia 1570 Oleszyce należały do Hieronima (Jarosza) Sieniawskiego, w tym czasie Oleszyce nazwane są Hieronimowem. Oleszyce rozwijały się w oparciu o rzemiosło i handel, odbywały się w nim targi i jarmarki. Prawa miejskie nadane osadzie w 1576 roku^[11], przez ich właściciela Hieronima Sieniawskiego herbu Leliwa zostały potwierdzone 26 lutego 1578 w Warszawie, przez króla Stefana Batorego. Po śmierci Hieronima Sieniawskiego właścicielką została jego wdowa Jadwiga z Tarłów, a po niej ich syn Adam Hieronim Sieniawski (1576–1619). Potem Oleszyce przypadły córce Adama Mikołaja Sieniawskiego i Elżbiety Heleny Sieniawskiej z Lubomirskich Marii Zofii Sieniawskiej (1698–1771), żonie Stanisława Denhoffa, a potem Aleksandra Augusta Czartoryskiego (1697–1782), wojewody ruskiego. Z ręka wnuczki ks. Aleksandra – Zofii Czartoryskiej (1779–1837), dobra oleszyckie dostaje jej mąż Stanisław Kostka Zamoyski (1775–1856), a potem dziedziczką była jego córka Gryzelda Celestyna Zamoyska (1805–1883), która poślubiła Tytusa Działyńskiego.

• 
  Kościół parafialny
• 
  Miejsko-gminny ośrodek kultury
• 
  Cerkiew św. Onufrego

Po powstaniu listopadowym w 1831 r., w majątku żony (Gryzeldy Zamoyskich) w Oleszycach, mieszkał tu jeden z dowódców Tytus Działyński – ojciec Anny Potockiej i tu urodził się jej syn 29 kwietnia 1867 r. Jan Nepomucen Potocki herbu Pilawa.

W maju 1863 w pałacu urządzono lazaret dla kilkunastu rannych w bitwie pod Kobylanką. Pielęgnowaniem rannych zajmowała się księżna Jadwiga Sapieżyna^[12].

W 1884 przez Oleszyce przeprowadzono linię kolejową. W 1901 miasto zniszczył wielki pożar, co poskutkowało utratą praw miejskich w 1915 r.^[1]

W II Rzeczypospolitej miejscowość w powiecie lubaczowskim województwa lwowskiego^[13].

W 1939 r. 21 Dywizja Piechoty Górskiej stoczyła bój pod Oleszycami. Na mocy Traktatu o granicach i przyjaźni III Rzeszy z ZSRR Oleszyce znalazły się pod okupacją sowiecką. 22 czerwca 1941 roku straż graniczna NKWD spaliła więźniów przetrzymywanych w zamku^[14].

W latach 1941–1943 Niemcy i wspierająca ich Ukraińska Policja Pomocnicza zgładzili tutaj ok. 1500 Żydów. Z kolei w latach 1943–1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali w mieście kilkunastu Polaków, w tym kilku żołnierzy WP broniących stacji kolejowej^[13].

Oleszyce odzyskały prawa miejskie w 1989 roku.

W 1953 r. w Oleszycach został założony klub piłkarski Czarni Oleszyce. W sezonie 2022/2023 gra w klasie A, w grupie Lubaczów^[15].

Według danych z grudnia 2014 roku miasto miało 3236 mieszkańców^[16].

• Piramida wieku mieszkańców Oleszyc w 2014 roku^[10].

• Pozostałości zespołu pałacowego Sieniawskich – resztki parku, obwałowania, ślady pałacu. Pierwotnie był tu dwór obronny Ramszów, wybudowany najprawdopodobniej ok. 1480 r., wspominany w dokumentach z XVI w. jako zameczek, rozbudowany przez Sieniawskich w XVII i XVIII w. Następnie w tym miejscu stanął w 1743 r. pałac Czartoryskich, zniszczony podczas I Wojny Światowej. Odbudowany przez Sapiehów, został całkowicie zniszczony w pożarze w pierwszym dniu wojny niemiecko-radzieckiej w 1941 r.^[17]
• Czworoboczny ratusz z dziedzińcem i dwiema bramami, z 2. poł. XVII w., później rozbudowany.
• Kościół parafialny pw. Narodzenia NMP, pierwotnie renesansowy z XVI w., po późniejszych przebudowach – neoromański.
• Murowana cerkiew greckokatolicka pw. św. Onufrego z 1809 roku, od 1947 r. nieużytkowana.
• W okolicy miasta trzynaście schronów z tzw. Linii Mołotowa.

• Lwów^[18]
• Güssing

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Oleszycami.

• Cmentarz żydowski w Oleszycach
• Oleszyce (przystanek kolejowy)
• gmina Oleszyce (1934–1954)

• Oleszyce (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 477 .
• Oficjalna strona miasta Oleszyc
• Artykuł ze zdjęciem Oleszyc z 1941 roku na portalu kresy.pl