Wojniłów

Wojniłów
Войнилів
	; Szkoła i pomnik ofiar II wojny światowej
	Herb
Państwo	Ukraina
Obwód	iwanofrankiwski
Rejon	kałuski
Data założenia	1443
Prawa miejskie	1552-1934
Burmistrz	Wołodymir Stepanowicz Rudij
Powierzchnia	19,72 km²
Populacja (2020); • liczba ludności	; 2631
Nr kierunkowy	+380 3472
Kod pocztowy	77316
	Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego Wojniłów
	Położenie na mapie Ukrainy Wojniłów
	49°07′10″N 24°29′37″E/49,119444 24,493611
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wojniłów (ukr. Войнилів) − osiedle typu miejskiego w rejonie kałuskim na Ukrainie, ok. 100 km na południe od Lwowa. 2631 mieszkańców (2020)^[1], dla porównania spis powszechny w 2001 zanotował ich 2703^[2].

12 czerwca 1951 do Wojniłowa włączono wsie Siółko i Pawlikówka. Pawlikówa jest ponownie samodzielną wsią.

Położenie

Osiedle leży pomiędzy Kałuszem a Bursztynem. Do obydwu miejscowości jest po ok. 20 km.

Historia

XIV w. – zapis o wsi Prokopiówka (z niej powstał Wojniłów),
XV w. (1443) – pierwsze wzmianki o Wojniłowie,
XVI w. (1552) – prawa miejskie (potwierdzenie), herb to złoty lew z obręczą w przednich łapach stojący przed ceglanym murem, tło tarczy niebieskie (wzorowany na herbie Prawdzic, którym posługiwali się Gidzińscy, ówcześni właściciele Wojniłowa).
XVI w. (24 września 1676) – Bitwa pod Wojniłowem wojsk tureckich z wojskami Jana III Sobieskiego,
XVIII w. (1772) – podczas I rozbioru Polski Wojniłów znajduje się w granicach zaboru Austriackiego (od 1867 Austro-Węgier),
XX w.
- w latach 1919–1939 miasteczko znajduje się w granicach Polski, w 1934 utracił prawa miejskie,
- w 1939 po wkroczeniu Armii Czerwonej Wojniłów staje się częścią Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej,
- w 1940 zostaje powołany Rejon Wojniłowski (rozwiązany w 1962),
- od 2 lipca 1941 do 7 lipca 1944 pod okupacją niemiecką^[3],
- około 950 wojniłowskich Żydów Niemcy wysiedlili do innych miejscowości – 150 do Żurawna a 800 do Stanisławowa. 147 Żydów rozstrzelali na miejscu^[3],
- 5 kwietnia 1944 ukraińscy nacjonaliści zabili w Wojniłowie 11 osób i spalili 43 gospodarstwa^[4]. W całym 1944 roku z ich rąk zginęło 37 mieszkańców miasta^[5],
- od 1960 miejscowość ma status osiedla typu miejskiego.

Wojniłów przed II wojną światową

Przed II wojną światową miejscowość należała do Polski i była siedzibą gminy wiejskiej Wojniłów w powiecie kałuskim, województwie stanisławowskim. Miasteczko liczyło wtedy ponad 3 tys. mieszkańców^[6]. Mieszkali tam zajmujący się handlem Żydzi, oraz Polacy i Ukraińcy.

W okresie międzywojennym założone zostało Koło Ziemian Polskich. W okolicznych wsiach było dużo dworów ziemiańskich, np. w Serednem, Babinie lub w Dorohowie. Były tam także dwie szkoły: męska i żeńska.

Parafia i kościół pw. Trójcy Przenajświętszej

Parafia rzymskokatolicka erygowana w 1610 r. Liczyła w XIX w. 1400 wiernych w trzydziestu kilku okolicznych wioskach, a w XX w. 2000 wiernych w dwudziestu kilku wioskach.

Kościół murowany, wzniesiony w latach 1824–1834 w miejsce dawnego, drewnianego. Konsekrowany w 1867 r., poszerzony o dzwonnicę w 1892 r. Zniszczony przez pożar w 1904, odbudowany w 1913 r. Zamknięty w 1946 r., zamieniony na więzienie NKWD w 1948 r., a następnie na magazyn, rozebrany w 60. latach. Na jego miejscu zbudowano budynek administracyjny^[7].

Osoby związane z Wojniłowem

22 lutego 1885 urodził się Bolesław Jan Czedekowski (zm. 1969) – wybitny polski i austriacki malarz portrecista
6 września 1908 urodził się Sydor Rey (wł. Izydor Reiss) (zm. 1979) – polski prozaik i poeta

Przypisy

↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. (ukr.).
↑ Liczby ludności miejscowości obwodu iwanofrankiwskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
↑ ^a ^b Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s. 172
↑ Lucyna Kulińska, Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947. Tom I. Kraków 2002, ISBN 83-88527-32-0, s. 266
↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939–1946, Wydanie I, ISBN 978-83-85865-13-1, s. 165-166
↑ SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., EugeniuszE. Różański EugeniuszE., tamże.
↑ WOJNIŁÓW. Dawny kościół p.w. Trójcy Przenajświętszej (1825 – 1834). Iwano-Frankiwski obw., Kałuszski r-n | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-14] .

Linki zewnętrzne

Wojniłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 754 .
Wojniłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 695 .
Wojniłów na stronie Rady Najwyższej Ukrainy
Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona

[dwatysiacedwadziescia-1] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. (ukr.).

[spis-2] Liczby ludności miejscowości obwodu iwanofrankiwskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).

[holokost-3] Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s. 172

[4] Lucyna Kulińska, Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947. Tom I. Kraków 2002, ISBN 83-88527-32-0, s. 266

[5] Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939–1946, Wydanie I, ISBN 978-83-85865-13-1, s. 165-166

[6] SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., EugeniuszE. Różański EugeniuszE., tamże.

[7] WOJNIŁÓW. Dawny kościół p.w. Trójcy Przenajświętszej (1825 – 1834). Iwano-Frankiwski obw., Kałuszski r-n | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-14] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]