Ochrona przeciwporażeniowa

Ochrona przeciwporażeniowa – zespół środków zmniejszających ryzyko porażenia elektrycznego^[1].

Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym w urządzeniach niskiego napięcia polega na tym, że części czynne niebezpiecznie nie powinny być dostępne, a części przewodzące dostępne nie powinny być niebezpieczne w warunkach normalnego użytkowania oraz w przypadku pojedynczego uszkodzenia.

Wyróżnia się następujące trzy stopnie ochrony przeciwporażeniowej^[2]:

Ochrona podstawowa (ochrona przed dotykiem bezpośrednim) – ochrona przed dotknięciem elementów urządzeń elektrycznych pod napięciem, które mogłoby wywołać zagrożenie porażeniowe, a pracujących w warunkach normalnych przy braku uszkodzenia. Ochronę podstawową realizuje się poprzez uniemożliwienie człowiekowi dotyku do elementów pod napięciem poprzez:

• zastosowanie izolacji podstawowej części czynnych;
• instalację osłon i zagrodzeń;
• umieszczenie poza zasięgiem ręki;

Ochrona przy uszkodzeniu (ochrona przed dotykiem pośrednim) – ochrona przed skutkami porażenia w przypadku dotknięcia do elementów elektrycznie czynnych (które normalnie są odizolowane, a chwilowo np. w wyniku awarii znalazły się pod napięciem). Realizowana jest poprzez zminimalizowanie wartości prądu rażeniowego, zminimalizowanie czasu przepływu prądu przez ciało człowieka lub poprzez całkowite uniemożliwienie tegoż przepływu. W tym celu należy można stosować:

• samoczynne wyłączanie zasilania;
• podwójna lub wzmocniona izolacja;
• separację elektryczną;
• zasilanie bardzo niskim napięciem (SELV, PELV).

Ochrona uzupełniająca - ochrona uzupełniające ochronę podstawową i/lub ochronę przy uszkodzeniu. Jako elementy ochrony uzupełniającej stosuje się:

• urządzenia ochronne różnicowoprądowe;
• dodatkowe połączenia wyrównawcze.

Instalacje fotowoltaiczne należą do grupy instalacji specjalnych. W takich instalacjach urządzenia elektryczne po stronie DC należy uznawać za aktywne, nawet gdy strona AC jest odłączona od sieci lub gdy falownik jest odłączony od strony DC^[3].

W tego typu instalacjach po stronie DC jako ochronę podstawową nie należy stosować: przeszkód umieszczania poza zasięgiem. W przypadku ochrony przy uszkodzeniu nie należy stosować: izolowania stanowiska, separacji elektrycznej, ochrony za pomocą nieuziemionych połączeń wyrównawczych miejscowych^[3]. W obwodach DC stosowanie samoczynnego wyłączenia zasilania w wymaganym czasie jest bezcelowe ponieważ nie ma możliwości wyłączenia modułów fotowoltaicznych^[4].

W przypadku ochrony przed dotykiem pośrednim po stronie DC należy stosować bardzo niskie napięcie (SELV, PELV) albo podwójną lub wzmocnioną izolację. W przypadku podwójnej lub wzmocnionej izolacji moduły fotowoltaiczne i oprzewodowanie powinny mieć izolację klasy II lub równoważną. W przypadku zasilania bardzo niskim napięciem (SELV, PELV) napięcie obwodu otwartego nie powinno przekraczać 120 V. W przypadku przekroczenia napięcia 30 V dodatkowo należy zapewnić ochronę podstawową^[3].

Oprócz środków technicznych istnieją również nietechniczne środki ochrony przeciwporażeniowej. Wśród nich można wymienić:

• szkolenie wstępne oraz okresowe pracowników obsługujących urządzenia elektryczne,
• wymóg posiadania wymagań kwalifikacyjnych przez pracowników obsługujących urządzenia elektryczne,
• właściwa organizacja pracy osób obsługujących urządzenia elektryczne,
• egzekwowanie przestrzegania zasad bezpieczeństwa,
• popularyzacja zasad bezpiecznego użytkowania urządzeń elektrycznych,
• badania okresowe pracowników obsługujących urządzenia elektryczne,
• szkolenie z udzielania pierwszej pomocy w przypadkach porażeń elektrycznych.

• porażenie prądem elektrycznym,
• klasa ochronności,
• stopień ochrony.

• "Ochrona od porażeń w instalacjach elektrycznych obiektów budowlanych", Alojzy Rogoń, wyd. Centralny Ośrodek Szkolenia i Wydawnictw SEP, Warszawa 1999, ISBN 83-901315-6-0.