Perejasław

Perejasław
Переяслав
	; Cerkiew Woznieseńska
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	kijowski
Rejon	boryspolski
Populacja (2021); • liczba ludności	; 26 576
Nr kierunkowy	+380 4467
Kod pocztowy	od 08400 do 08409
Tablice rejestracyjne	AI
	Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego Perejasław
	Położenie na mapie Ukrainy Perejasław
	50°04′12″N 31°27′27″E/50,070000 31,457500
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Perejasław (ukr. Переяслав, w l. 1943–2019 Perejasław Chmielnicki – ukr. Переяслав-Хмельницький) – miasto w obwodzie kijowskim, w rejonie boryspolskim na Ukrainie, niedaleko Kijowa, nad rzeką Trubiż (dopływem Dniepru), ok. 27 tys. mieszkańców, liczne zabytki cerkiewne i cytadela. Do 2020 roku stolica rejonu perejesławskiego.

Historia

Początki grodu datowane są na X wiek – wspomniany jest w 911 roku w latopisie „Powieść minionych lat”. Włodzimierz Wielki zbudował w nim drewniano-ziemną fortyfikację dla ochrony południowych granic Rusi przed najazdami Połowców. W latach 991–1035 mieściła się tam prawosławna metropolia kościelna, przeniesiona następnie do Kijowa. Perejasław był siedzibą metropolity również w latach 1054–1279, 1698–1803 i od 1923 r. W czasie rozbicia dzielnicowego od połowy XI w. był stolicą ruskiego księstwa perejasławskiego. W 1239 r. został zniszczony przez Tatarów^[2].

W XIV w. miasto zostało przyłączone do Wielkiego Księstwa Litewskiego, a po 1569 r. do Korony^[2]. W 1585 roku król Polski nadał Perejesławowi prawa miejskie magdeburskie. Wiosną 1592 roku spalone przez Kozaków podczas Powstania Kosińskiego. W 1630 r. wojska hetmana polnego koronnego Stanisława Koniecpolskiego oblegały zbuntowanych Kozaków pod dowództwem Tarasa Fedorowicza. Tu też doszło do tak zwanej tarasowej nocy, podczas wypadu kozacy zadali duże straty Koniecpolskiemu. Nieudane oblężenie i ogromne straty przesądziły o podpisaniu tzw. ugody perejasławskiej, która podnosiła rejestr Kozaków do 8 tysięcy i zabraniała im wypraw na ziemie tureckie. W 1635 roku starosta Łukasz Żółkiewski umieścił w Pejeresławiu jezuitów. W lutym 1649 w Perejasławiu toczyły się rokowania pokojowe między Bohdanem Chmielnickim a wojewodą Adamem Kisielem, które nie przyniosły porozumienia między Kozakami a Rzecząpospolitą^[3]. W styczniu 1654 do Perejasławia przybył wysłannik cara Rosji Aleksego, Wasyl Buturlin, z którym Chmielnicki zawarł ugodę perejasławską. Na jej mocy hetman kozacki złożył przysięgę uległości, włączając Ukrainę do Rosji.

Był miastem królewskim Rzeczypospolitej Obojga Narodów^[4]. Perejasław położony był w pierwszej połowie XVII wieku w starostwie perejasławskim w województwie kijowskim^[5].

W latach 1943–2019 miasto nosiło nazwę Perejasław Chmielnicki.

Do znanych postaci urodzonych w mieście należy Szolem Alejchem, pisarz żydowski.

Zabytki

muzeum (skansen) architektury ludowej i życia Środkowego Naddnieprza m.in. z pięcioma drewnianymi cerkwiami, wiatrakami, domami
monaster Wniebowstąpienia Pańskiego (Woznieseński) z 1696 roku
- kolegium z 1757 roku
- dzwonnica barokowa z lat 1770–1776
monaster Michajłowski
- cerkiew św. Michała z XVIII w.
Sobór Uspieński z 1898 r., ceglany
zamek
Cerkiew śś. Borysa i Gleba z 1839 roku, klasycystyczna
cerkiew św. Trójcy

Muzea

skansen – muzeum architektury ludowej
Muzeum archeologiczne
Muzeum architektury Rusi Kijowskiej
Muzeum Skoworody
Muzeum Kultury Trypolskiej
Muzeum roślin leczniczych
Muzeum pisarza Szolem-Alejchema
Muzeum poczty
Muzeum historii filozofii
Muzeum Nikołaja Benardosa

Urodzeni

Szolem Alejchem – pisarz żydowski, jeden z klasyków literatury jidysz

Galeria

Cerkiew Woznieseńska
Cerkiew św. Michała
Kolegium z XVIII wieku
Zabytkowa poczta
Rekonstrukcja stanicy kozackiej
Cerkiew
Herb Perejasławia (1620)
Cerkiew Pokrowska w skansenie
Cerkiew św. Grzegorza w Skansenie
Cerkiew w skansenie
Cerkiew w Skansenie

Miasta partnerskie

Koczani, Macedonia Północna

Przypisy

↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року [online] [dostęp 2021-07-14] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-26] (ukr.).
↑ ^a ^b Perejasław Chmielnicki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-03-16] .
↑ Dyariusz podróży do Perejasławia i traktowania tamtejszego z Chmielnickim Panów Komissarzów Polskich przez Wojciecha Miaskowskiego podkomorzego lwowskiego Komissarza spisany od 1 stycznia do 7 marca 1649 w: Księga pamiętnicza Jakuba Michałowskiego, wojskiego lubelskiego a późniéj kasztelana bieckiego, wyd. Antoni Zygmunt Helcel, Kraków 1864, Dok nr 103, s. 369–385.
↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów – Bracław). T. 3, Warszawa 1897, s. 226.
↑ Lustracye królewszczyzn ziem ruskich, Wołynia, Podola i Ukrainy z piérwszéj połowy XVII wieku / wydał Aleksander Jabłonowski, Warszawa 1877, s. 106.

Linki zewnętrzne

Perejasław, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 955 .

[1] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року [online] [dostęp 2021-07-14] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-26] (ukr.).

[EPWN-2] Perejasław Chmielnicki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-03-16] .

[3] Dyariusz podróży do Perejasławia i traktowania tamtejszego z Chmielnickim Panów Komissarzów Polskich przez Wojciecha Miaskowskiego podkomorzego lwowskiego Komissarza spisany od 1 stycznia do 7 marca 1649 w: Księga pamiętnicza Jakuba Michałowskiego, wojskiego lubelskiego a późniéj kasztelana bieckiego, wyd. Antoni Zygmunt Helcel, Kraków 1864, Dok nr 103, s. 369–385.

[4] Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów – Bracław). T. 3, Warszawa 1897, s. 226.

[5] Lustracye królewszczyzn ziem ruskich, Wołynia, Podola i Ukrainy z piérwszéj połowy XVII wieku / wydał Aleksander Jabłonowski, Warszawa 1877, s. 106.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]