|
Pieprzojad szmaragdowy
Pieprzojad szmaragdowy[4] (Aulacorhynchus prasinus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny tukanowatych (Ramphastidae). Występuje na obszarach górskich i podgórskich od Meksyku do skrajnie północno-zachodniej Kolumbii[5]. Nie jest zagrożony. Systematyka i zasięg występowaniaSystematyka gatunku nadal jest kwestią sporną. Dawniej wyróżniano kilkanaście podgatunków A. prasinus występujących od Meksyku po Peru, Boliwię i zachodnią Brazylię[6]. Na początku XXI w. na podstawie dowodów morfologicznych i genetycznych takson ten został podzielony, w zależności od ujęcia systematycznego, na od 2[4][5] do 6[2] oddzielnych gatunków. Obecnie wyróżnia się 4[2][7] lub 7[4][5] podgatunków A. prasinus. Poniższa lista prezentuje 7 podgatunków podzielonych na grupy według Clements Checklist of Birds of the World[5] (to ujęcie systematyczne wspierają autorzy Kompletnej listy ptaków świata[4]):
Te dwa ostatnie taksony bywają wydzielane od osobnego gatunku Aulacorhynchus caeruleogularis (pieprzojad niebieskogardły)[2][7]. Pozostałe podgatunki z dawniej zaliczanych do A. prasinus autorzy Clements Checklist of Birds of the World i Kompletnej listy ptaków świata wydzielają do odrębnego gatunku o nazwie pieprzojad zielony (Aulacorhynchus albivitta), inni grupują je w dwa[7], a nawet trzy odrębne gatunki[2]. Cechy gatunkuPodobnie jak inne tukany, pieprzojad szmaragdowy jest jasno ubarwiony i ma duży dziób. Osobniki dorosłe mają 30–35 cm długości i 180 g masy. Płcie nie różnią się wyglądem, chociaż samice zwykle są mniejsze i mają krótsze dzioby. Przeważnie są zielono upierzone, podobnie jak inni przedstawiciele rodzaju Aulacorhynchus. Podogonie i końcówka ogona są rude. Mają poza tym czarny dziób z żółtymi plamami na górnej szczęce (ich rozmiar decyduje o konkretnym podgatunku) i u wszystkich, prócz podgatunku nominatywnego prasinus i wagleri, zaznacza się biały prążek u podstawy dzioba. Osobniki z podgatunku caeruleogularis mają rudą cętkę przy podstawie górnej szczęki, podczas gdy u niektórych pieprzojadów z podgatunku albivitta taka plamka występuje przy nasadzie dolnej szczęki. Podgardle jest ubarwione na biało u podgatunku nominatywnego i wagleri, na niebiesko u caeruleogularis oraz cognatus, na jasny szaroniebieski kolor u lautus, na niebiesko lub czarno u atrogularis, a na biało lub szaroniebiesko w podgatunku albivitta. Pierścień wokół oka przybiera barwę od niebieskiej po czerwoną, a u niektórych podgatunków jest bardzo ciemny, który z daleka może wyglądać na czarny. Nogi są matowo szare, podobnie jak barwa tęczówki. Osobniki młodociane mają bardziej stłumione barwy, łącznie z podgardlem, a zależnie od podgatunku czarne plamy na dziobie są zastąpione przez ciemne lub w całości dziób jest żółty. Środowisko i zachowanie Pieprzojad szmaragdowy jest pospolitym ptakiem w lasach deszczowych i terenach zalesionych, głównie na wyżej położonych obszarach. 3–4 białe jaja są umieszczane przez samicę w gładkiej szczelinie na drzewie, często w miejscu lęgowiska dzięcioła, ale czasem w naturalnych wnękach. Oboje rodziców wysiaduje jaja przez 14–15 dni, a pisklęta pozostają w gnieździe po wykluciu. Są ślepe i nieopierzone w pierwszych dniach poza jajem. Mają krótkie dzioby i specjalne poduszeczki na palcach stóp, które chronią przed szorstką powierzchnią gniazda. Oboje rodziców karmi swe potomstwo, nawet przez parę tygodni po opuszczaniu przez nie gniazda. W pełni opierzone stają się po 6 tygodniach. Pieprzojady tworzą małe stada złożone z 5–10 ptaków, które posiadają osobnika-przywódcę, prowadzącego resztę grupy przez las. Ruszają się w nim prostoliniowym, szybkim lotem. To pierwotnie leśny, owocożerny gatunek, który sięga też po owady, jaszczurki, ptasie jaja i inne małe ofiary. Okrzyki pieprzojada szmaragdowego są głośnym, oschłym „rrip rrip” i „graval”. Badacze zasugerowali, że obie płcie wydają inne odgłosy. Sygnał ostrzegawczy przypomina rechot, oprócz niego ptaki dźwiękiem wyrażają agresję. Status i ochronaMiędzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) stosuje wąskie ujęcie systematyczne według listy ptaków opracowanej przy współpracy BirdLife International z autorami HBW i dzieli ten takson na trzy gatunki; zalicza je (stan w 2021) do kategorii najmniejszej troski (LC – Least Concern), a trend ich liczebności uznaje za spadkowy ze względu na niszczenie siedlisk[3][8][9]. HodowlaPieprzojad szmaragdowy jest tukanem chętnie trzymanym w domu. Wykazuje przywiązanie do właściciela karmiącego go z ręki i lubi z nim przebywać. Szybko się uczy nowych sztuczek, podobnie jak kakadu. To ptak aktywny, wymagający trzymania w dużej klatce z żerdzią, na której może się obracać do przodu i tyłu. Należy stosować przy karmieniu wysokoowocową dietę, bez której ptak staje się podatny na rozwój chorób związanych z magazynowaniem żelaza, co przypomina hemochromatozę u ludzi. Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
