Przymrozek – spadek temperatury powietrza przy gruncie poniżej 0 °C, przy średniej dobowej większej od 0 °C. Każdego roku w Polsce ryzyko wystąpienia przymrozku jest najwyższe na wiosnę i w jesieni[1][2].
Wystąpienie przymrozku jest często obserwowane w postaci osadu białej rosy, lub szronu.
Wraz z ociepleniem się klimatu maleje liczba dni z przymrozkiem, ale udział najbardziej szkodliwych dla rolnictwa przymrozków pozostał bez zmian, a nawet nieznacznie wzrósł[3][4]. Przeciętny czas bez przymrozku na przeważającym obszarze Polski wynosi od 160 do 180 dni i zależy głównie od warunków lokalnych[5]. Przymrozek nie występuje przez 84 dni pomiędzy 12 czerwca a 3 września[6].
Czynniki wpływające na występowanie przymrozków
Do głównych czynników wpływających na ryzyko wystąpienia przymrozków zalicza się: porę roku, ukształtowanie terenu, rodzaj podłoża, szata roślinna, sieć hydrograficzna okolicy[7]. Najbardziej podatne na przymrozki są obniżenia terenu, obszary zabagnione, doliny rzeczne, regiony podgórskie i górskie, obszary będące pod wpływem Bałtyku.
Podział
Podział przymrozków:
radiacyjne – powstają wskutek ochłodzenia przygruntowej warstwy powietrza w wyniku wypromieniowania ciepła z podłoża do atmosfery. Występuje przeważnie na małych obszarach, które silniej oddają ciepło do atmosfery oraz w miejscach gromadzenia się zimnego powietrza tzw. mrozowiskach. Wzrost zachmurzenia i prędkości wiatru zmniejsza prawdopodobieństwo przymrozku radiacyjnego[2].
adwekcyjne – powstają wskutek napływu chłodnych mas powietrza; obejmują swoim zasięgiem duże obszary, często cały kraj.
radiacyjno-adwekcyjne – forma mieszana, gdy adwekcja i radiacja występują po sobie w krótkim czasie[8].
Podział na wspomniane rodzaje jest umowny, ponieważ często przymrozek adwekcyjny jest przymrozkiem radiacyjnym, gdy temperatura spada wskutek napływu zimnej i suchej masy powietrza, a małe zachmurzenie sprzyja silnemu wypromieniowaniu[2].
Ze względu na porę występowania rozróżnia się przymrozki: późne – występujące wiosną, wczesne – występujące jesienią.
Ze względu na wysokość występowania: przygruntowe – występujące do 5 cm nad gruntem, wysokie – notowane 200 cm nad gruntem.
Ze względu na intensywność: łagodne (tm od 0 °C do -2 °C), umiarkowane (tm od -2,1 °C do -4 °C), silne (tm od -4,1 °C do -6 °C) bardzo silne (tm poniżej -6,1 °C)[9].
Metody przewidywania przymrozków
Przewidywanie przymrozku metodą Braunowa.
Proste metody przewidywania przymrozków uwzględniają jeden element meteorologiczny, wobec czego nie gwarantują dużej sprawdzalności[10].
Przymrozek adwekcyjny przewiduje się na podstawie wystąpienia: silnego spadku temperatury, wystąpienia w ciągu dnia chmur kłębiastych oraz wiatru wiejącego z kierunku północnego[2].
Przy pomocy wskazań psychrometru Augusta. Gdy temperatura punktu rosy wieczorem znajduje się lekko na plusie lub poniżej zera, w nocy lub nad ranem może wystąpić przymrozek[2].
Za pomocą wykresu Witkiewicza. Psychrometrem Augusta i tablic psychometrycznych, wyznacza się ciśnienie pary wodnej, a następnie korzystając z wykresu Witkiewicza określić prawdopodobieństwo i intensywność przymrozku[2].
Na podstawie spadku temperatury, korzystając z wykresu Brunowa można przewidzieć prawdopodobieństwo wystąpienia przymrozku. Im niższa temperatura wieczorem i większa różnica temperatur pomiędzy pomiarami o godz. 13 i 21, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia przymrozku[2].
Metody ochrony przed przymrozkiem
W wyniku spalania powstają liczne higroskopijnejądra kondensacjiStosowanie stosów dymnych. Wokół pola tworzy się stosy, które po podpaleniu wydzielają dużo gęstego, wilgotnego dymu, a niewiele ciepła. Dym zwiększa kondensację pary wodnej dodatkowo ogranicza wypromieniowanie ciepła[2].
Nocne zraszanie roślin. Wysoka wilgotność zmniejsza wypromieniowanie ciepła, gdy temperatura powietrza zbliży się do 0 °C woda, zamarzając, oddaje ciepło krzepnięcia roślinie i po ewentualnym zamarznięciu tworzy warstwę lodu izolującą roślinę przed mrozem[2].
↑Kossowska-Cezak U., Bajkiewicz-Grabowska E., Podstawy hydrometeorologii. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2008
↑ abcdefghijStanisławS.BacStanisławS., TytusT.BartoszakTytusT., BohdanB.DobrzańskiBohdanB., Uprawa roślin Tom 1, wyd. V, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974, 21-23;30-31.
↑JakubJ.KolasińskiJakubJ., Przymrozki wiosenne i jesienne – występowanie i tendencje zmian w okresie 1966-2005 (na przykładzie Falent). Brak numerów stron w książce
↑Kossakowska-CezakK.C.U.Kossakowska-CezakK.C., Zmiany termicznych pór roku w Warszawie w okresie 1933-2004, 2005. Brak numerów stron w książce
↑KoźmińskiK.Cz.KoźmińskiK., TrzeciakT.S.TrzeciakT., Przestrzenny i czasowy rozkład przymrozków wiosenno-jesiennych na obszarze Polski, 1971. Brak numerów stron w książce
↑ZuzannaZ.Bielec-BąkowskaZuzannaZ., KatarzynaK.PiotrowiczKatarzynaK., Wieloletnia zmienność okresu bezprzymrozkowego w Polsce w latach 1951 – 2006. Brak numerów stron w książce
↑Koźmiński C., Michalska B., Agrometeorologia i klimatologia. Wyd. AR w Szczecinie, Szczecin 2008.
↑Dragańska E., Rynkiewicz I., Panfil M., 2004, Częstotliwość i intensywność występowania przymrozków w Polsce Północno-Wschodniej w latach 1971 – 2000, Acta Agrophysica, 3 ( 1 ), 35 – 41.
↑Doc. dr M.D.M.MolgaDoc. dr M.D.M., Meteorologia Rolnicza – podręcznik dla studentów wyższych szkół rolniczych, wyd. II, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1966, s. 503(pol.).
