W ramach działalności naukowej zajmuje się badaniami historii służb specjalnych państwa polskiego od 1944 roku do dziś, ich wpływu na społeczeństwo, gospodarkę i na państwo polskie po 1944 roku. Zajmuje się także historią najnowszą Polaków poza Polską – polską emigracją polityczną, Polonią w USA, historią opozycji antykomunistycznej w okresie Polski Ludowej[1].
W latach 90 XX w. był redaktorem naczelnym dwumiesięcznika „Zawsze wierni” wydawanego przez tradycjonalistyczne Bractwo Świętego Piusa X. W latach 2003–2005 był sekretarzem redakcji rocznika naukowego „Niepodległość” (Warszawa)[1]. Członek redakcji kwartalnika naukowego IPN „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” (Rzeszów)[1]. Od 1999 członek Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią[1].
Od 2001 do 2006 pracownik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku (stanowisko: starszy specjalista)[1]. W latach 2003–2005 adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu Gdańskiego[1]. Od lipca do listopada 2006 był zatrudniony w Biurze Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie (stanowisko: kierownik sekcji Edycji Źródeł i Informacji Naukowej)[1]. Od lutego 2007 do września 2008 zajmował stanowisko naczelnika w Oddziałowym Biurze Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku[1]. Ze stanowiska odszedł po publikacji monografii SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii napisanej wspólnie z Piotrem Gontarczykiem[1]. Przez 5 lat pozostawał bez pracy[5].
Jest autorem ponad 200 publikacji naukowych, popularnonaukowych i źródłowych[1]. Publikował m.in. na łamach pism i periodyków „Arcana”, „Niepodległość” (Nowy Jork-Londyn-Warszawa), „Biuletyn IPN”, „Pamięć i Sprawiedliwość” (Warszawa), „Dzieje Najnowsze” (Warszawa), „Orzeł Biały” (Londyn), „Wprost” i „Tygodnik Solidarność”, „Rzeczpospolita”, „Christianitas” i „Gazeta Wyborcza”. Publikował w miesięczniku „Uważam Rze”[8] i do stycznia 2013 w jego tematycznym miesięczniku „Uważam Rze Historia”[9], a potem został redaktorem i publicystą mesięcznika „Historia Do Rzeczy”[10][11]. W kwietniu wydano jego artykuł w czeskim czasopiśmie „Securitas Imperii”[12].
17 czerwca 2013 miała miejsce premiera książki Lech Kaczyński. Biografia polityczna 1949–2005, napisanej wraz z grupą badawczą i stanowiącej pierwszą część biografii Lecha Kaczyńskiego[13][14][15][16]. We wrześniu 2013 roku ukazała się jego trzecia publikacja dotycząca Lecha Wałęsy pt. Wałęsa. Człowiek z teczki[17]. 22 września 2014 tygodnik „Do Rzeczy” opublikował artykuł Sławomira Cenckiewicza i Piotra WoyciechowskiegoTajemnica „Tamizy” – jak prof. Kieżun współpracował z bezpieką, w którym przedstawiono dokumenty świadczące o współpracy Witolda Kieżuna ze służbami specjalnymi PRL[18][19].
4 stycznia 2016 został powołany przez ministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza na stanowisko Pełnomocnika Ministra Obrony Narodowej ds. Reformy Archiwów Wojskowych oraz na pełniącego obowiązki dyrektora Centralnego Archiwum Wojskowego[21][22]. 4 czerwca 2016 został dyrektorem Wojskowego Biura Historycznego im. Gen. K. Sosnkowskiego. W czerwcu tego samego roku został powołany przez Sejm RP w skład Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej[23].
Od stycznia 2013 do sierpnia 2020 publikował felietony i artykuły w tygodniku „Do Rzeczy”[24]. Od 7 lutego 2018 do lipca 2024 członek Rady przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku[25][26][27]. Od 1 marca 2018 zatrudniony w Akademii Sztuki Wojennej, w której od 1 października 2022 pełni funkcję kierownika Katedry Służb Specjalnych[28]. 3 stycznia 2022 został doradcą prezesa IPN Karola Nawrockiego ds. naukowych, w związku z czym złożył rezygnację z członkostwa w Kolegium IPN[29]. W 2022 został pracownikiem Biura Archiwum i Zarządzania Informacją Ministerstwa Spraw Zagranicznych[30].
W latach 2018–2024 był członkiem rady Muzeum Wojska Polskiego. 22 lutego 2024 wraz z profesorem Wiesławem Wysockim zrezygnował z zasiadania w tej radzie. Decyzja ta była wyrazem sprzeciwu wobec powołania na stanowisko dyrektora tej instytucji generała Bogusława Packa[35][36][37].
Kontrowersje
Ustawa będąca podstawą działania komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007–2022 została uchwalona przez Sejm 14 kwietnia 2023. Ustawa ta, ze względu na możliwość zakazania przez komisję pełnienia funkcji publicznych, została nazwana przez część mediów i publicystów „lex anty-Tusk” lub „lex dopaść Tuska”, gdyż w ocenie tych środowisk jej rzeczywistym celem miałoby być wyeliminowanie z życia politycznego przewodniczącego Platformy Obywatelskiej i byłego premiera Donalda Tuska. Środowiska związane z rządem próbowały bronić ustawy, nazywając ją „lex anty-Putin”. Charakter ustawy został skrytykowany przez większość środowisk prawniczych twierdzących, że jest on niezgodny z konstytucją[38].
Pojawiły się zarzuty medialne świadczące o tym, iż współtworząc cykl reportaży TVP Reset, mający przedstawiać politykę międzynarodową oraz relacje Polski z krajami NATO oraz Rosją, Cenckiewicz wykorzystał materiały MSZ, do którym miał dostęp jako pracownik Archiwum tej instytucji[39]. Sama produkcja spotkała się ze skrajnymi opiniami: słowami poparcia mediów prawicowych[40] ale też zdaniami, że przygotowana przez zależną od partii rządzącej Telewizję Polską, była sterowanym politycznie atakiem na poszczególnych polityków opozycji w Polsce w latach 2015–2023, takich jak Donald Tusk czy Radosław Sikorski[41].
W dniu sejmowego głosowania nad odwołaniem członków komisji lex anty-Tusk, gremium to wygłosiło rekomendację, iż m.in. Donald Tusk nie powinien, zdaniem komisji, pełnić funkcji publicznych odpowiadających za bezpieczeństwo państwa[42]. W odpowiedzi Tusk stwierdził, że nie jest zaskoczony stanowiskiem komisji, gdyż sprawa ta "cuchnie politycznie"[43].
(redakcja) Tadeusz Katelbach, Spowiedź pokolenia, przejrzał, poprawił i posłowiem opatrzył Sławomir Cenckiewicz, Gdańsk: Towarzystwo Przyjaciół Wilna i Grodna „Osobita” 2001.
Oczami bezpieki: szkice i materiały z dziejów aparatu bezpieczeństwa PRL, Kraków: Wydawnictwo Arcana, 2004, ISBN 83-89243-76-8, wyd. 5 – Łomianki: Wydawnictwo LTW 2012.
Tadeusz Katelbach (1897–1977): biografia polityczna, Warszawa: Wydawnictwo LTW, 2005, ISBN 83-88736-59-0.
(wstęp) Tadeusz Katelbach, Rok złych wróżb (1943), wstęp Sławomir Cenckiewicz, red. Tomasz Boczyński, Dziekanów Leśny: Wydawnictwo LTW 2005, ISBN 83-88736-60-4.
(redakcja) Wacław Jędrzejewicz, Polonia amerykańska w polityce polskiej: historia Komitetu Narodowego Amerykanów Polskiego Pochodzenia, wstęp i oprac. Sławomir Cenckiewicz, Łomianki: Wydawnictwo LTW 2006.
(redakcja) Operacja „Zorza II”: Służba Bezpieczeństwa i Komitet Wojewódzki PZPR wobec wizyty Jana Pawła II w Trójmieście (czerwiec 1987), red. Sławomir Cenckiewicz, Marzena Kruk, Warszawa – Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej 2008.
Śladami bezpieki i partii. Rozprawy – Źródła – Publicystyka, Łomianki: Wydawnictwo LTW, 2009, ISBN 978-83-7565-060-0.
(wstęp) Kryptonim „Klan”: Służba Bezpieczeństwa wobec NSZZ „Solidarność” w Gdańsku, t. 1: Wrzesień 1980 – wrzesień 1981, oprac. Marzena Kruk, Warszawa – Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej 2010.
Anna Solidarność. Życie i działalność Anny Walentynowicz na tle epoki (1929–2010), Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2010, ISBN 978-83-7506-507-7.
wydanie japońskie: Anna-no Pōrando „Rentai”. Uragiri-to shinjitsu (pis. oryg. アンナのポーランド「連帯」: 裏切りと真実), Tokio: Dōjidaisha, 2012, ISBN 978-4-88683-711-0[48]
wydanie czeskie: Anna Solidarita: život a dílo Anny Walentynowiczové na pozadí doby (1929–2010), z pol. orig. přel. David Zelinka, Praha: Volvox Globator: Ústav pro studium totalitních režimů 2016.
Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943–1991, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2011, ISBN 978-83-7506-875-7.
Lech Kaczyński. Biografia polityczna 1949–2005, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2013, ISBN 978-83-7785-229-3 (pozostali autorzy: Anna Piekarska, Adam Chmielecki i Janusz Kowalski).
Geneza Ludowego wojska Polskiego 1943–1945, Warszawa: Akademia Sztuki Wojennej 2017, ISBN 978-83-949074-0-2.
(wstęp) Tadeusz Katelbach, O zjednoczenie i legalizm: ostatni akt życia publicznego Kazimierza Sosnkowskiego, prolog S. Cenckiewicz, oprac. Jerzy Kirszak, Warszawa: LTW-WBH 2017, ISBN 978-83-7565-518-6.
(współautor: Dominik Smyrgała), Tomasz Piątek i jego kłamstwa, Warszawa: Wojskowy Instytut Wydawniczy 2017 [1]
wersja angielska Tomasz Piątek and his lies, Wojskowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2017 [2]
Ignacy Matuszewski, Pisma wybrane, t. 1: 1912–1942, wybór, wprowadzenie i opracowanie Sławomir Cenckiewicz, Warszawa: IPN, LTW, WBH 2019, ISBN 978-83-8098-671-8.
Ignacy Matuszewski, Pisma wybrane, t. 2: 1943–1946, Wybór i opracowanie Sławomir Cenckiewicz, Warszawa: IPN, LTW, WBH 2019, ISBN 978-83-8098-672-5.
Władysław Studnicki, Polska za linią Curzona, oprac. Sławomir Cenckiewicz, posłowie Piotr Zychowicz, Warszawa: Wydawnictwo Nowej Konfederacji 2021.
Gdański Grudzień 70. Rekonstrukcja – dokumentacja – walka z pamięcią, wyd. 2, Gdańsk -; Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej 2021.
Agentura. Wałęsa, Skubiszewski, Kieżun, Hermaszewski, Rotfeld i inni. Dziekanów Leśny, LTW, 2022, ISBN 978-83-7565-796-8.
Historia. „Dziadek z UB”, Ludowe Wojsko (nie)Polskie, Zychowszczyzna, Vaticanum II, Lefebvre, Bergoglio i inni. Dziekanów Leśny, LTW, 2023, ISBN 978-83-7565-823-1[50].
(Współautor: Michał Rachoń), Zgoda. Rząd i służby Tuska w objęciach Putina, Transatlantic Foundation, Warszawa 2024, ISBN 978-83-972668-0-3[51].
Filmografia
Odpowiadał za opracowanie historyczne przy produkcji filmu dokumentalnego pt. Konfrontacja (2005). Udzielał się jako konsultant przy audycjach telewizyjnych, m.in. cyklu Errata do biografii emitowanego w latach 2007–2010 w kanale TVP Historia[1]. Ponadto udzielał wypowiedzi w filmach dokumentalnych.
2006: Wyróżnienie „za wybitne osiągnięcia w badaniach nad Polonią w latach 2003–2006” przez Stowarzyszenie Naukowe „Polska w Świecie”
2006: Nagroda Prezesa IPN przyznana przez dr hab. Janusza Kurtykę „wzorowe wykonywanie powierzonych obowiązków w zakresie pracy naukowej”[1].
2009: „Człowiek Roku 2008”, tytuł przyznany przez tygodnik „Gazeta Polska” (za SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii, razem z nim wyróżnienie otrzymał współautor publikacji Piotr Gontarczyk)[60].
2009: Wyróżnienie w ramach Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza (za Sprawa Lecha Wałęsy)[61].
2010: Wyróżnienie przyznane przez Klub Jagielloński im. Św. Kazimierza dla historyków zajmujących się dziejami najnowszymi w ostatnim 20-leciu[62].
2010: Nagroda w głosowaniu czytelników w 3. edycji konkursu „Książka Historyczna Roku” w ramach Nagrody im. Oskara Haleckiego w kategorii Najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku (za książkę Anna Solidarność...)[68].
2012: Nagroda w głosowaniu czytelników w 5. edycji konkursu „Książka Historyczna Roku” w ramach Nagrody im. Oskara Haleckiego w kategorii Najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku (za Długie ramię Moskwy...)[69][70].
2013: Nagroda w głosowaniu czytelników w 6. edycji konkursu „Książka Historyczna Roku” w ramach Nagrody im. Oskara Haleckiego w kategorii Najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku (za Lech Kaczyński...)[71].
.jpg)
