Senni zwycięzcy

Senni zwycięzcy – powieść fantastycznonaukowa, debiut powieściowy polskiego pisarza Marka Oramusa, wydana przez Spółdzielnię Wydawniczą „Czytelnik” w 1983 r.^[a] w serii „Z kosmonautą”.

Książka należy do gatunku fantastyki socjologicznej. Książka została napisana w latach 1976-1978^[2], lecz wydana dopiero cztery lata później^[3][4].

W kierunku Ziemi leci od lat olbrzymi statek-arka o nazwie „Dziesięciornica”. Społeczeństwo mieszkające na statku jest w stanie rozkładu, stale wybuchają tam rozruchy i bunty, popełniane są gwałty i morderstwa. Sytuację sztucznie zaognia, nasłana z Ziemi, działająca w ukryciu grupa osób o zdolnościach ponadnormalnych, zwanych Dwukolorowymi. Ich celem nie jest jednak opanowanie statku, lecz zdobycie jak największej widowni na Ziemi. Ponieważ wszystko co dzieje się na „Dziesięciornicy” jest tam transmitowane na żywo, a społeczność jest w rzeczywistości obiektem manipulacji socjotechnicznych. Bohaterem jest garbaty i zakompleksiony Deogracias, również obdarzony pewnymi mocami^[5][6].

Maciej Parowski określa książkę jako „bogatą, bujną i gwałtowną, obfitującą w drastyczne sceny”^[3]. Krytyk pisze, że autor czerpał natchnienie z utworów Briana Aldissa, Philipa Dicka czy Stanisława Lema, doprawiając to chandlerowskim czarnym humorem. Sugeruje też, że gdyby powieść ukazała się zaraz po ukończeniu, byłaby dziełem na miarę Robota Wiśniewskiego-Snerga. Parowski uważa, że powieść jest „przesłaniem – protestem przeciw manipulacji”^[2], pisanej „na paliwie politycznym” (jak utwory Zajdla), ale której nie należy czytać jako utwór realistyczny, lecz jako alegorię „w poetyce upiornego snu”, podobnie jak np. utwory Dicka^[7].

Antoni Smuszkiewicz i Andrzej Niewiadowski oceniają powieść jako „wielopłaszczyznową, [gdzie] tematykę socjologiczną uzupełniają odwołania kulturowe, parafrazy mitów, motywów literackich”^[8]. Smuszkiewicz dodatkowo ocenia, że powieść jest „wielką metaforą ziemskiego społeczeństwa” pokazaną przez pisarza z „niepospolitym talentem”^[9].

Maria Bartus pisze, że powieść Oramusa jest jednocześnie „science fiction, powieścią grozy i sensacji, traktatem filozoficznym, a przede wszystkim realistycznym obrazem świata zagrożonego”. Konstatując, że „powieść (..) nie spodoba się może tym, którzy szukają w niej wyłącznie łatwej rozrywki i oczywistych point” ocenia, że autor „wykorzystuje bowiem formy powieści sf dla analizy sytuacji społecznego kryzysu, dla przekazania głębokiej prawdy o człowieku”^[10].

• Maciej Parowski: Czas fantastyki. Szczecin: Glob, 1990. ISBN 83-7007-193-7. (pol.).