Stopnie służbowe energetyki

Stopnie służbowe energetyki (zwane w akcie prawnym "stopnie energetyczne") – zostały ustanowione na mocy Uchwały nr 115/84 Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1984 r. w sprawie stopni energetycznych oraz służbowych mundurów dla pracowników energetyki „w uznaniu dla ciężkiej i odpowiedzialnej pracy oraz zasług dla energetyki, w celu podniesienia rangi i umocnienia więzi zawodowej pracowników energetyki”. Rozporządzenie to ustanawiało także umundurowanie wyjściowe i służbowe dla niektórych kategorii pracowników energetyki:

• Pracowników zakładów energetycznych okręgów;
• Pracowników jednostek organizacyjnych Dyspozycji Mocy;
• Pracowników przedsiębiorstw budowy sieci elektroenergetycznych;
• Pracowników przedsiębiorstw budownictwa energetycznego;
• Pracowników przedsiębiorstw remontowo-produkcyjnych energetyki;
• Pracowników przedsiębiorstw przemysłu maszyn energetycznych;
• Pracowników jednostek organizacyjnych zaplecza naukowo-badawczego, pomiarowo-badawczego i jednostek projektowych;
• Pracowników szkół energetycznych;
• Pracowników jednostek organizacyjnych nadzorujących i koordynujących^[1].

Warunkiem nadania stopnia było zajmowanie określonego stanowiska służbowego w resorcie energetyki lub pełnienie funkcji związanej z tym zawodem, posiadanie odpowiedniego wykształcenia, jak również „odpowiednia postawa ideowo-moralna dająca rękojmię należytego wykonywania zadań zawodowych”.

Zarządzenie nr 16 Ministra Górnictwa i Energetyki z 28 sierpnia 1984 r. (wraz z późniejszymi zmianami) określało, że stopnie generalnego dyrektora i dyrektora energetyki mogły być nadawane osobom posiadającym wyższe wykształcenie, stopnie inżyniera i technika osobom posiadającym odpowiednio wyższe i średnie wykształcenie techniczne, a energetyka i aspiranta — osobom posiadającym wykształcenie zasadnicze zawodowe lub równorzędne kwalifikacje. Określało ono także, że do nadania stopnia po raz pierwszy wymagany był minimum 2-letni staż na zajmowanym stanowisku. Osoby bez wykształcenia zasadniczego zawodowego obowiązywał staż minimum 3-letni, a pracowników przedsiębiorstw budownictwa energetycznego i przedsiębiorstw remontowo-produkcyjnych energetyki — minimum 5-letni przy pracach związanych z energetyką^[2].

Stopnie nadawane były raz w roku z okazji Dnia Energetyka. Mianowany na stopień otrzymywał dyplom nadania stopnia energetycznego i legitymację. Uprawnionymi do nadawania stopni energetycznych byli:

• Generalnego Dyrektora Energetyki Polskiej — Prezes Rady Ministrów;
• Generalnego dyrektora i dyrektora — Minister Górnictwa i Energetyki;
• Inżyniera energetyka — Minister Górnictwa i Energetyki lub dyrektor przedsiębiorstwa energetycznego;
• Pozostałych stopni — dyrektorzy zakładów energetycznych i innych właściwych jednostek zajmujących się problematyką energetyczną^[1].

Dystynkcje noszone były na kołnierzach marynarek wyjściowych oraz wiatrówek, a także na czapkach mundurowych męskich i beretach damskich. Dystynkcje noszone na kołnierzach miały kształt równoległobocznych patek o wymiarach 35x65 mm, wykonanych z aksamitu koloru granatowego. Na patkach umieszczane były oznaki grup stopni wyszywane bajorkiem koloru złotego. Oznaczenia pojedynczych stopni w poszczególnych grupach miały postać emaliowanych na kolor granatowy rozetek wykonanych z żółtego metalu z wytłoczoną na nich błyskawicą. Rozetki noszone były w ilości od jednej (III stopień) do trzech (I stopień).

Dystynkcje Generalnego Dyrektora Energetyki Polskiej w randze ministra miały postać wyszytego ornamentu w postaci liści dębowych, żołędzi i godła energetycznego. Generalny Dyrektor Energetyki Polskiej w randze podsekretarza stanu nosił bortę generalską i 4 rozetki.

Na czapkach mundurowych męskich dystynkcje noszono na otokach, a na beretach damskich z lewej strony godła^[3].

Oznaka stopnia	Nazwa stopnia	Stanowisko służbowe
	Aspirant energetyk III stopnia	pracownicy bez kwalifikacji zatrudnieni na stanowiskach robotniczych, posiadający wymagany staż pracy.
	Aspirant energetyk II stopnia	pracownicy na stanowiskach robotniczych przyuczeni do zawodu, posiadający wymagany staż pracy.
	Aspirant energetyk I stopnia	absolwenci zasadniczych szkół zawodowych resortu górnictwa i energetyki, którzy ukończyli naukę z 1 – 5 lokatą i są zatrudnieni w jednostkach organizacyjnych uprawnionych do nadawania stopni energetycznych; pracownicy na stanowiskach robotniczych przyuczeni do zawodu posiadający staż pracy wyższy od wymaganego
	Energetyk III stopnia	wykwalifikowany robotnik z ukończoną zasadniczą szkołą zawodową lub kwalifikacjami równorzędnymi.
	Energetyk II stopnia	wykwalifikowany monter, mechanik, elektryk, energetyk, obchodowy urządzeń, spawacz, operator posiadający uprawnienia kwalifikacyjne eksploatacji.
	Energetyk I stopnia	brygadzista.
	Technik energetyk III stopnia	referent, kontysta[4], magazynier; brygadzista ze średnim wykształceniem.
	Technik energetyk II stopnia	mistrz (majster), starszy inspektor, inspektor, kasjer[4], księgowy[4]; nauczyciel zawodu (z wykształceniem średnim).
	Technik energetyk I stopnia	starszy mistrz (starszy majster).
	Inżynier energetyk III stopnia	starszy specjalista, specjalista w przedsiębiorstwie zajmującym się problematyką energetyczną oraz przedsiębiorstwie remontowo-produkcyjnym, budownictwa energetyki, produkcji maszyn i urządzeń energetycznych; starszy mistrz (starszy majster) i mistrz (majster) z wykształceniem wyższym; starszy projektant i projektant w biurze projektów.
	Inżynier energetyk II stopnia	specjalista w przedsiębiorstwie, w zakładzie energetycznym okręgu; kierownik działu, wydziału, główny specjalista w zakładzie zajmującym się problematyką energetyczną oraz przedsiębiorstwie remontowo-produkcyjnym, produkcji maszyn i urządzeń energetycznych, budownictwa energetycznego; starszy specjalista i specjalista w zakładzie energetycznym, elektrowni, elektrociepłowni, ciepłowni; inżynier budowy; nauczyciel zawodu (z wykształceniem wyższym).
	Inżynier energetyk I stopnia	starszy specjalista, specjalista w przedsiębiorstwie zajmującym się problematyką energetyczną oraz przedsiębiorstwie remontowo-produkcyjnym, budownictwa energetyki, produkcji maszyn i urządzeń energetycznych; starszy mistrz (starszy majster) i mistrz (majster) z wykształceniem wyższym; starszy projektant i projektant w biurze projektów.
	Dyrektor energetyki III stopnia	kierownik rejonu energetycznego; kierownik zakładu w przedsiębiorstwie zajmującym się problematyką energetyczną[4]; zastępca kierownika zakładu i główny księgowy w przedsiębiorstwie zajmującym się problematyką energetyczną[5]; zastępca dyrektora oddziału (budowy); kierownik wydziału, główny specjalista w Przedsiębiorstwie Budownictwa Elektroenergetycznego „Elbud”; pracownik na samodzielnym stanowisku pracy w Ministerstwie Górnictwa i Energetyki; dyspozytor Państwowej Dyspozycji Mocy; generalny projektant; dyrektor szkoły przyzakładowej; zastępca dyrektora zespołu szkół energetycznych.
	Dyrektor energetyki II stopnia	zastępca dyrektora i główny księgowy zakładu w okręgu energetycznym, zakładu remontowego energetyki, zakładu wykonawstwa sieci elektrycznych, zakładu budowy sieci elektrycznych; zastępca dyrektora i główny księgowy przedsiębiorstwa zajmującego się problematyką energetyczną oraz kierownik zakładu[5]; zastępca dyrektora i główny księgowy biura projektów; główny specjalista, kierownik wydziału w zakładach energetycznych okręgu, Państwowej Dyspozycji Mocy, biura zrzeszenia predsiębiorstw remontowo-produkcyjnych energetyki, budownictwa energetycznego, producentów maszyn i urządzeń energetycznych; kierownik Okręgowej Dyspozycji Mocy; dyrektor oddziału (budowy); starszy specjalista w Ministerstwie Górnictwa i Energetyki; dyrektor zespołu szkół energetycznych.
	Dyrektor energetyki I stopnia	dyrektor zakładu w okręgu energetycznym, zakładu remontowego energetyki, zakładu wykonawstwa sieci elektrycznych, zakładu budowy sieci elektrycznych; dyrektor przedsiębiorstwa zajmującego się problematyką energetyczną; dyrektor biura projektów; główny specjalista, naczelnik wydziału w MGiE; dyrektor wielkiego zespołu budów; docent w jednostce naukowo-badawczej zajmującej się problematyką energetyczną.
	Generalny dyrektor energetyki III stopnia	wicedyrektor departamentu w MGiE; zastępca dyrektora i główny księgowy zakładów energetycznych okręgu; zastępca dyrektora i główny księgowy biura zrzeszenia przedsiębiorstw budownictwa energetycznego, remontowo-produkcyjnego energetyki, producentów maszyn i urządzeń energetycznych; zastępca dyrektora i główny księgowy Państwowej Dyspozycji Mocy; zastępca dyrektora i główny księgowy przedsiębiorstwa budowy sieci elektroenergetycznych; zastępca dyrektora i główny księgowy, sekretarz naukowy, profesor w jednostce naukowo-badawczej zajmującej się problematyką energetyczną.
	Generalny dyrektor energetyki II stopnia	dyrektor departamentu w MGiE; dyrektor zakładów energetycznych okręgu; dyrektor biura zrzeszenia przedsiębiorstw budownictwa energetycznego, remontowo-produkcyjnego energetyki, producentów maszyn i urządzeń energetycznych; dyrektor Państwowej Dyspozycji Mocy; dyrektor przedsiębiorstwa budowy sieci elektroenergetycznych; dyrektor jednostki naukowo-badawczej zajmującej się problematyką energetyczną.
	Generalny dyrektor energetyki I stopnia	podsekretarz stanu i dyrektor w ministerstwie zajmujący się problematyką energetyczną oraz inne osoby szczególnie zasłużone dla energetyki.
	Generalny Dyrektor Energetyki Polskiej — podsekretarz stanu	podsekretarz stanu lub dyrektor generalny w MGiE — na wniosek ministra.
	Generalny Dyrektor Energetyki Polskiej — minister	Minister Górnictwa i Energetyki

• Zbiór przepisów o stopniach energetycznych. Ministerstwo Górnictwa i Energetyki, wrzesień 1984 r. Brak numerów stron w książce
• Uchwała nr 115/84 Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1984 r. w sprawie stopni energetycznych oraz służbowych mundurów dla pracowników energetyki
• Załącznik nr 5 do Zarządzenia nr 16 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 28 sierpnia 1984 r