Strażnica WOP Zbereże

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Zbereże/Uhrusk – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-radzieckiej.

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 31 komendy odcinka we Włodawie jako 144 strażnica WOP (Zbereże)^[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2].

2 listopada 1945 obsada strażnicy nr 144 wyjechała z Lublina do Włodawy^[3]. W 1946 w 31 komendzie odcinka zaszły zmiany dyslokacyjne, 25 stycznia 1946 do ochrony granicy państwowej wyszły pierwsze patrole ze 144 strażnicy WOP Zbereże^[4].

W czerwcu 1946 strażnica nr 144 została przeniesiona ze Zbereża do Uhrusk^[5].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 144 strażnica OP Uhrusk (w skali kraju) została włączona w struktury 23 batalionu OP we Włodawie, a 1 stycznia 1951 232 batalionu WOP we Włodawie^[6][7].

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[a], a strażnica WOP Zbereże III kategorii otrzymała nr 139 w skali kraju^[9] i była w strukturach 232 batalionu WOP we Włodawie^[10].

Reorganizacja, jaką przechodziły Wojska Ochrony Pogranicza w czerwcu 1956, doprowadziły do likwidacji 23 Brygady i podległych jej pododdziałów^[11].

• 143 strażnica WOP Sobibór ⇔ 145 strażnica WOP Świerże – 1946
• 143 strażnica OP Sobibór ⇔ 145 strażnica OP Świerże – 24.04.1948
• 143 strażnica WOP Sobibór ⇔ 145 strażnica WOP Świerże – 01.01.1951
• 138 strażnica WOP Sobibór ⇔ 140 strażnica WOP Uhrusk – 1954.

• por. Jan Małecki (był w 1945)^[3].

• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• JerzyJ. Prochwicz JerzyJ., Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011, ISBN 978-83-7726-027-2 .
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
• ASGran. Historia Chełmskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1955. Chełm 1956
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.