Teodor Śmiałowski

Teodor Śmiałowski
Szumny, Grom, Cichy
	podporucznik
Data i miejsce urodzenia	25 marca 1897 ; Nowy Dwór Mazowiecki
Data i miejsce śmierci	25 lipca 1945 ; Drohiczyn (Polska)
	Przebieg służby
Lata służby	?–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie ; ZWZ-AK; Armia Krajowa Obywatelska; Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość
Stanowiska	dowódca oddziału
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa,; wojna polsko-bolszewicka,; II wojna światowa,; działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
	Odznaczenia

Teodor Śmiałowski pseud.: Szumny, Grom, Cichy (ur. 25 marca 1897^[1] w Nowym Dworze Mazowieckim, zm. 25 lipca 1945 w Drohiczynie) – podporucznik czasu wojny Armii Krajowej i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, dowódcą Ośrodka AK-AKO Drohiczyn i Siemiatycze Obwodu Bielsk Podlaski, po wojnie dowódca oddziału partyzanckiego, żołnierz wyklęty.

Życiorys

Teodor Śmiałowski był członkiem POW w czasie I wojny światowej, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej^[2]. W czasie II wojny światowej był żołnierzem ZWZ-AK. Był dowódcą Ośrodka AK-AKO Drohiczyn i Siemiatycze Obwodu Bielsk Podlaski. Po wojnie (w 1945 roku) był dowódcą silnego oddziału partyzanckiego (ponad 100 osób)^[2] ROAK^[3] w rejonie Drohiczyna i Siemiatycz. Z oddziałem tym wykonał wiele udanych akcji, m.in. kilkakrotnie rozbił grupy operacyjne UB-KBW i NKWD, uwalniając aresztowanych. Dowódcą pierwszego plutonu tego oddziału był Władysław Łukasiuk „Młot”, który został również prawdopodobnie zastępcą dowódcy oddziału^[4]. Najsłynniejszą akcją oddziału ppor. „Szumnego”, w której pluton „Młota” odegrał główną rolę, było uderzenie na kompanię 11 pułku KBW (w sile ponad 130 żołnierzy) stacjonującą w Siemiatyczach.

Teodor Śmiałowski poległ w starciu z oddziałami 1 Warszawskiej Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte 25 lipca 1945 roku. Dowódca tej brygady, radziecki pułkownik Malutin tak opisywał tę akcję:

Zgodnie z rozkazem Dowódcy 1 Dywizji Piechoty 1 polska Brygada Pancerna dnia 23 VII 1945 r. przeprowadzała operację w celu likwidacji band „Tura” [Zygmunt Kamiński] i „Młota” pod kierownictwem „Szumnego”. Dnia 24 VII 1945 r. Brygada Pancerna zajęła podstawowe pozycje wyjściowe w celu rozwinięcia natarcia wyłącznie na Sokołów Podlaski, Zaniecyn Bielany, Kowiesy, Podnieśno włącznie Suchożebry (...) W ukazanym kierunku posuwał się Baon Zmotoryzowanych Fizylierów i 1 Batalion Czołgów (...) 25 VII 1945 r. resztki bandy wykryto w m. Korczew, które próbowały jeszcze się utrzymać prowadząc ogień, gdzie w końcu zostały wzięte z bronią i amunicją. Przedłużając wykonanie zadania kompania przeciwczołgowa spotkała się z bandą „Szumnego” w rejonie półn.- zach. skraj Drożniew. W wyniku zawiązanego boju został zabity komendant okręgu „Szumny”, bandyta „Jesion” (nazwisko nieznane), ranny adiutant „Szumnego” „Zdzisiek” (Jabłoński), bandyta „Deoniza” (Cykjan) uczestnik bandy (...). W dalszym ciągu przedłużając wykonanie zadania, dnia 26 VII 1945 r. zatrzymano 53 osoby podejrzane, z których 18 po ściśle dokonanym zbadaniu ich dokumentów okazało się jawnymi członkami bandy AK. Za okres operacji Brygada Pancerna wzięła: 70 bandytów AK z bandy „Tura” i „Szumnego” oraz „Młota”, 67 osób podejrzanych, których po dokładnym przejrzeniu dokumentów puszczono^[5].

Po śmierci ppor. „Szumnego” dowodzony przezeń oddział został 26 lipca 1945 roku rozformowany. „Młot” dołączył 1 sierpnia 1945 roku wraz ze swoim plutonem do 5 Brygady Wileńskiej^[4], by później stać się dowódcą 6 Wileńskiej Brygady (WiN).

Miejsce pochówku Teodora Śmiałowskiego pozostaje nieznane.

Odznaczenia

Krzyż Walecznych – dwukrotnie^[5]
Postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 9 listopada 2007 roku „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej” Teodor Śmiałowski został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[6], a przekazanie orderu rodzinie odbyło się 11 listopada tego samego roku w czasie uroczystości z okazji Narodowego Święta Niepodległości^[7]^[3].

Upamiętnienie

Na cmentarzu w Drohiczynie Fundacja „Pamiętamy” ufundowała i odsłoniła w 2005 roku pomnik poświęcony Teodorowi Śmiałowskiemu i jego podkomendnym. Na jego płycie wykuto napis: „PAMIĘCI BOHATERSKICH ŻOŁNIERZY OBWODU ARMII KRAJOWEJ BIELSK PODLASKI PPOR. TEODORA ŚMIAŁOWSKIEGO «SZUMNEGO», ZDZISŁAWA JABŁOŃSKIEGO «PIRATA», NN «JESIONA» i KAZIMIERZA NN, POLEGŁYCH 25 VII 1945 R. W WALCE Z KOMUNISTAMI ZA NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI, WIARĘ KATOLICKĄ I WOLNOŚĆ CZŁOWIEKA.

W miejscu śmierci Teodora Śmiałowskiego znajduje się upamiętnienie.

Życie rodzinne

Teodor Śmiałowski był ojcem Bogdana Śmiałowskiego (zm. w 2007 roku)^[5] oraz wujem Klementyny Sołonowicz-Olbrychskiej, matki aktora Daniela Olbrychskiego.

Przypisy

↑ Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Nowym Dworze, księga urodzeń, akt 1897/72
↑ ^a ^b Golik i in. 2013 ↓, s. 647.
↑ ^a ^b Prezydent odznaczył „żołnierzy wyklętych”. onet.pl, 2007-11-11. [dostęp 2012-05-12].
↑ ^a ^b Krajewski i Łabuszewski 2007 ↓, s. 67.
↑ ^a ^b ^c Grzegorz Wąsowski: O nienakręconym odcinku „Czterech pancernych”.... [dostęp 2014-07-12].
↑ M.P. z 2008 r. nr 15, poz. 157
↑ Polityka budowania prawdziwych autorytetów. prezydent.pl, 2007-11-11. [dostęp 2012-05-12].

Bibliografia

Dawid Golik i in.: Żołnierze wyklęci – Antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 roku. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Wolumen”, 2013. ISBN 978-83-7233-077-2.
Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski: Kazimierz Kamieński „Huzar” ostatni podlaski komendant 6 Brygady Wileńskiej AK i jego żołnierze 1939–1952. Wysokie Mazowieckie: Fundacja „Pamiętamy”, listopad 2007. [dostęp 2014-07-11].

[1] Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Nowym Dworze, księga urodzeń, akt 1897/72

[CITEREFGolik_i_in.2013647-2] Golik i in. 2013 ↓, s. 647.

[P-3] Prezydent odznaczył „żołnierzy wyklętych”. onet.pl, 2007-11-11. [dostęp 2012-05-12].

[CITEREFKrajewskiŁabuszewski200767-4] Krajewski i Łabuszewski 2007 ↓, s. 67.

[C-5] Grzegorz Wąsowski: O nienakręconym odcinku „Czterech pancernych”.... [dostęp 2014-07-12].

[6] M.P. z 2008 r. nr 15, poz. 157

[O-7] Polityka budowania prawdziwych autorytetów. prezydent.pl, 2007-11-11. [dostęp 2012-05-12].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]