Tyrs (mitologia)

	Informacje w projektach siostrzanych
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Tyrs, także laska Dionizosa, laska Bachusa (gr. θύρσος thýrsos, łac. thyrsus) – symboliczna laska.

Uchodzi za symbol płodności^[1]. W sztuce przedstawiana jest zwykle w formie prostego, dość długiego kija^[2]^[3]^[4] (z suchego pędu zapaliczki^[5], drewna sosnowego lub jodłowego) zakończonego szyszką^[2]^[3]^[4], na przykład sosny pinii (symbolizuje urodzaj, płodność, nieśmiertelność życia roślinnego, odrodzenie, trwałość)^[1]^[6]^[7] lub jodły greckiej^[8]. Niekiedy bywa opleciona bluszczem (symbolizuje wegetację, życie, nieśmiertelność; utożsamia siły wegetatywne i zmysłowość)^[1]^[3]^[6]^[9] albo winoroślą (symbolizuje życie, płodność, odrodzenie, zmartwychwstanie, urodzaj)^[1]^[3]^[6], ozdobiona wstążką^[3]^[10].

Według mitologii greckiej i rzymskiej należała do atrybutów boga Dionizosa (Bachusa; była to jego różdżka albo berło)^[3]^[7] oraz niektórych członków jego orszaku, między innymi menad (bachantek)^[3]^[6]^[9], satyrów^[2]^[3].

Tyrsu miał użyć Prometeusz do przeniesienia ognia ludziom^[5].

Zobacz też

kaduceusz
laska Eskulapa (Asklepiosa)
Tyrs – imię męskie

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Kopaliński: Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990. ISBN 83-214-0746-3.
↑ ^a ^b ^c Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 772. ISBN 83-01-03529-3.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Młodsi bogowie. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 338. ISBN 83-7391-077-8.
↑ ^a ^b Bogowie ziemscy. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 86. ISBN 83-210-0677-9. Cytat: „Nad głowami wywijały zielonymi prętami z zatkniętą u góry szyszką (tyrsami)”.
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 362, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 81. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
↑ ^a ^b Aaron J. Atsma: Dionysos. theoi.com. [dostęp 2010-10-08]. (ang.).
↑ Aaron J. Atsma: Plants of Greek myth (FIR, GRECIAN and FIR, SILVER). theoi.com. [dostęp 2010-10-12]. (ang.).
↑ ^a ^b Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 75. ISBN 83-04-04673-3.
↑ Mity o bogach. W: Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 143. ISBN 83-221-0111-2.

Bibliografia

Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 1355. ISBN 83-7399-022-4.
Henry George Liddell, Robert Scott: A Greek-English Lexicon: θύρσος. perseus.tufts.edu. [dostęp 2011-08-06]. (ang.).
Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 636: Thyrsus. ancientlibrary.com. [dostęp 2012-04-25]. (ang.).
William Smith: A Dictionary of Greek and Roman Antiquities: Thyrsus. perseus.tufts.edu, 1890. [dostęp 2012-03-31]. (ang.).
Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Thyrsus. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-03-31]. (ang.).

[W._Kopaliński,_Sł._symboli-1] Władysław Kopaliński: Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990. ISBN 83-214-0746-3.

[Mała_encyklopedia-2] Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 772. ISBN 83-01-03529-3.

[Z._Kubiak-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Młodsi bogowie. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 338. ISBN 83-7391-077-8.

[J._Parandowski-4] Bogowie ziemscy. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 86. ISBN 83-210-0677-9. Cytat: „Nad głowami wywijały zielonymi prętami z zatkniętą u góry szyszką (tyrsami)”.

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 362, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[V._Zamarovský-6] Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 81. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).

[theoi.com_1-7] Aaron J. Atsma: Dionysos. theoi.com. [dostęp 2010-10-08]. (ang.).

[theoi.com_2-8] Aaron J. Atsma: Plants of Greek myth (FIR, GRECIAN and FIR, SILVER). theoi.com. [dostęp 2010-10-12]. (ang.).

[P._Grimal-9] Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 75. ISBN 83-04-04673-3.

[M._Pietrzykowski-10] Mity o bogach. W: Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 143. ISBN 83-221-0111-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Tyrs (mitologia)

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Portal di Ensiklopedia Dunia