Wolframian sodu

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) addyt. tetraoksydowolframian(2−) sodu Inne nazwy i oznaczenia półsyst. wolframian sodu Stocka wolframian(VI) sodu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	Na 2WO 4
Masa molowa	293,82 g/mol
Wygląd	białe, bezwonne kryształy[1]
Identyfikacja
Numer CAS	13472-45-2 10213-10-2 (dihydrat)
PubChem	26052
SMILES [O-][W](=O)(=O)[O-].[Na+].[Na+]
Właściwości Gęstość 4,18 g/cm³ (22 °C)[1]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 730 g/l (20 °C)[1] Temperatura topnienia 695 °C[2] Temperatura rozkładu 100 °C (dihydrat)[2]
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanego źródła[1] Uwaga Zwroty H H302 Zwroty P P264, P270, P301+P312, P330, P501 Dawka śmiertelna LD50 1190 mg/kg (szczur, drogą pokarmową)[1]
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Wolframian sodu – nieorganiczny związek chemiczny z grupy wolframianów, sól sodowa kwasu wolframowego. Jest białym ciałem stałym, dobrze rozpuszczalnym w wodzie. Wolframian sodu jest szeroko wykorzystywany jako źródło wolframu w syntezie chemicznej. Jest głównym półproduktem przetwórstwa rud wolframu (wolframitu, szelitu).

Wolframian sodu jest otrzymywany przez roztwarzanie w zasadzie sodowej rud wolframu, w których najczęstszymi związkami chemicznymi przedstawicielami są wolframiany żelaza, manganu i wapnia. Poniższe równanie reakcji przedstawia wytwarzanie wolframianu sodu z wolframitu^[3]:

Fe/MnWO
4 + 2NaOH + 2H
2O → Na
2WO
4·2H
2O + Fe/Mn(OH)
2

Szelit jest przetwarzany podobnie, ale z użyciem węglanu sodu.

Wolframian sodu może być produkowany także poprzez traktowanie węgliku wolframu mieszaniną azotanu sodu i wodorotlenku sodu. Proces ten jest istotny dla recyklingu węglików spiekanych, szeroko stosowanych jako materiały skrawające i ścierne^[4].

Znane są różne formy polimorficzne wolframianu sodu. Wszystkie zawierają tetraedryczne aniony wolframianowe WO2−
4, jednak różnią się między sobą sposobem ich ułożenia. Anion WO2−
4 ma strukturę analogiczną do siarczanowego SO2−
4^[5].

W reakcji wolframianu sodu z kwasami powstaje kwas wolframowy (uwodnione formy tlenku wolframu(VI)):

Na
2WO
4 + 2HCl → WO
3 + 2NaCl + H
2O

Na
2WO
4 + 2HCl → WO
3·H
2O + 2 NaCl

Reakcję tę można odwrócić przy użyciu wodorotlenku sodu.

Wolframian sodu jest głównym półproduktem przetwarzania rud wolframu, z których niemal wszystkie są wolframianami różnych metali^[3].

Wolframian sodu stosuje się jako składnik kąpieli galwanicznych używanych do elektroosadzania stopów wolframu^[6].

W chemii organicznej wolframian sodu używany jest jako katalizator syntezy epoksydów alkenów oraz utleniania alkoholi do aldehydów lub ketonów.

Według niektórych doniesień wolframian sodu wykazuje działanie antydiabetyczne^[7].

Wolframian sodu jest inhibitorem kompetycyjnym enzymów zawierających molibden. Łatwość podstawienia wolframu za molibden w metaloproteinach wynika ze znacznego podobieństwa chemicznego tych pierwiastków, należących do 6. grupy układu okresowego. Obecność wolframianów w diecie zmniejsza stężenie związków molibdenu w tkankach^[8]. Niektóre bakterie wykorzystują kofaktor molibdenowy w łańcuchu oddechowym. W tych drobnoustrojach wolfram może podstawiać zawarty w białkach molibden i hamować oddychanie tlenowe, stąd jednym z niszowych zastosowań wolframianu sodu może być działanie bakteriostatyczne. Stwierdzono, że dodatek wolframianu sodu do wody pitnej hamuje namnażanie enterobakterii w jelitach myszy^[9].