Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

 

Zielenice

Zielenice
Ilustracja
Gałęzatka
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Gromada

zielenice

Nazwa systematyczna
Chlorophyta Reichenbach
Watka Ulva lactuca zwana także sałatą morską. Ilustracja z: Sowerby's English botany, 1790-1814

Zielenice (Chlorophyta) – parafiletyczna grupa jednokomórkowych (o strukturze wiciowcowej, kapsalnej i kokoidalnej) lub wielokomórkowych, samożywnych roślin występujących w wodach słodkich i słonych, rzadko w środowisku lądowym – wówczas są to higrofity lub symbionty. Należy tu ok. 9000 gatunków. Swą polską nazwę wzięły od dominującej barwy chlorofilu a i b, występują jednak w nich również karoteny (α-, β- i γ-) i ksantofile (luteina, zeaksantyna, wiolaksantyna, neoksantyna, astaksantyna). Jako substancja zapasowa wykorzystywana jest głównie skrobia, a u niektórych również inulina lub podobne do niej związki, sacharoza, maltoza lub erytrytol. W ścianie komórkowej znajduje się celuloza, a czasem również mannany i ksylany[1]. Zielenice stanowią jedną z trzech linii rozwojowych roślin (obok glaukofitów i krasnorostów). Współcześnie dzielone są na dwie lub cztery równorzędne grupy (gromady). W rygorystycznych ujęciach taksonomicznych do zielenic zaliczane są także rośliny lądowe, przy czym dla takiego ujęcia stosuje się odrębną nazwę rośliny zielone. Termin zielenice oznacza w aktualnym ujęciu wszystkie linie rozwojowe roślin zielonych po wyłączeniu z nich roślin lądowych.

Prawdopodobne skamieniałości wielokomórkowych zielenic opisane jako Proterocladus antiquus datowane są na około miliarda lat. Znaleziono je w chińskiej prowincji Liaoning[2].

W XIX wieku nazwa zielenica była stosowana jako polski odpowiednik nazwy rodzaju Conferva[3], obecnie niewyróżnianego.

Rozmnażanie

U zielenic obserwuje się znaczną różnorodność procesów rozmnażania. Rozmnażają się zarówno bezpłciowo (poprzez podział komórki, fragmentację plechy, zoospory lub aplanospory) jak i płciowo. W zależności od stopnia rozwoju danego przedstawiciela, w procesie płciowym występują izogamia (najczęściej), anizogamia lub oogamia. U niektórych grup zachodzi przemiana pokoleń (izomorficzna lub heteromorficzna).

Systematyka

Postęp jaki dokonał się w zakresie badań molekularnych w końcu XX w. i na początku XXI w. pozwolił na znaczącą przebudowę systematyki zielenic, tworzonej wcześniej głównie na podstawie analiz cech morfologicznych i cytologicznych[4]. Odkryte powiązania filogenetyczne pozwalają na identyfikację taksonów monofiletycznych. Ze względu na parafiletyczny charakter samych zielenic, w rygorystycznych pod względem formalnym ujęciach systematycznych do grupy tej zaliczane są rośliny lądowe (Embryophytes), a zielenice dzielone są na 2 (według Lewisa i McCourta 2004 w randze gromad) lub 4 równorzędne grupy.

System zielenic według Lewisa i McCourta (2004):[5]

Gromada: Chlorophyta

Podgromada: Chlorophytina
Klasa: Chlorophyceae
Rząd: Chlamydomonadales (obejmuje m.in. część dawnych Chlorococcales, Volvocales, Tetrasporales, Chlorosarcinales)
Rząd: Sphaeropleales (obejmuje m.in. część dawnych Chlorococcales)
Rząd: Oedogonialesuwikłowce
Rząd: Chaetopeltidales
Klasa: Ulvophyceaewatkowe
Rząd: Ulotrichaleswstężnicowce
Rząd: Ulvaleswatkowce
Rząd: Siphonocladalessyfonowce
Rząd: Caulerpalespełzatkowce
Rząd: Dasycladalesdasykladowce
Klasa: Trebouxiophyceae
Rząd: Trebouxiales
Rząd: Microthamniales
Rząd: Prasiolales
Rząd: Chlorellales (obejmuje część dawnych Chlorococcales)
Klasa: Prasinophyceaeprazynofity
Rząd: Pyramimonadales
Rząd: Mamiellales
Rząd: Pseudoscourfieldiales
Rząd: Chlorodendrales

Gromada: Charophyta

Klasa: Mesostigmatophyceae
Klasa: Chlorokybophyceae
Klasa: Klebsormidiophycaeklebsormidiofitowe
Klasa: Zygnemophyceaezrostnice (sprzężnice)
Rząd: Zygnematales
Rząd: Desmidiales – (desmidie)
Klasa: Coleochaetophyceae
Rząd: Coleochaetales
Podgromada: Streptophytina
Klasa: Charophyceaeramienicowe
Rząd: Charalesramienicowce
Klasa: Embryophyceaerośliny lądowe

Podział zielenic według Adla, Simpsona i innych (2005)[6]
Podział odzwierciedla relacje filogenetyczne i nie ustala rang systematycznych dla podanych grup (kladów) zielenic. Nie odzwierciedla relacji między grupami należącymi do Charophyta z wyjątkiem Streptophytina.

Przypisy

  1. Stefan Gumiński: Fizjologia glonów i sinic. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1990. ISBN 83-229-0372-3.
  2. Qing Tang i inni, A one-billion-year-old multicellular chlorophyte, „Nature Ecology & Evolution”, 2020, DOI10.1038/s41559-020-1122-9 (ang.).
  3. Ernst Haeckel: Królestwo pierwotniaków. Popularny przegląd najniższych żyjących istot z dodatkiem naukowym, zawierającym: system pierwotniaków. Julian Steinhaus (tłum.). Warszawa: Wende i S-ka, 1885, s. 10.
  4. Irvine D.E.G.D.M. John 1984: Systematics of the green algae. Academic Press, Inc., London, UK.
  5. Louise A. Lewis, Richard M. McCourt: Green algae and the origin of land plants. 2004. [dostęp 2007-02-03]. (ang.).
  6. Adl, S.M., Simpson, A.G.B., Farmer, M., & 25 innych 2005.The new higher-level classification of eukaryotes with emphasis on the taxonomy of protists. Journal of Eukaryotic Microbiology, 52, 399-451.
Prefix: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Portal di Ensiklopedia Dunia

Kembali kehalaman sebelumnya