Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum yapın. Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Eylül 2020) Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Hessen" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Temmuz 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. Maddeyi geliştirerek ya da konuyla ilgili tartışmaya katılarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

Hessen
Eyalet
Bayrak Arma
Ülke	Almanya
Başkent	Wiesbaden
İdare
• Başbakan	Boris Rhein
Yüzölçümü
• Toplam	21,114.73 km²
Nüfus  (31 Aralık 2017)
• Toplam	6.243,262
• Yoğunluk	300/km²
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Resmî site www.hessen.de

Hessen (Almanca telaffuz: [ˈhɛsn̩]  ( dinle)), Almanya Federal Cumhuriyeti'nin orta güneybatısında yer alan bir eyaletidir. 6 milyonu aşkın nüfusuyla ülkenin en kalabalık 5. eyaletini, yaklaşık 21.000 kilometrekarelik yüzölçümüyle de en büyük 7. eyaletini oluşturmaktadır. Eyalet başkenti Wiesbaden olup, nüfusu en fazla olan şehri Frankfurt'tur.

Bugünkü eyalet 19 Eylül 1945'te Büyük Hessen (Almanca: Groß-Hessen) olarak kuruldu. İlk kurulan eyalet olarak demokratik bazlı bir anayasaya sahiptir. Geçmişte Volksstaat Hessen (Türkçe: Hesse Halk Devleti), Prusya kazası olarak ve 1944'te de Hür-eyalet Prusya'dan ayrılan Hessen-Nassau kazası olarak oluşmuştur.

Hessen ismi Almanya'nın diğer bölgelerinde görüldüğü gibi bu bölgede eskiden yaşamış Cermen kavimlerinden ismini almıştır. Bölgeye ismini veren kavmin Chatti kabilesi olduğu düşünülmektedir.^[1] Bu isim 7. yüzyılda Chassi olarak, 8. yüzyıldan itibaren ise Hassi veya Hessi biçiminde kaydedilmiştir.^[2]

Hessen eyaleti 21.115 km² alana sahiptir. Coğrafi merkezi Vogelsbergkreis kazasında Mücke-Flensungen'da dır. Almanya'nın ortasında bulunan Hessen Eyaletinin komşu eyaletleri ise Kuzey-Ren Vestfalya, Aşağı Saksonya, Thüringen, Bavyera, Baden-Württemberg ve Rheinland-Pfalz'dır. Hessen'nin ortasında Orta bölge dağlarında en yüksek rakım 950 metredir.

Eyaletin tipik coğrafi yapısı genelde büyük tepeler ve dağlardan oluşmaktadır. Eyaletin bütün alanları yerleşim ve sanayi bölgeleri haricinde tarım ve ormancılığa açılmıştır. Eyaleti güneyden kuzeye doğru tabiat parkları ile tanımlanmış ormanlar kaplamaktadır. Bunlar arasında Odenwald, Taunus, Westerwald, Siegerland sıralanabilir.

Hessen'da Almanya'nın batısında baskın olan okyanusal iklim görülmektedir. Yılın büyük bölümü yağmurlu geçmektedir. Ren nehri yamaçlarında güneşli gün sayısının fazla olması nedeni ile şaraplık üzüm bağları bulunmaktadır.

Hessen eyaletinden başta Ren nehri olmak üzere Main, Weser, Lahn, Fulda, Dill ırmakları geçmektedir. Nehirler genelde kanallaştırılma çabalarından sonra gemi ile yük taşımacılığına açılmıştır. Eyalette büyük çapta göller olmasa da baraj ve yapay göller bulunmaktadır.

Hessen, bugünkü eyalet sınırları içerisinde çeşitli derebeylikler ve kazalar kurulmadan önce uzun bir zaman diliminde Roma imparatorluğunun sınırları korumayla görevli sancak konumunda idi. Romalılar imparatorluk sınırlarını Cermen halkına karşı koruyabilmek için sınır boyunca Limes adında kütük kazıklı ve gözetleme kuleleriyle donatmışlardır. Orta Çağ'dan itibaren bölgenin önemliliği sonucu zenginleşen derebeylerin, toprak ağalarının yönetimlerinde kalmış, sonra şehir devletçikleri oluşmuştur. Şehir devletçikleri daha sonra Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu altında birleştirilmiştir.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra Ren'in batısındaki Hessen toprakları Fransa tarafından tekrar işgal edilirken, geri kalan bölge ABD işgal bölgesinin bir parçasıydı. Fransızlar, Hessen'in bir kısmını bölgenin geri kalanından ayırdı ve yeni kurulan Rheinland-Pfalz eyaleti içine dahil etti. Öte yandan Birleşik Devletler, 19 Eylül 1945'te Büyük Hesse (Groß-Hessen) eyaletini, Hesse-Darmstadt ve eski Prusya Hessen-Nassau eyaletini ilan etti. Eyaletin 4 Aralık 1946'da Groß-Hessen olan ismi, resmî olarak Hessen olarak değiştirildi.

2. Dünya Savaşı'ndan sonra Amerikan işgal yönetiminin telkinleri ile 19 Eylül 1945'te eyalet olarak tanımlanıp, 1946'da halk oylaması sonucunda eyalet anayasasının kabulü ile birlikte Hessen Eyaleti resmen ilan edildi.

Nüfusu 6 milyonu aşkın ise de yaşlanan Alman halkı ve eyalete dışarıdan gelen göç yoğunluğunun sürekli düşmesi sonucunda eyalet nüfusunun 2050'de 5 milyonun altına düşmesi tahmin edilmektedir.

Halkın %80 den fazlası internet kullanmaktadır ve hanelerin neredeyse tamamında telefon bulunmaktadır. Kablo TV ve İnternet kullanımı yüksektir. Hızlı İnternet (VDSL, 16-32Mbit) kullanımı yoğun olup GSM kapsam alanı %99 oranındadır. Hane başına 1,5 adet binek araç düşmektedir. İşsizlik oranı %4,5 iken bu oran göçmenlerde %10'u geçmektedir. Diplomasız gençlerin oranı göçmenlerde %20 üzerinde, Almanlarda ise %6'nın altındadır.

Hessen eyaleti halkının büyük çoğunluğu, 2. Dünya Savaşı sonrası, sonradan doğu bloku olarak tanımlanan ülkelerden göçle gelen Almanlardan oluşmaktadır. Almanca dili genelde kırsal bölgelere mahsus şivelerle konuşulsa da, eyalete mahsus bir Almanca şivesi bulunmamaktadır. Yine de bölgesel şiveler bakımından Hessence olarak sıfatlandırılmaktadır.

Hessen'de yaygın din Hristiyanlıktır. 2016 yılında devlet desteği ile yürütülen bir anket araştırmasına göre toplumun %63'ü kendisini Hristiyan olarak tanımlamıştır. Bu bağlamda Protestanlık, toplumun %36'sı, Katolik Kilisesi ise %24'ünü oluşturmaktadır. Toplumun %32'si dinsizdir. Müslümanlar toplumun %3'ünü oluşturmaktadır.^[3]

Anayasaya dayalı parlamenter demokratik yönetime sahiptir. Yüzde 5 barajını aşabilen siyasi partiler, eyalet parlamentosuna beş seneliğine seçilmektedirler.

Yönetim, eyalet başbakanı ve bakanlarından oluşan kabineden oluşur. Eyalet yüksek mahkemesi, çıkarılacak yasaların anayasa uygunluğunu denetleyen ve parlamento üyesi 11 üyeden oluşmaktadır. Başbakan eyaleti temsil eder. 1918 senesine kadar herhangi bir yönetimde yer almış Alman krallık ailesine ait kişilerin parlamento üyesi olmalarına izin verilmemektedir.

Eyalet uzun bir dönem boyunca Sosyal Demokrat Partisinin kalesi olarak konumunda idi. 1999'dan itibaren Muhafazakâr Demokrat Hristiyan Partisi ile Hür Demokratlar Partisi'nin koalisyonu ile yönetilmektedir. 2008 eyalet seçimlerinde hiçbir parti çoğunluğu sağlayamadığı için şimdiki başbakan Kock, yönetim işlerini vekaleten yönetmektedir.

Hessen 21 ilçeye (Landkreise) ve 5 bağımsız şehre (Kreisfreie Städte), ayrıca her biri Darmstadt, Gießen ve Kassel olmak üzere 3 yönetimsel bölgede (Regierungsbezirk) gruplanır. Aşağıda bu idari bölgeler ile bu bölgelerin otomobil plakaları ve yönetim merkezleri verilmiştir:

Bağımsız şehirler ve otomobil plakaları:

1. Darmstadt DA
2. Frankfurt F
3. Kassel KS
4. Offenbach am Main OF
5. Wiesbaden WI

Eyaletin yerleşme yoğunluğu güneyde bulunan Frankfurt metropolünü barındıran Rhein-Main bölgesinden kuzeyde eyalet yönetim dairelerinin yerleştirildiği Kassel şehrine doğru eğilim göstermektedir. Eyaletin endüstri ve finans merkezi Frankfurt metropolüdür. Eyalet, dinlenme ve geziye dayalı turistik bölgelerle kaplıdır. Wiesbaden, Bad-Vilbel, Bad Ems kaplıca ve kumarhaneleri ile öne çıkmıştır. Ren nehri kıyısındaki tarihi şehirler, nehir boyunca manzaralı tarihi kaleler ve şatoları dünya çapında üne sahiptir. Orta Çağ'dan daha önceki tarihi dokulara sahip şehirler; krallık (Marburg), başpikaposluk (Limburg), derebeylik (Nassau) ön plana çıkmaktadır.

Almanya'nın başlıca ekonomi ve endüstri kollarını oluşturan kimya, teknoloji, finans ve oto üretim alanları Frankfurt metropolü ve çevresinde yoğunlaşmıştır. Frankfurt ayrıca nehir ve hava taşıma avantajlarına da sahiptir. Avrupa topluluğunun Merkez Bankası Frankfurt yer almaktadır. Frankfurt bu açıdan Almanya'nın finans merkezi konumundadır. Eyaletin üçte biri tarım için kullanılmaktadır.

Avrupa'nın 3. büyük havaalanı Fraport AG(Frakfurt am Main) dir. Lufthansa AG, Alman Demiryolu, Alman Posta Grubu, ReWe Grubu, Frankfurt Havaalanı, Telekom AG, Opel ve Volkswagen eyaletin en önemli kuruluşlarıdır. Opel AG'in 15 bin kişi çalıştıran Avrupa üretim AR-GE merkezi Rüsselsheim'da yer almaktadır.

Eyaletin Biblis bölgesinde Biblis Nükleer Santrali adlı bir atom enerji santrali bulunmaktadır.

Eyalet, Avrupa'nın en büyük ve önemli havaalanlarından biri olan Frakfurt am Main Havalimanı'nı barındırmaktadır. Devasa havaalanı dışında nehir yük ve gezi gemiciliğine sahip Ren ve Main nehirlerini bulundurmaktadır. Eyaletin en derin kırsal bölgelerine kadar ulaşan asfalt yolların yanında, Frankfurt-Köln metropollerini birbirine bağlayan Bundesautobahn 3 ve Avrupa karayolu ulaşımının en önemli kısımlarından birini oluşturan A5 otoyolu da bu eyalette bulunmaktadır. Hızlı tren güzergahına (Intercity) sahiptir. Frankfurt şehri, büyük bir tren garı ile modern bir havaalanına sahiptir. Şehir otobüs, metro ve tramvay hatları ile kaplıdır.

Eyalet, haritalandırılmış gezi amaçlı mükemmel bisiklet tur yolları (tren ve otobüs bağlantılı) ile baştan başa kaplıdır.

Eyalet sayıca zengin, saygın ve köklü eğitim kurumları ile tanınmaktadır. Bu kurumların başlıcaları arasında Frankfurt am Main'de yer alan Johann Wolfgang Goethe Üniversitesi, Justus-Liebig-Universität Gießen, Marburg Philipps Üniversitesi, Darmstadt Teknik Üniversitesi ve Kassel Üniversitesi bulunur.

Müze açısından zengin olan eyalette, paleontolik çağlar müzeleri, Roma ve German imparatorluk müzeleri, yerel folklorik müzeler, teknoloji müzeleri, kültür ve tabiat müzeleri, modern sanat müzeleri yer almaktadır.

Eyalet birçok spor dalında Federal Liglerde (Bundesliga) mücadele veren kulüplere sahiptir. Bunun yanında çeşitli jimnastik dallarında dünya şampiyonu olan kulüp ve sporcular bulunmaktadır. Eyalette çok sayıda yaz ve kış spor tesisleri bulunmaktadır.

Hessen eyaletinin Neu-Isenburg şehri Almanya'nın matbaacılık merkezidir. Başlıca yerli ve yabancı yayımlar burada basılmaktadır. Eyaletin özel ve resmî, bölgesel ye eyalet çapında yayın yapan birçok televizyon ve radyoları bulunmaktadır.

• Wiesbaden Eyalet başkenti
• Frankfurt Metropol kent
• Hofgeismar
• Kassel
• Marburg Üniversite şehri
• Giessen Üniversite hastane şehri
• Wetzlar
• Fulda
• Darmstadt T. Üniversite şehri
• Offenbach a.M.
• Bensheim
• Limburg an der Lahn Başpiskoposluk kenti
• Taunusstein Taunus Tabiat Parkı
• Borken hessen Maden müzesi ve gölleri
• (Weilburg an der Lahn) Almanya'nın ilk Kralı Konrad I. doğup büyüdüğü kent

Aşağıda Hessen eyaletinin kardeş bölgeleri verilmiştir:^[4]

Hessen'in kardeş bölgeleri

	Akitanya	Fransa	1 Kasım 1995
	Bursa	Türkiye	21 Ekim 2010
	Emilia-Romagna	İtalya	29 Temmuz 1992
	Yaroslavl Oblastı	Rusya	16 Ekim 1991
	Büyük Polonya Voyvodalığı	Polonya	7 Aralık 2000
	Wisconsin	ABD	20 Eylül 1976

Wikimedia Commons'ta Hessen ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Resmi web sitesi 12 Kasım 2002 tarihinde Library of Congress sitesinde arşivlendi