Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

 

Kakadu

Kakadu
Cacatua galerita
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Aves
Takım: Psittaciformes
Üst familya: Cacatuoidea
Familya: Cacatuidae
Tip cins
Cacatua
Cinsler
Kakaduların mevcut aralığı – kırmızı
Son fosil bulguları – mavi
Sinonimler

Kakadu, Cacatuoidea üst familyasındaki tek familya olan Cacatuidae familyasına ait 21 papağan türünden herhangi biridir. Psittacoidea (gerçek papağanlar) ve Strigopidae ile birlikte Psittaciformes takımını oluştururlar. Familya, çoğunlukla Avustralasya'da dağılım göstermekle birlikte, Filipinler ve Endonezya'nın doğusundaki Wallacea adalarından Yeni Gine, Solomon Adaları ve Avustralya'ya kadar uzanır.

Kakadular belirgin sorguçları ve kavisli gagaları ile tanınırlar. Tüyleri genellikle diğer papağanlarınkinden daha az renklidir, çoğunlukla beyaz, gri veya siyahtır ve genellikle sorguç, yanaklar veya kuyrukta renkli detaylar bulunur. Ortalama olarak diğer papağanlardan daha büyüktürler; ancak en küçük kakadu türü olan sultan papağanı orta büyüklüktedir.[3] Sultan papağanının filogenetik konumu, kakadu soyunun en eski dallarından biri olması dışında hala çözülememiştir. Geri kalan türler iki ana koldadır. Calyptorhynchus cinsine ait beş büyük siyah renkli kakadu bir kolu oluşturur. İkinci ve daha büyük kol ise, beyaz tüylü 12 kakadu türünü ve daha önce ayrılan üç monotipik cinsi içeren Cacatua cinsi tarafından oluşturulur; bunlar pembe ve gri galah, çoğunlukla gri gang-gang kakadu ve büyük siyah tüylü palmiye kakadusudur.

Kakadular tohum, yumru, soğanlı bitki kökleri, meyve, çiçek ve haşere yemeyi tercih ederler. Özellikle yerde beslenirken genellikle büyük sürüler halinde beslenirler. Kakadular tek eşlidir ve ağaç kovuklarında yuva yaparlar. Bazı kakadu türleri, özellikle büyük ve yaşlı ağaçların kesilmesinden sonra uygun yuva kovuklarının azalması nedeniyle habitat kaybından olumsuz etkilenmiştir; aksine, bazı türler insan değişikliklerine iyi uyum sağlayarak tarım zararlısı olarak kabul edilmektedir.

Kakadular kuş yetiştiriciliğinde popüler kuşlardır, ancak ihtiyaçlarını karşılamak zordur. Sultan papağanı, bakımı en kolay kakadu türüdür ve açık ara en çok esaret altında tutulan türdür. Beyaz kakadular, siyah kakadulardan daha yaygın olarak esaret altında bulunur. Vahşi doğada yakalanan kuşların yasadışı ticareti, vahşi doğadaki bazı kakadu türlerinin azalmasına katkıda bulunmaktadır.

Etimoloji

"Kakadu" kelimesi 17. yüzyıla kadar uzanır ve Hollandaca kaketoe'den türetilmiştir; bu da Endonezce/Malayca kakatua'dan gelir. 17. yüzyıldaki varyantlar arasında cacato, cockatoon ve crockadore bulunurken, 18. yüzyılda cokato, cocatore ve cocatoo kullanılmıştır.[4][5] Bu köken, sırasıyla familya ve cins isimleri olan Cacatuidae ve Cacatua için de kullanılmıştır.[6]

Avustralya argosunda veya halk dilinde, başkaları gizli veya yasadışı faaliyetlerde bulunurken, özellikle de kumar oynarken nöbet tutmakla görevlendirilen bir kişiden "kakadu" olarak bahsedilebilir.[7] Küçük tarım işletmelerinin sahipleri genellikle şakayla veya hafif küçümseyici bir şekilde "kibirli çiftçiler" (cocky farmers) olarak anılırlar.[8]

Sınıflandırma

Psittaciformes
 
 

Strigopidae - Yeni Zelanda papağanları

 
 
 
 

Cacatuidae - kakadular

 
 
 

Psittacidae - Afrika ve Yeni Dünya papağanları

 
 

Psittaculidae - Eski Dünya papağanları

 
 
 
 
 
Cacatuidae
 
 

Calyptorhynchus - siyah kakadular (2 tür)

 
 

Zanda - siyah kakadular (3 tür)

 
 
 
 

Nymphicus - sultan papağanı

 
 
 

Probosciger - palmiye kakadusu

 
 
 

Callocephalon - gang-gang kakadu

 
 
 

Eolophus - galah

 
 
 

Lophochroa - pembe kakadu

 
 

Cacatua - beyaz kakadular ve corellalar (13 tür)

 
 
 
 
 
 
 
 
Brian Smith ve ortak çalışanların 2023 moleküler filogenetik çalışmasına dayanan kakaduların cins düzeyinde kladogramı.[9] Her cinsteki tür sayısı, Frank Gill, Pamela Rasmussen ve David Donsker tarafından Uluslararası Ornitoloji Komitesi (IOC), (şimdi Uluslararası Ornitologlar Birliği) adına tutulan listeden alınmıştır.[10]

Kakadular ilk olarak 1840 yılında İngiliz doğa bilimci George Robert Gray tarafından papağan familyası Psittacidae içinde Cacatuinae altfamilyası olarak tanımlanmıştır ve Cacatua ilk listelenen ve tip cinsidir.[11] Bu grup, farklı otoriteler tarafından zaman zaman tam bir familya veya alt familya olarak kabul edilmiştir. Amerikalı ornitolog James Lee Peters, 1937'deki Check-list of Birds of the World adlı kitabında ve Sibley ve Monroe ise 1990'da bir alt familya olarak tanımlarken, papağan uzmanı Joseph Forshaw 1973'te familya olarak sınıflandırmıştır.[12] Sonraki moleküler çalışmalar, orijinal papağan atalarından en erken ayrılan kolun Strigopidae familyasına ait Yeni Zelanda papağanları olduğunu ve bunu takiben artık iyi tanımlanmış bir grup veya klad olan kakaduların kalan papağanlardan ayrılarak Güney Yarımküre'ye yayılmış ve Psittacoidea üst familyasına ait birçok papağan, muhabbet kuşu, Amerika papağanı, lori, lorigiller, cennet papağanı ve diğer gerçek papağan türlerine çeşitlenmiştir.[13][14][15][16][17][18][19][20][21]

Farklı kakadu türlerinin birbirleriyle olan akrabalık ilişkileri genel olarak netleşmiş olsa da,[13][14][16][22][23][24] sultan papağanının (Nymphicus hollandicus) kakaduların evrimsel soy ağacındaki yeri hala kesin olarak belirlenememiştir. Sultan papağanının kakadu ailesindeki konumu hala tartışmalıdır. Bazı araştırmalar, sultan papağanının tüm diğer kakadu türlerinin atası olduğunu, yani kakadu soy ağacının en temelinde yer aldığını göstermektedir.[13][23] Başka araştırmalar ise, sultan papağanının ya Calyptorhynchus cinsine ait siyah kakadularla daha yakın akraba olduğunu (onların kardeş taksonu olduğunu),[16][22][24] ya da beyaz ve pembe kakaduları ve palmiye kakadusunu içeren bir grupla (klad) daha yakın akraba olduğunu öne sürmektedir.[14] Geriye kalan kakadu türleri, iki ana evrimsel grupta (klad) toplanır. Bu gruplardan biri, Calyptorhynchus cinsine ait siyah kakadu türlerini içerirken diğer grup ise geri kalan tüm kakadu türlerini kapsar.[13][14][16][23][24] Bilim insanlarının çoğunluğu, ikinci grupta siyah palmiye kakadusunun (Probosciger), gri ve kırmızımsı galahın (Eolophus) ve gang-gang kakadusunun (Callocephalon) yer aldığını kabul eder.[13][14][16][23] Ancak, bazı araştırmacılar siyah palmiye kakadusunun (Probosciger) diğer tüm kakadu türlerinden daha önce evrimleşmiş olabileceğini, yani soy ağacının en temelinde yer aldığını öne sürer.[22] Bu ikinci grupta yer almayan diğer kakadu türleri genellikle beyaz veya hafif pembe renklidir ve hepsi Cacatua cinsine aittir.[13][14][15][16][23] Hem Eolophus (galahlar) hem de Cacatua cinsleri, tüylerinde normalden daha az melanin pigmenti bulunduran hipomelanistik türlerdir. Cacatua cinsi kendi içinde iki alt cinse ayrılır: Bunlardan biri genellikle "corellalar" olarak bilinen Licmetis alt cinsi, diğeri ise Cacatua alt cinsidir. Cacatua alt cinsine "beyaz kakadular" da denir.[13][22][23][24][25] Ancak burada bir kafa karışıklığı mevcuttur; "beyaz kakadu" terimi daha geniş bir anlamda tüm Cacatua cinsi için de kullanılmaktadır. Yani, corellalar da dahil olmak üzere tüm Cacatua türlerine genel olarak "beyaz kakadu" denebilir.[26][27] Calyptorhynchus cinsine ait beş kakadu türü ise genellikle "siyah kakadular" olarak bilinir[25] ve Calyptorhynchus ve Zanda olmak üzere iki alt cinse ayrılır. "Calyptorhynchus alt cinsindeki türlerde erkek ve dişi bireyler eşeysel dikromatizm sebebiyle farklı renklere sahiptir.[28] Dişilerin tüylerinde özellikle belirgin çizgiler bulunur. Ayrıca, bu iki alt cins, yavruların ebeveynlerinden yiyecek isterken çıkardıkları seslerin farklılığıyla da ayırt edilebilir.[29]

Kakaduların fosil kayıtları, papağanların genelinden daha sınırlıdır. Bilinen tek gerçek antik kakadu fosili, Avustralya'nın Riversleigh bölgesinde, 16 ila 23 milyon yıl öncesine, yani Erken Miyosen dönemine ait tortularda bulunmuş ve büyük olasılıkla Licmetis alt cinsine ait bir Cacatua türüdür.[30] Bu parçalı fosil kalıntıları, batı corellasına ve galaha benzemektedir.[31] Melanezya'da ise, Yeni Kaledonya ve Yeni İrlanda'da ilk insan yerleşiminden sonra ortadan kaybolduğu anlaşılan Cacatua türlerine ait yarı fosil kemikler bulunmuştur.[32][33] Bu fosiller, Riversleigh fosilinin alt familyaların ayrışma zamanlaması için bir fikir vermesi dışında, kakaduların evrimi ve filogenetik ilişkileri hakkında çok fazla bilgi sunmamaktadır.

Cinsler ve türler

Palmiye kakadusunun güçlü bir gagası ve kırmızı yanakları vardır. 55-60 cm (22-24 in) uzunluğunda ve 910-1.200 g (2,01-2,65 lb) ağırlığında olan bu kuş, en büyük kakadudur.[34]
Calyptorhynchus latirostris, Avustralya'nın Sidney kentindeki Taronga Hayvanat Bahçesi'nde bakıcısıyla birlikte.
Sidney Taronga Hayvanat Bahçesi'nde uçan pembe kakadu.

Kakadu familyası Cacatuidae'de tanınmış alt türler de dahil olmak üzere yaklaşık 44 farklı kuş bulunmaktadır. Bu ailenin mevcut alt bölümü aşağıdaki gibidir:[Note 1]

Nymphicinae alt familyası

Calyptorhynchinae alt familyası: Siyah kakadular

Cacatuinae alt familyası

Morfoloji

ABD'de kafasının üzerindeki dikleşmiş sorguçlarıyla tutsak bir Cacatua galerita.

Kakadular genellikle tıknaz yapılı, orta ila büyük boyutlu papağanlardır ve uzunlukları 30-60 cm (12-24 in), ağırlıkları ise 300-1.200 g (0,66-2,65 lb) arasında değişir. Ancak sultan papağanı, diğer türlere göre oldukça küçük ve daha incedir; uzun sivri kuyruk tüyleri dahil 32 cm (13 in) uzunluğunda ve 80-100 g (2,8-3,5 oz) ağırlığındadır.[7][34][36][37] Kakaduların tümünde bulunan hareketli sorguç, birçok türde etkileyici bir görüntü oluşturur[38] ve kuşlar konarken veya heyecanlandıklarında dikleşir.[39] Kakadular, karakteristik kıvrık gagaları ve iki orta parmağı öne, iki dış parmağı geriye dönük olan zigodaktil ayak yapıları gibi birçok özelliği diğer papağanlarla paylaşır.[40] Ancak onları diğer papağanlardan ayıran en belirgin özellikler, dikleşebilen sorguçları ve gerçek papağanlarda parlak mavi ve yeşil renklere neden olan Dyck dokulu tüy yapısının bulunmamasıdır.[37]

Kakadular, diğer papağanlar gibi kısa bacaklara, güçlü pençelere ve paytak bir yürüyüşe sahiptirler.[37] Ayrıca, dallar arasında hareket ederken güçlü gagalarını adeta üçüncü bir uzuv gibi kullanırlar. Kakadular genellikle hızlı uçmalarına imkan sağlayan uzun ve geniş kanatlara sahiptirler ve galahlar gibi bazı türler 70 km/sa (43 mph) kadar hıza ulaşabilmektedir.[41] Calyptorhynchus cinsine ait türler ve Cacatua galerita ile Cacatua leadbeateri gibi büyük beyaz kakadular ise daha kısa, yuvarlak kanatlara ve daha yavaş ve dengeli bir uçuş tarzına sahiptirler.[41]

Avustralya, NSW'de bir çift Callocephalon fimbriatum (kırmızı başlı erkek). Kakadular güçlü eş bağları kurarlar.

Kakadular, dinlenirken alt ve üst çenelerini birbirine sürterek sürekli keskin tuttukları iri bir gagaya sahiptir. Bu güçlü gaga, tohumları yemeden önce kabuklarından ayıklayabilmeleri için gaga içinde ustalıkla hareket ettiren büyük ve kaslı bir dille tamamlanır.[7] Kabuk ayıklama sırasında alt çene baskıyı uygular, dil tohumu sabit tutar ve üst çene bir örs gibi görev yapar. Kafatasının göz çevresi, çeneleri yana doğru hareket ettiren güçlü kasları destekleyecek şekilde özel olarak güçlendirilmiştir.[37] Erkek kakaduların gagaları genellikle dişilerinkinden biraz daha büyük olsa da, bu boyut farkı özellikle Probosciger aterrimus türünde çok daha belirgindir.[42]

Kakaduların tüyleri, diğer papağanlara göre daha az canlı renklere sahiptir ve genellikle siyah, gri veya beyaz tonlarındadır. Ancak birçok türün tüylerinde, özellikle başlarında veya kuyruklarında sarı, pembe ve kırmızı gibi daha küçük renkli bölgeler bulunur.[43] Galah ve Cacatua leadbeateri ise genel olarak pembe tonlarında tüylere sahiptir.[44] Bazı türlerde göz ve yüz çevresinde "perioptalmik halka" olarak bilinen parlak renkli çıplak deri alanları vardır. Probosciger aterrimus türünde bu çıplak kırmızı alan oldukça geniştir ve yüzün bir kısmını kaplar. Corellalar ve Cacatua ophthalmica gibi bazı beyaz kakadu türlerinde ise bu alan daha küçüktür.[44] Çoğu kakadu türünde erkek ve dişilerin tüy renkleri benzerdir. Dişi sultan papağanının tüyleri erkeğine göre daha soluk olsa da, en belirgin eşeysel dimorfizm, yani erkek ve dişi arasındaki görünüm farklılığı, Callocephalon fimbriatum ve Calyptorhynchus alt cinsine ait Calyptorhynchus banksii ve Calyptorhynchus lathami türlerinde görülür.[42] Birkaç türde göz irisinin rengi farklılık gösterir; dişi galah ve Cacatua leadbeateri türlerinde pembe veya kırmızı, bazı dişi beyaz kakadu türlerinde ise kırmızımsı kahverengidir. Erkeklerin ise hepsinin göz irisi koyu kahverengidir.[42]

Beyaz bir kakadu, sol ayağıyla kafes tellerine tutunurken, pençeleri, pullu derisi ve karakteristik zigodaktil ayak yapısı net bir şekilde görülmektedir.

Kakadular, gün içinde sık sık tüylerini temizleyerek bakımlarını yaparlar. Tüylerini gagalayarak üzerlerindeki kir ve yağı temizler, tüy teleklerini düzenlerler. Hatta ulaşamadıkları yerlerdeki tüyleri temizlemek için birbirlerine de yardımcı olurlar. Kakadular, kuyruk sokumlarındaki bir bezden salgıladıkları yağı başlarını veya önceden yağlanmış tüylerini kullanarak tüylerine sürerler. Bel bölgesindeki özel tüyler tarafından üretilen pudra tüyü ise, temizlik sırasında kakadu tarafından tüm tüylere yayılır.[45]

Tüylerin yenilenmesi oldukça yavaş ve karmaşık bir süreçtir. Siyah kakadularda bu süreç, uçuş tüylerinin tek tek değişmesiyle yaklaşık iki yıl sürer. Galah ve Cacatua tenuirostris gibi diğer türlerde ise bu süre çok daha kısadır ve tüm uçuş tüylerinin yenilenmesi yaklaşık altı ay sürer.[45]

Ses

Kakaduların sesleri genellikle yüksek ve rahatsız edicidir.[7] Bu sesler, bireylerin birbirlerini tanımaları, diğerlerini avcılara karşı uyarmaları, ruh hallerini ifade etmeleri, sürü bütünlüğünü korumaları ve yuvalarını savunurken uyarı amaçlı kullanılmaları gibi çeşitli işlevlere hizmet eder. Çıkardıkları seslerin türü ve sayısı türden türe farklılık gösterir. Örneğin, Calyptorhynchus latirostris 15 farklı ses çıkarabilirken, Cacatua leadbeateri gibi bazı türler daha az sayıda ses çıkarır. Callocephalon fimbriatum gibi bazı türler nispeten sessizdir, ancak beslenirken daha yumuşak hırıltılar duyulur. Sesli iletişimlerinin yanı sıra, Probosciger aterrimus türü, ölü bir dala bir çubukla vurarak uzak mesafelerle de iletişim kurabilir.[46] Tehdit altında hissettiklerinde ise kakadu türleri karakteristik bir tıslama sesi çıkarırlar.[39]

Dağılım ve habitat

Cacatua goffiniana yalnızca Endonezya'daki Tanimbar adalarında yaşar; Singapur'da ise doğaya kaçmış birkaç bireye rastlanmaktadır.

Kakaduların doğal yaşam alanları, gerçek papağanlara göre çok daha sınırlıdır ve doğal olarak yalnızca Avustralya, Endonezya, Filipinler ve bazı Pasifik adalarında bulunurlar.[7] 21 türden 11'i sadece Avustralya'da yaşarken, yedi tür ise yalnızca Filipinler, Endonezya, Papua Yeni Gine ve Solomon Adaları'nda görülür. Yakınlardaki Palawan ve Sulawesi adalarında ve birçok Pasifik adasında bulunmalarına rağmen, Borneo'da hiçbir kakadu türü yaşamamaktadır;[47] ancak Yeni Kaledonya'da fosil kalıntılarına rastlanmıştır.[32]

Üç tür hem Yeni Gine'de hem de Avustralya'da bulunur.[48] Galah gibi bazı türlerin yayılış alanları oldukça geniş olup Avustralya'nın büyük bir bölümünde görülürken, Batı Avustralya'ya özgü Calyptorhynchus baudinii veya Endonezya'nın Tanimbar Adaları'na özgü Cacatua goffiniana gibi bazı türlerin yayılış alanları ise kıtanın veya bir ada grubunun küçük bir bölümüyle sınırlıdır. Bazı kakadu türleri, Yeni Zelanda, Singapur ve Palau gibi doğal yaşam alanlarının dışındaki bölgelere kazara getirilmiştir.[49] Ayrıca, iki Avustralya corella türü de kıtada doğal olarak bulunmadıkları bölgelere insanlar tarafından taşınmıştır.

Kakadular, subalpin bölgelerdeki ormanlardan mangrovlara kadar çok çeşitli yaşam alanlarında bulunabilirler. Ancak hiçbir tür, tüm habitat tiplerinde yaşamaz.[50] Galah ve sultan papağanı[51] gibi en yaygın türler,[7] ot tohumlarıyla beslenen açık alan kuşlarıdır.[7] Genellikle oldukça hareketli, hızlı uçuculardır ve göçebe bir yaşam sürerler. Kuş sürüleri, iç bölgelerin geniş alanlarında dolaşarak tohum ve diğer besin kaynaklarını ararlar. Kuraklık, sürüleri daha kurak bölgelerden tarım alanlarına doğru göç etmeye zorlayabilir.[51] Calyptorhynchus lathami gibi diğer kakadu türleri ise ormanlık alanlarda, yağmur ormanlarında, çalılıklarda ve hatta yüksek dağ ormanlarında yaşarlar. Cacatua haematuropygia mangrovlarda yaşar ve kuzey Luzon'da bulunmaması, muhtemelen oradaki mangrov ormanlarının azlığından kaynaklanmaktadır.[52] Ormanlarda yaşayan kakadular genellikle yerleşiktir, çünkü besin kaynakları daha istikrarlı ve öngörülebilirdir.[53] Birkaç tür, insan etkisiyle değişen ortamlara iyi uyum sağlamış ve tarım arazilerinde ve hatta kalabalık şehirlerde bile görülebilirler.[54]

Davranış

Henry Stacy Marks'ın suluboya ve guaj eskizi.

Kakadular gündüz aktiftir ve yiyeceklerini bulmak için gün ışığına ihtiyaç duyarlar.[7] Güneş tüneklerini ısıtana kadar bekledikten sonra beslenmeye başlarlar. Tüm türler genel olarak oldukça sosyaldir ve renkli, gürültülü sürüler halinde tünemek, yiyecek aramak ve yolculuk etmek gibi aktivitelerde bulunurlar. Sürülerin büyüklüğü, yiyecek bolluğuna göre değişir. Yiyecek bol olduğunda yüz veya daha az kuştan oluşan küçük sürüler halinde yaşarlar. Ancak kuraklık veya benzer zorlu koşullarda bu sürüler binlerce, hatta on binlerce kuşa ulaşabilir. Kimberley bölgesinden kaydedilen bir gözlemde, 32.000 Cacatua sanguinea türüne ait bir sürü tespit edilmiştir. Açık arazilerde yaşayan türler, ormanlık bölgelerde yaşayanlara göre daha büyük sürüler oluştururlar.[55]

Bazı kakadu türleri, su kaynaklarının yakınında tünemeyi tercih ederken, bazıları ise tünedikleri yerler ile beslendikleri alanlar arasında uzun mesafeler kat eder.[56] Kakadular banyo yapmak için, baş aşağı sarkabilir, yağmurda uçabilir veya ağaçların tepesindeki ıslak yapraklarda çırpınabilirler.[39] Tıpkı insanlardaki sağlaklık veya solaklık gibi, kakaduların da baskın olarak kullandıkları bir ayakları vardır. Türlerin büyük çoğunluğu (%87-100 oranında) sol ayaklarını kullanırken, birkaç tür sağ ayaklarını tercih eder.[57]

Üreme

Evcil hayvan olarak satılmak üzere elle büyütülmüş "Umbrella kakadu" olarak da bilinen Cacatua alba yavruları.

Kakadular tek eşli ürerler ve kurdukları çift bağları uzun yıllar sürebilir. Birçok kuş, cinsel olgunluğa ulaşmadan önce sürüler halinde eşleşir ve üremeye başlamayı en az bir yıl erteler. Dişiler genellikle üç ila yedi yaşları arasında ilk kez ürerken, erkekler genellikle daha geç olgunlaşır. Cinsel olgunluğun gecikmesinin nedeni, diğer kuş türlerine göre daha uzun süren yavru büyütme ve ebeveynlik becerilerini geliştirmelerine olanak sağlamaktır; bazı türlerin yavruları bir yıla kadar ebeveynlerinin yanında kalır.[58] Kakadular, üst üste yıllarca aynı yuvalama alanlarına dönerek yuva sadakati de gösterirler.[46] Özellikle uzun süredir birlikte olan çiftlerde kur yapma davranışı genellikle basittir. Sadece siyah kakadular kur yaparken birbirlerini beslerler. Yerleşik çiftler birbirlerinin tüylerini temizlemeye devam etseler de, kuluçka dönemi başladığında, muhtemelen çift bağlarının gücü nedeniyle, tüm kur yapma davranışları azalır.[59]

Kakadular, çoğu papağan gibi, ağaç kovuklarında yuva yaparlar[60] ve bu kovukları kendileri açamazlar.[61] Bu doğal oyuklar, dalların kırılması, mantarlar, termit gibi böceklerin ahşabı yemesi ve hatta, yayılış alanlarının kesiştiği yerlerde, ağaçkakanların oyuk açmasıyla oluşur.[62] Bu tür yuvaların sayısı birçok bölgede azdır ve bu durum, hem aynı türden diğer kakadularla hem de farklı türler ve diğer hayvanlar arasında rekabete yol açar.[63] Kakadular genellikle kendi boyutlarından biraz daha büyük kovukları tercih ederler; bu nedenle farklı büyüklükteki kakadu türleri, boyutlarına uygun farklı büyüklükteki kovuklarda yuva yaparlar. Mümkün olduğunda, kakadular yerden 7 veya 8 metre (23 veya 26 ft) yükseklikte,[62] su ve yiyecek kaynaklarına yakın yerlerde yuva yapmayı tercih ederler.[64]

Yuvalama kovuklarının iç kısmı; çubuklar, odun talaşları ve yapraklı dallarla döşenir. Kakadu yumurtaları oval biçimlidir ve yuvanın korunaklı konumu nedeniyle kamuflaja ihtiyaç duymadıkları için başlangıçta beyaz renklidir.[65] Ancak kuluçka süresi ilerledikçe renkleri değişir. Yumurta boyutları, Probosciger aterrimus ve Calyptorhynchus banksii kakadu türlerinde 55 mm × 37 mm (2,2 in × 1,5 in)'den, sultan papağanlarında 26 mm × 19 mm (1,02 in × 0,75 in)'ye kadar farklılık gösterir.[65] Kuluçka başına düşen yumurta sayısı türler arasında değişiklik gösterir. Probosciger aterrimus ve diğer bazı büyük kakadu türleri tek bir yumurta yumurtlarken, daha küçük türler iki ila sekiz arasında yumurta yumurtlayabilir. Besin miktarı da kuluçka boyutunu etkileyen bir faktördür.[66] Bazı türler, ilk kuluçka başarısız olursa ikinci bir kuluçka deneyebilir.[67] Yumurtaların yaklaşık %20'si döllenmemiş çıkar.[68] Kakadularda kuluçka ve yavrulara bakma sorumluluğu, siyah kakadularda olduğu gibi sadece dişi tarafından üstlenilebileceği gibi, diğer türlerde olduğu gibi dişi ve erkek arasında da paylaşılabilir. Siyah kakadularda erkek, kuluçka dönemindeki dişiyi günde birkaç kez yiyecek getirerek destekler. Probosciger aterrimus yavruları hariç, diğer tüm türlerin yavruları sarı tüylerle kaplı olarak doğarlar.[69] Kuluçka süresi türün büyüklüğüne göre değişir. Küçük sultan papağanlarında bu süre yaklaşık 20 gün iken, daha büyük olan Calyptorhynchus latirostris türü kakadularda 29 güne kadar çıkabilir.[7]

Yavruluk dönemi de türün büyüklüğüne göre değişiklik gösterir. Daha büyük türlerin yavruları daha uzun süre yuvada kalır. Bu süre aynı zamanda mevsimsel ve çevresel faktörlerden ve birden fazla yavrunun olduğu kuluçkalarda kardeşler arası rekabetten de etkilenir. Bazı türlerin yavruluk dönemi hakkındaki bilgilerin çoğu, kuşhanelerde yapılan gözlemlere dayanmaktadır. Kuşhanelerde yetiştirilen sultan papağanları 5 hafta sonra, büyük Probosciger aterrimus kakaduları ise 11 hafta sonra uçabilirler.[7] Bu dönemde yavruların tüyleri yetişkinliğe özgü tüylere dönüşmeye başlar. Kanat ve kuyruk tüyleri başlangıçta yavaş uzar, ancak ana tüylerin çıkmasıyla birlikte uzama hızı artar. Yavrular, bu dönemin yaklaşık üçte ikisinde yetişkin ağırlıklarının %80-90'ına ulaşırlar ve yuvadan ayrılmadan önce bu kiloda sabit kalırlar. Yuvadan uçtuklarında kanat ve kuyruk tüyleri henüz tam olarak gelişmemiştir ve yetişkin boyutlarına ulaşmaları biraz daha zaman alır.[70] Yavruların büyüme hızı ve yuvadan uçan yavru sayısı, yetersiz besin ve olumsuz hava koşullarından olumsuz yönde etkilenir.[71]

Beslenme ve yiyecek arama

Perth'te doğal yaşam alanlarında gözlemlenen Cacatua tenuirostris türüne ait kakadular. Fotoğraftaki sağdaki kuş, kısa çimlerin arasındaki toprağı uzun gagasıyla eşeleyerek yiyecek arıyor.

Kakadular çok yönlü beslenirler ve başlıca bitkisel gıdalar tüketirler. Tohumlar tüm türlerin beslenmesinde önemli bir yer tutar; kakadular bu tohumları güçlü gagalarıyla kırıp açarlar. Galahlar, korellalar ve bazı siyah kakadular genellikle yerde beslenirken diğerleri çoğunlukla ağaçlarda yiyecek arar.[7] Yerde beslenen türler, tohumların yoğun olduğu bölgelerde sıkı ve çekişmeli gruplar halinde, tohumların daha seyrek bulunduğu yerlerde ise daha dağınık bir şekilde dolaşarak yiyecek ararlar;[72] ayrıca görüş alanının açık olduğu yerleri tercih ederler. Cacatua pastinator ve Cacatua tenuirostris, toprak altındaki yumruları ve kökleri kazmak için uzun gagalara sahiptir. Cacatua leadbeateri ise, çift diken (Rumex hypogaeus) bitkisinin etrafında dönerek yürür ve bitkinin yer altı kısımlarını bükerek çıkarır.[73]

Bazı kakadu türleri, Avustralya'nın kurak bölgelerinde yaygın olan eucalyptus, banksia ve hakea ağaçlarının kozalaklarında saklanan tohumlarla beslenerek hayatta kalır. Bu ağaçlar, serotini adı verilen bir stratejiyle tohumlarını uzun süre muhafaza ederler. Bu odunsu meyveler birçok tür için ulaşılamazdır ve daha çok tropikal bölgelerde papağanlar, kakadular ve kemirgenler tarafından tüketilir. Büyük kakaduların güçlü gagaları büyük kozalakları açabilirken, küçük hayvanlar için bu kozalaklar çok serttir.[74] Birçok yemiş ve meyve, yiyecek arayan kakadunun ağırlığını taşıyamayacak kadar ince dalların ucunda bulunur. Bu durumda kakadu, dalı kendine doğru büker ve ayağıyla tutar.[75]

Bazı kakadular çok çeşitli yiyeceklerle beslenen genelcilerken, bazıları belirli yiyeceklerde uzmanlaşmıştır. Calyptorhynchus lathami, Allocasuarina cinsi ağaçların kozalaklarında, özellikle de A. verticillata türünün kozalaklarında uzmanlaşmıştır. Kozalakları ayağıyla tutar ve tohumları diliyle çıkarmadan önce güçlü gagasıyla parçalar.[76] Bazı türler, özellikle üreme dönemlerinde çok sayıda böcek yerler; hatta Calyptorhynchus funereus türüne ait kakadunun beslenmesinin büyük bir kısmını böcekler oluşturur. Kakadular büyük gagalarını, çürüyen odunların içindeki kurtçukları ve larvaları çıkarmak için kullanır. Kakaduların yiyecek aramaya harcadığı süre mevsime göre değişir.[75] Bolluk zamanlarında sabah ve akşam sadece birkaç saat beslenmeleri yeterli olabilir ve günün geri kalanını ağaçlarda tünerek veya tüylerini temizleyerek geçirirler. Ancak kış aylarında günlerinin büyük bir kısmını yiyecek aramaya harcayabilirler. Üreme döneminde besin ihtiyaçları arttığı için bu dönemde yiyecek aramaya daha fazla zaman ayırırlar. Kakaduların büyük kursakları vardır; bu sayede ağaca tünedikten sonra bir süre daha yiyecek depolayabilir ve sindirebilirler.[77]

Yırtıcılar ve tehditler

Bayağı doğan ve küçük kartalların galahları avladığı, Aquila audax türüne ait kartalların ise Cacatua galerita türüne ait kakaduları öldürdüğü gözlenmiştir.[78] Yumurtalar ve yavrular çeşitli tehlikelere karşı savunmasızdır. Farklı varanus türleri, ağaçlara tırmanarak yuva kovuklarına girebilir. Kaydedilen diğer yırtıcılar arasında Filipinler'deki Rasa Adası'nda benekli orman baykuşu; Cape York Yarımadası'nda ametist pitonu, Melloria quoyi ve dev beyaz kuyruklu fare gibi kemirgenler;[79] Kanguru Adası'nda ise fırça kuyruklu keseli sıçanlar bulunur. Dahası, Kanguru Adası'nda Calyptorhynchus lathami kakadularıyla yuva yeri için rekabet eden galahlar ve küçük korellaların, bu kakaduların yavrularını öldürdüğü de gözlenmiştir. Şiddetli fırtınalar yuvaları su basarak yavruların boğulmasına, termitler ve ağaç kurtları ise yuvaların içten çökmesine neden olabilir.[80]

Diğer papağanlar gibi kakadular da psittacine gaga ve tüy hastalığına (PBFD) yakalanabilir. Bu viral enfeksiyon, tüy dökülmesine, gaga deformasyonuna ve kuşların genel bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açar. Özellikle Cacatua galerita, küçük korellalar ve galahlar arasında yaygın olan bu hastalık, bugüne kadar 14 farklı kakadu türünde tespit edilmiştir. PBFD'nin doğadaki büyük ve sağlıklı popülasyonlar üzerinde önemli bir etkisi olmasa da, küçük ve stres altındaki popülasyonlar için ciddi bir tehdit oluşturabilir.[81]

İspanya'nın Granada kentindeki Almuñecar Kuş Bahçesi'nde yapılan dışkı analizlerinde, bir Cacatua alba ve bir Cacatua galerita kakadunun Haemoproteus adlı protozoonla, bir diğer Cacatua galerita kakadunun ise sıtma paraziti Plasmodium ile enfekte olduğu anlaşılmıştır.[82] Amazon papağanı ve Amerikan papağanları gibi, kakadularda da sıkça kloakal papillomlar gelişir. Kakadularda görülen bu papillomların, bir jakoda bulunan bir virüsle ilişkili olabileceğine dair bazı bulgular olsa da, bu papillomların kansere dönüşüp dönüşmediği ve tam olarak neden oluştukları henüz bilinmemektedir.[83]

Sosyal öğrenme

Kakaduların sosyal etkileşimler yoluyla yeni beceriler edinebildiği gözlenmiştir. Yeni Güney Galler'de araştırmacılar ve gönüllü bilim insanları, kakaduların birbirlerinden çöp kutusu kapaklarını açmayı öğrenmesiyle bu davranışın nasıl yayıldığını takip etmişlerdir. Çöp kutusu açma davranışı, uzak banliyölere göre komşu banliyölerde çok daha hızlı yayılmıştır. Dahası, farklı bölgelerdeki kuşlar bu karmaşık işi başarmak için kendilerine özgü yöntemler geliştirmişlerdir.[84][85]

İnsanlarla ilişkileri

Doğu Sidney'de bir balkona kuş yemi yemeye gelen bir Cacatua galerita

İnsan faaliyetleri, bazı kakadu türlerini olumlu, bazılarını ise olumsuz yönde etkilemiştir. Açık arazide yaşayan birçok tür, insan etkisiyle ortaya çıkan değişikliklerden, özellikle de güvenilir tohum kaynaklarının artmasından ve su erişiminin kolaylaşmasından büyük fayda sağlamıştır. Bu değişiklikler, hayatta kalmalarına katkıda bulunmuş ve yabancı gıdaları da içeren bir beslenme düzenine uyum sağlamalarına yardımcı olmuştur. Ancak bu olumlu etki, görünüşe göre yalnızca Avustralya'daki açık arazi kakadularıyla sınırlıdır; zira Avustralya dışında benzer yaşam alanlarını tercih eden kakadu türlerinde popülasyon artışı gözlenmemiştir. Ağırlıklı olarak ormanlarda yaşayan türler ise, yaşam alanlarının yok olmasından ciddi şekilde etkilenmiştir. Bu türlerin genellikle daha özelleşmiş beslenme alışkanlıkları vardır ve egzotik yiyecekleri diyetlerine dahil etmekte zorlanmışlardır. Doğu Avustralya'da yaşayan Calyptorhynchus funereus bu duruma önemli bir istisnadır.[86]

Zararlılar

Çeşitli kakadu türleri, tarım için ciddi bir sorun teşkil edebilir.[87] Bu kuşlar bazen vurularak, zehirlenerek veya yakalanıp gaz verilerek kontrol altına alınmaya çalışılır. Öldürücü olmayan yöntemler arasında ise korkutma, yaşam alanlarını değiştirme, ürünleri korumak için kuşların yiyebileceği yemlerin bırakıldığı alanlar oluşturma veya kuşların tercih ettiği ve asıl ürünlerin yerine zarar görecek "alternatif" ürünler yetiştirme bulunur. Kakadular, mülklere verdikleri zararlar nedeniyle şehirlerde de sorun yaratabilirler. Doğal ortamlarında gagalarını ahşap çiğneyerek bilerlerken, şehirlerde bahçe mobilyalarını, kapı ve pencere çerçevelerini kemirebilirler.[54] Özellikle boylu mazı gibi yumuşak ahşaplar kolayca tahrip olur.[88] Kuşlar ayrıca dış mekan kablolarını, güneş enerjili su ısıtıcılarını,[54] televizyon antenlerini ve uydu antenlerini de hedef alabilirler.[88] Melbourne şehir merkezindeki bir işletme, Cacatua galerita kakadularının cam pencerelerdeki silikon dolgularını sürekli olarak sökmeleri nedeniyle zarar görmüştür.[89] Galahlar ve Calyptorhynchus banksii kakaduları ise kırsal bölgelerde elektrik kablolarını, başka yerlerde ise brandaları parçalamışlardır.[89] Avustralya dışında, Cacatua goffiniana mısır tarlalarına zarar verdiği Yamdena Adası'nda bir zararlı tür olarak kabul edilir.[90]

Cacatua galerita kakaduları, Sturt Alışveriş Merkezi'nin polistirenden yapılmış dış cephesini kemirerek tahrip ediyorlar.

1995 yılında Victoria eyalet hükümeti, insan etkisiyle değişen çevre koşullarından faydalanarak popülasyonları hızla artan uzun Cacatua tenuirostris, Cacatua galerita ve galahların yol açtığı sorunlar üzerine bir rapor yayınlamıştır. Bu raporun yayınlanmasının ardından, Cacatua sanguinea ile birlikte bu üç tür, belirli koşullar altında koruma statüsünden çıkarılmış ve ağaçlara, bağlara, meyve bahçelerine, rekreasyon alanlarına ve ticari ürünlere ciddi zarar verdikleri durumlarda öldürülmelerine izin verilmiştir.[91] Raporda belirtilen zararlar sadece tahıl ürünlerine, meyve ve kuruyemiş bahçelerine ve bazı sebze türlerine verilen zararlarla sınırlı kalmamış, aynı zamanda evlere ve iletişim ekipmanlarına verilen zararları da kapsamıştır.[92] Cacatua sanguinea, kuş yetiştiriciliği yoluyla bölgeye getirildiği Batı Avustralya'da tarım zararlısı olarak ilan edilmiştir. Bu kuşlar sorgum, mısır, ayçiçeği, nohut ve diğer ürünlere zarar vermelerinin yanı sıra park ve bahçelerdeki ağaçların yapraklarını dökmek, spor sahalarında ve yarış pistlerinde yenilebilir kök ve yumruları kazarak çıkarmak, ayrıca kabloları ve ev eşyalarını da kemirmek gibi eylemlerde bulunurlar.[93] Güney Avustralya'da ise, sürüleri binlerce kuştan oluşabilen ve koruma altında olmayan bu tür, kırmızı sakız ağaçlarının ve tüneme alanı olarak kullanılan diğer yerli ve süs ağaçlarının yapraklarını dökmek, tahıl silolarının üzerindeki brandaları, binalardaki kabloları ve metal aksamları parçalamak, yeni ekilmiş tarlalardan tahıl yemek ve gürültü kirliliği yaratmakla suçlanmaktadır.[94]

Birkaç nadir tür ve alt türün de benzer sorunlara yol açtığı kaydedilmiştir. Batı Avustralya'ya özgü ve nesli tehlike altında olan Calyptorhynchus latirostris, büyüyen çam ağaçlarının sürgünlerini kemirerek ağaçların eğri yetişmesine ve kereste değerinin düşmesine neden olduğu çam plantasyonlarında zararlı olarak kabul edilmektedir.[95] Bu türün ayrıca kuruyemiş ve meyve ürünlerine zarar verdiği[96] ve kanola tarlalarından faydalanmayı öğrendiği bilinmektedir.[97] Yine Batı Avustralya'nın güneybatısına özgü olan Calyptorhynchus baudinii kakadusu, tohumlarına ulaşmak için meyveleri yediği elma ve armut bahçelerinde zararlı olabilir.[95] Cacatua pastinator kakadusunun ana alt türü olan Cacatua pastinator pastinator da ulusal düzeyde "hassas" tür olarak sınıflandırılmasının ve eyalet yasalarınca "nadir veya soyu tükenmek üzere" olarak listelenmesinin yanı sıra Batı Avustralya'da tarım zararlısı olarak ilan edilmiştir.[98]

Durumları ve korunmaları

Cacatua haematuropygia, yalnızca Filipinler'de yaşayan ve kritik tehlike altında olan bir türdür.[99]
Hassas tür olarak sınıflandırılan Cacatua ophthalmica, yalnızca Yeni Britanya'da yaşar.[100]

IUCN (Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği) ve BirdLife International'a göre, yedi kakadu türü hassas (Vulnerable) ve daha yüksek risk kategorilerinde yer alırken, bir tür ise tehdit altında (Near Threatened) olarak sınıflandırılmaktadır.[101][102] Bu türlerden ikisi, Cacatua sulphurea ve Cacatua haematuropygia, kritik tehlike altında olarak kabul edilmektedir.[103]

Kakadulara yönelik en büyük tehditler, doğal yaşam alanı kaybı ve yasa dışı yabani hayvan ticaretidir. Tüm kakadular yuvalamak için ağaçlara ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle ağaç kayıpları onları olumsuz etkiler. Ayrıca, birçok türün özel habitat gereksinimleri vardır veya küçük adalarda yaşadıkları ve doğal olarak sınırlı yayılış alanlarına sahip oldukları için bu habitatların kaybına karşı da savunmasızdırlar.[104] Kakaduların evcil hayvan olarak popüler olması, yakalanmalarına ve ticaretlerinin yapılmasına yol açarak bazı türleri tehdit altına sokmuştur. 1983-1990 yılları arasında Endonezya'dan 66.654 Cacatua moluccensis kakadu ihraç edilmiştir. Bu rakam, ülke içinde ticareti yapılmak üzere yakalanan veya yasa dışı yollarla ihraç edilen kuşları içermemektedir.[105] Birçok türün yakalanması daha sonra yasaklanmış olsa da, yasa dışı ticaret devam etmiştir. Kuşlar, sandıklara veya bambu borulara tıkılmış halde Endonezya ve Filipinler'den deniz yoluyla kaçırılmaktadır.[106] Avustralya'dan yasa dışı olarak çıkarılan kakadu popülasyonları arasında hem nadir hem de yaygın türler mevcuttur. Sakinleştirilmiş olan kuşlar naylon çoraplarla sarılarak uluslararası uçuşlarda refakatsiz bagajlar içerisindeki PVC borulara yerleştirilmektedir.[106] Bu kaçak ticaret sırasında türlerin ölüm oranı %30'dur. Yumurtaların kaçakçılar tarafından kolayca gizlenebilmesi, bu kaçakçılık yönteminin de giderek daha sık kullanılmasına katkıda bulunmuştur. Bu yasa dışı ticaretin, Avustralya türlerini Amerikan papağanı gibi denizaşırı türlerle takas eden organize suç örgütleri tarafından yönetildiği düşünülmektedir.[107]

Nesli Tehlike Altındaki Türlerin Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES), sultan papağanı (Nymphicus hollandicus) dışında kalan tüm kakadu türlerini koruma altına almıştır. Söz konusu sözleşme, vahşi popülasyonlardan elde edilen papağanların ithalat ve ihracatını belirli koşullar altında ve özel lisanslarla sınırlandırmaktadır. Cacatua goffiniana, Cacatua haematuropygia, Cacatua moluccensis, Cacatua sulphurea ve Probosciger aterrimus türleri (tüm alt türleri dahil olmak üzere), en yüksek koruma statüsünü ifade eden CITES Ek I listesinde sınıflandırılırken, sultan papağanı haricindeki diğer kakadu türleri ise CITES Ek II listesinde yer almaktadır.[108]

Kuş yetiştiriciliği

Kanatları kırpılmış bir Cacatua moluccensis,[109] yaklaşık 52 cm (20 in) uzunluğa ve 775-935 gram ağırlığa sahip, en büyük beyaz renkli kakadu türüdür.[110] Kakadular evcil hayvan olarak beslendiklerinde gürültücü ve ilgi bekleyen davranışlar gösterebilirler.

Görünümleri, zekâları ve etkileyici kişilikleri nedeniyle tercih edilen kakadular,[7] yine de evcil hayvan olarak bazı zorluklar yaratabilirler.[111] Cacatua sanguinea gibi bazı türler insan seslerini taklit edebilse de,[112] genel olarak bu konuda çok yetenekli değillerdir.[113] Sosyal canlılar olan vahşi kakaduların, daha önce esaret altında yaşamış ve sonradan bir sürüye katılmış kuşlardan insan konuşmasını öğrendikleri bilinmektedir.[114] Kakadu bakımı, papağan yetiştirme konusunda deneyimli kişilerce yapılmalıdır.[111] Sosyal ihtiyaçları yüksek olan bu kuşlar,[111] uzun süre tek başlarına kafeste tutulduklarında olumsuz etkilenebilirler.[115]

Sultan papağanı (Nymphicus hollandicus), kakadular arasında evcil hayvan olarak en çok tercih edilen türdür. 2003-2004 yıllarında APPMA tarafından ABD'de yapılan bir ankete göre, kuş besleyenlerin %39'u sultan papağanı, yalnızca %3'ü ise diğer kakadu türlerini beslemektedir.[116] Beyaz kakadular, siyah kakadulara göre kuş yetiştiriciliğinde daha yaygındır.[117] Avustralya yaban hayatına uygulanan ihracat kısıtlamaları nedeniyle siyah kakadular Avrupa hayvanat bahçelerinde nadiren görülür; ancak hükûmetler tarafından el konulan bazı kuşlar, geçici olarak ödünç verilebilmektedir.[118]

Kakadular sahiplerine ve bazen diğer insanlara karşı çok sevecen olabilirler, ancak yoğun ilgi beklentileri vardır. Kakadularda gözlenen yoğun ilgi beklentisinin, yetersiz yetiştirme koşullarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Yavru kuşların, daha uysal bir evcil hayvan olacakları düşüncesiyle ebeveynlerinden erken yaşta alınarak elle beslenmesi, onların insanlarla fiziksel temas kurarak ebeveynlerinin yerini doldurmaya çalışmalarına yol açabilir.[119] Ayrıca, meraklı doğaları gereği, onlara sürekli olarak kurcalayabilecekleri, çiğneyebilecekleri ve parçalayabilecekleri nesneler sunulmalıdır. Esaret altındaki papağanlar can sıkıntısından dolayı tüy yolma gibi stereotipik davranışlar sergileyebilirler. Tüy yolmanın temelinde genellikle psikolojik nedenler yatar.[120] Diğer olumsuz özellikler arasında güçlü ısırıkları[121] ve yüksek sesli çığlıkları gösterilebilir.[122] Özellikle Cacatua moluccensis[123] ve Cacatua alba türleri bu konuda dikkat çekicidir.[124] Tüm kakaduların tüylerinde bulunan ince bir toz, bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir.[121] Cacatua goffiniana ve daha sakin olan Galah kakadusu gibi küçük türlerin evcil hayvan olarak bakımı daha kolaydır.[125] Sultan papağanı ise en popüler ve bakımı en kolay papağan türlerinden biridir[126][127] ve kuş yetiştiriciliğinde birçok farklı renk varyasyonu mevcuttur.[36]

Evcil bir sultan papağanı. Bu papağan yaklaşık 32 cm (13 in) uzunluğundadır ve açık ara en küçük ve en hafif kakadu türüdür.

Büyük kakadular türüne göre 30 ila 70 yıl, hatta bazen daha uzun yaşayabilirken, sultan papağanları yaklaşık 20 yıl yaşar. Evcil hayvan olarak uzun ömürlü olmaları, sahiplerinin onlara uzun süreli bir bağlılık göstermesini gerektirir. Bu uzun ömürlülük, evcil hayvan kaybı vakalarını azalttığı için olumlu bir özelliktir.[7] Esaret altında en uzun yaşayan kakadu, Chicago'daki Brookfield Hayvanat Bahçesi'nde 83 yaşına (1933-2016) kadar yaşayan Cookie adlı Cacatua leadbeateri türüydü.[128][129][130] San Diego Hayvanat Bahçesi'nde yaşayan Cacatua moluccensis türü kakadu King Tut, 1990 yılında yaklaşık 69 yaşında öldü. Londra Hayvanat Bahçesi'ndeki bir Probosciger aterrimus kakadusu ise 2000 yılında 56 yaşına ulaştı.[131] Bunun dışında, daha yaşlı kuşlara dair bazı bilgiler de mevcuttur.[131] Sidney'deki Tom Ugly's Point'te yaşayan ve 100 yaşın üzerinde olduğu söylenen Cacatua galerita kakadusu Cocky Bennett buna bir örnektir.[132] Uzun yaşamı boyunca tüy sağlığı sorunları yaşamıştır. Bir Avustralya hayvanat bahçesinde bir Probosciger aterrimus kakadusunun 80-90 yaşına ulaştığı,[46] 1904 yılında orta Avustralya'da bir yuvadan alınan Cacatua sanguinea türü kakadunun ise 1970'lerin sonlarında hala hayatta olduğu bildirilmiştir.[78] Şubat 2010'da Arthur adlı Cacatua alba'nın 90 yaşında olduğu iddia edilmiş; bu kuş, Cebu City Hayvanat Bahçesi'ne getirilmeden önce Cebu'da nesiller boyu aynı aileyle yaşamıştır.[133]

Eğitimli kakadular bazen hayvanat bahçelerindeki kuş gösterilerinde sahne alırlar. Diğer kuş türlerine kıyasla, kakaduları yiyecekle motive etmek genellikle daha zordur. Bazı kakadular, ödül maması yerine sevilmeye veya övgü dolu sözlere daha iyi karşılık verirler. Kakadulara özel olarak tasarlanmış papağan koşumları takmaları öğretilebilir. Bu koşumlar sayesinde sahipleri, kakadularını güvenli bir şekilde dışarıda gezdirebilirler. Kakadular, özellikle yaşlıların kaldığı huzurevlerinde olmak üzere, hayvan destekli terapi programlarında da kullanılmıştır.[134]

Kakaduların müziğe karşı oldukça belirgin tepkileri vardır. İnternette bu kuşların popüler müzik eşliğinde dans ettiğini gösteren birçok video mevcuttur. 2008 yılında Snowball adında bir Cacatua galerita eleonora kakadusu üzerinde yapılan bilimsel bir araştırma, bu kuşun ritim duygusuna sahip olduğunu, yani insanların yaptığı müziği algılayıp hareketlerini müziğin ritmine uygun olarak ayarlayabildiğini ortaya koymuştur.[135]

Kültür

Kakaduların Avrupa'daki varlığına dair erken kanıtlardan biri, yaklaşık 1640 tarihli bir Hollanda natürmortunda tasvir edilmeleridir.

Bir kakadunun bilinen en eski Avrupa tasviri, Kutsal Roma İmparatoru II. Frederick tarafından yazılan De arte venandi cum avibus adlı doğancılık kitabında yer almaktadır.[136] Daha önce en eski tasvir olduğu düşünülen bir sonraki Avrupa tasviri ise Andrea Mantegna'nın 1496 tarihli Madonna della Vittoria adlı tablosunda bulunmaktadır. Kakadular daha sonra, 1683'ten sonra önce Amsterdam'da, sonra İngiltere'de yaşamış[137] Macar ressam Jakob Bogdani (1660-1724) ve Hollandalı ressam Melchior d'Hondecoeter'in (1636-1695) resimlerinde de görülmüştür. Hondecoeter resimlerinde birçok kuşla birlikte kakadulara da yer vermiştir.[138] İngiliz ressam Joseph Wright of Derby, An Experiment on a Bird in the Air Pump adlı tablosunda bir kakaduyu resmetmiştir. Tabloda kakadunun ne olduğu/başına ne geldiği belli değildir.[139] Kakadular, 20. yüzyılın başlarındaki Avustralya Federasyon mimarisinin dekoratif motiflerinde sıkça kullanılan Avustralya bitki ve hayvanlarından biriydi.[140] 1958'de Londra'nın Camden Town semtindeki bir evcil hayvan dükkanına yapılan bir ziyaret, İngiliz ressam William Roberts'a Tate Galerisi koleksiyonunda yer alan The Cockatoos adlı tablosunu yapması için ilham vermiştir.[141][142] Amerikalı sanatçı ve heykeltıraş Joseph Cornell ise, eserlerinde kesilmiş kağıt kakadular kullanmıştır.[143]

Impulse Airlines'a ait bir Boeing 717-26R tipi uçağının kuyruk kısmında yer alan Cacatua galerita.

Callocephalon fimbriatum, 27 Şubat 1997'de Avustralya Başkent Bölgesi'nin resmî hayvan sembolü olarak belirlenmiştir.[144] Kısa bir süre faaliyet gösteren düşük maliyetli havayolu şirketi Impulse Airlines ise, kurumsal kimliğinde (uçaklarında da görülen) Cacatua galerita kakadusunu kullanmıştır.[145] Kendine özgü gaga ve yüz rengiyle dikkat çeken Probosciger aterrimus ise, Dünya Papağan Vakfının sembolü olarak kullanılmaktadır.[146]

1970'lerin iki polis dramasında, başrollerde evcil kakaduları olan karakterler yer almıştır. 1973 yapımı Serpico filminde Al Pacino'nun karakterinin beyaz bir evcil kakadusu vardı ve Baretta adlı televizyon dizisinde Robert Blake'in karakteri Fred adlı bir Cacatua galerita triton ile görülmekteydi.[147] Bu dizinin popülaritesi, 1970'lerin sonlarında kakaduların evcil hayvan olarak popülaritesinde buna paralel bir artışa yol açmıştır.[148] Kakadular zaman zaman reklamlarda görülmüştür. Örneğin, 2008 yılında Cockatoo Ridge Şarapları'nın önce 'küstah' bir yaklaşımla hazırlanan, sonra ise daha ılımlı bir hale getirilen reklam kampanyasında bir kakadu kullanılmıştır.[149]

Zekâ

Oxford Üniversitesi, Viyana Üniversitesi ve Max Planck Enstitüsü'nden bir bilim insanı ekibi, on eğitimsiz Cacatua goffiniana üzerinde deneyler gerçekleştirmiş ve bu kuşların karmaşık mekanik bulmacaları çözebildiklerini tespit etmiştir.[150]

Notlar

  1. ^ Otorite adının etrafındaki parantezler, türün başlangıçta farklı bir cinse ait olduğunu gösterir.

Kaynakça

  1. ^ ICZN (2000). "Opinion 1949. Cacatua Vieillot, 1817 and Cacatuinae Gray, 1840 (Aves, Psittaciformes): conserved". Bulletin of Zoological Nomenclature. 57: 66-67. 25 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2018. 
  2. ^ Suppressed by the International Commission on Zoological Nomenclature in Opinion 1949 (2000). ICZN (2000). "Opinion 1949. Cacatua Vieillot, 1817 and Cacatuinae Gray, 1840 (Aves, Psittaciformes): conserved". Bulletin of Zoological Nomenclature. 57: 66-67. 25 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2018. 
  3. ^ "Overview of Cockatiel Size, cockatielworld.co.uk". 3 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2024. 
  4. ^ J. Simpson; E. Weiner, (Ed.) (1989). "cockatoo". Oxford English Dictionary. 2nd. Oxford: Clarendon Press. ISBN 978-0-19-861186-8. 
  5. ^ Mynott, Jeremy (2009). Birdscapes: Birds in Our Imagination and Experience. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. s. 319. ISBN 978-0-691-13539-7. 
  6. ^ Higgins, Peter Jeffrey, (Ed.) (1999). Handbook of Australian, New Zealand and Antarctic Birds. Volume 4: Parrots to Dollarbird. Melbourne: Oxford University Press. s. 127. ISBN 978-0-19-553071-1. 
  7. ^ a b c d e f g h i j k l m Rowley, Ian (1997). "Family Cacatuidae (Cockatoos)". del Hoyo, Josep; Elliott, Andrew; Sargatal, Jordi (Ed.). Handbook of the Birds of the World. Volume 4, Sandgrouse to Cuckoos. Barcelona: Lynx Edicions. ss. 246-69. ISBN 978-84-87334-22-1. 
  8. ^ Richards, Kel. "ABC NewsRadio: wordwatch, Cockatoo". ABC website. Australian Broadcasting Corporation. 16 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009. 
  9. ^ Smith, B.T.; Merwin, J.; Provost, K.L.; Thom, G.; Brumfield, R.T.; Ferreira, M.; Mauck, W.M.I.; Moyle, R.G.; Wright, T.F.; Joseph, L. (2023). "Phylogenomic analysis of the parrots of the world distinguishes artifactual from biological sources of gene tree discordance". Systematic Biology. 72 (1): 228-241. doi:10.1093/sysbio/syac055. PMID 35916751.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  10. ^ Gill, Frank; Donsker, David; Rasmussen, Pamela, (Ed.) (January 2023). "Parrots, cockatoos". IOC World Bird List Version 13.1. International Ornithologists' Union. 4 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2023. 
  11. ^ Gray, George Robert (1840). A List of the Genera of Birds, with an indication of the typical species of each genus. Londra: R. & J.E. Taylor. s. 53. 1 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2009. 
  12. ^ Christidis & Boles 2008, s. 148
  13. ^ a b c d e f g Nicole E. White; Matthew J. Phillips; M. Thomas P. Gilbert; Alonzo Alfaro-Núñez; Eske Willerslev; Peter R. Mawson; Peter B.S. Spencer; Michael Bunce (2011). "The evolutionary history of cockatoos (Aves: Psittaciformes: Cacatuidae)" (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution. 59 (3): 615-622. Bibcode:2011MolPE..59..615W. doi:10.1016/j.ympev.2011.03.011. PMID 21419232. 31 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Nisan 2018. 
  14. ^ a b c d e f Wright TF, Schirtzinger EE, Matsumoto T (2008). "A Multilocus Molecular Phylogeny of the Parrots (Psittaciformes): Support for a Gondwanan Origin during the Cretaceous". Molecular Biology and Evolution. 25 (10): 2141-56. doi:10.1093/molbev/msn160. PMC 2727385 $2. PMID 18653733. 
  15. ^ a b de Kloet, RS; de Kloet SR (2005). "The evolution of the spindlin gene in birds: Sequence analysis of an intron of the spindlin W and Z gene reveals four major divisions of the Psittaciformes". Molecular Phylogenetics and Evolution. 36 (3): 706-21. Bibcode:2005MolPE..36..706D. doi:10.1016/j.ympev.2005.03.013. PMID 16099384. 
  16. ^ a b c d e f Tokita M, Kiyoshi T, Armstrong KN (2007). "Evolution of craniofacial novelty in parrots through developmental modularity and heterochrony". Evolution & Development. 9 (6): 590-601. doi:10.1111/j.1525-142X.2007.00199.x. PMID 17976055. 
  17. ^ Astuti, Dwi; Azuma, Noriko; Suzuki, Hitoshi; Higashi, Seigo (2006). "Phylogenetic Relationships Within Parrots (Psittacidae) Inferred from Mitochondrial Cytochrome-bGene Sequences". Zoological Science. 23 (2): 191-8. doi:10.2108/zsj.23.191. hdl:2115/54809 Özgürce erişilebilir. PMID 16603811. 
  18. ^ Christidis L; Schodde R; Shaw DD; Maynes SF (1991). "Relationships among the Australo-Papuan parrots, lorikeets, and cockatoos (Aves, Psittaciformes) - protein evidence" (PDF). Condor. 93 (2): 302-17. doi:10.2307/1368946. JSTOR 1368946. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mart 2013. 
  19. ^ Schweizer M, Seehausen O, Güntert M, Hertwig ST (2010). "The evolutionary diversification of parrots supports a taxon pulse model with multiple trans-oceanic dispersal events and local radiations". Molecular Phylogenetics and Evolution. 54 (3): 984-994. doi:10.1016/j.ympev.2009.08.021. PMID 19699808. 
  20. ^ Manuel Schweizer; Ole Seehausen; Stefan T. Hertwig (2011). "Macroevolutionary patterns in the diversification of parrots: effects of climate change, geological events and key innovations". Journal of Biogeography. 38 (11): 2176-2194. Bibcode:2011JBiog..38.2176S. doi:10.1111/j.1365-2699.2011.02555.x. 17 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2019. 
  21. ^ Leo Joseph; Alicia Toon; Erin E. Schirtzinger; Timothy F. Wright (2011). "Molecular systematics of two enigmatic genera Psittacella and Pezoporus illuminate the ecological radiation of Australo-Papuan parrots (Aves: Psittaciformes)". Molecular Phylogenetics and Evolution. 59 (3): 675-684. Bibcode:2011MolPE..59..675J. doi:10.1016/j.ympev.2011.03.017. PMID 21453777. 
  22. ^ a b c d Brown DM, Toft CA (1999). "Molecular systematics and biogeography of the cockatoos (Psittaciformes: Cacatuidae)". Auk. 116 (1): 141-57. doi:10.2307/4089461. JSTOR 4089461. 27 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2013. 
  23. ^ a b c d e f Astuti, D (2004). A phylogeny of cockatoos (Aves: Psittaciformes) inferred from DNA sequences of the seventh intron of nuclear β-fibrinogen gene (PDF) (PhD). Graduate School of Environmental Earth Science, Hokkaido University, Japan. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2009. 
  24. ^ a b c d Adams M, Baverstock PR, Saunders DA, Schodde R, Smith GT (1984). "Biochemical systematics of the Australian cockatoos (Psittaciformes: Cacatuinae)". Australian Journal of Zoology. 32 (3): 363-77. doi:10.1071/ZO9840363. 
  25. ^ a b Christidis & Boles 2008, s. 151
  26. ^ Forshaw & Cooper 1978, s. 124
  27. ^ Cayley & Lendon 1973, s. 84
  28. ^ Christidis & Boles 2008, s. 150
  29. ^ Courtney, J (1996). "The juvenile food-begging calls, food-swallowing vocalisation and begging postures in Australian Cockatoos". Australian Bird Watcher. 16: 236-49. ISSN 0045-0316. 
  30. ^ Boles, Walter E (1993). "A new cockatoo (Psittaciformes: Cacatuidae) from the Tertiary of Riversleigh, northwestern Queensland, and an evaluation of rostral characters in the systematics of parrots". Ibis. 135 (1): 8-18. doi:10.1111/j.1474-919X.1993.tb02804.x. 
  31. ^ Waterhouse, DM (2006). "Parrots in a nutshell: The fossil record of Psittaciformes (Aves)". Historical Biology. 18 (2): 223-34. Bibcode:2006HBio...18..227W. doi:10.1080/08912960600641224. 
  32. ^ a b Steadman, D (2006). Extinction and Biogeography of Tropical Pacific Birds. Chicago: University of Chicago Press. s. 348. ISBN 978-0-226-77142-7. 
  33. ^ Steadman, D; White P; Allen J (1999). "Prehistoric birds from New Ireland, Papua New Guinea: Extinctions on a large Melanesian island". Proceedings of the National Academy of Sciences. 96 (5): 2563-68. Bibcode:1999PNAS...96.2563S. doi:10.1073/pnas.96.5.2563 Özgürce erişilebilir. PMC 26825 $2. PMID 10051683. 
  34. ^ a b Forshaw 2006, s. plate 1
  35. ^ Roselaar CS, Michels JP (2004). "Systematic notes on Asian birds. 48. Nomenclatural chaos untangled, resulting in the naming of the formally undescribed Cacatua species from the Tanimbar Islands, Indonesia (Psittaciformes: Cacatuidae)". Zoologische Verhandelingen. 350: 183-96. 18 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2009. 
  36. ^ a b Forshaw 2006, s. plate 6
  37. ^ a b c d Cameron 2007, s. 1.
  38. ^ Cameron 2007, s. 57.
  39. ^ a b c Forshaw & Cooper 1978, s. 110
  40. ^ Cameron 2007, s. 69
  41. ^ a b Cameron 2007, s. 67.
  42. ^ a b c Cameron 2007, s. 61.
  43. ^ Cameron 2007, s. 58.
  44. ^ a b Cameron 2007, s. 59.
  45. ^ a b Cameron 2007, s. 68.
  46. ^ a b c Murphy S, Legge S, Heinsohn R (2003). "The breeding biology of palm cockatoos (Probosciger aterrimus): a case of a slow life history". Journal of Zoology. 261 (4): 327-39. CiteSeerX 10.1.1.475.7031 $2. doi:10.1017/S0952836903004175. 
  47. ^ Cameron 2007, s. 86.
  48. ^ Cameron 2007, s. 3.
  49. ^ "Sulphur-crested Cockatoo, Cacatua galerita". Parks & Wildlife Service Tasmania. 31 Ekim 2011. 26 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2015. 
  50. ^ Cameron 2007, s. 71.
  51. ^ a b Cameron 2007, ss. 103–4.
  52. ^ Cameron 2007, s. 77.
  53. ^ Cameron 2007, s. 104.
  54. ^ a b c Temby, Ian (1999). "Urban wildlife issues in Australia" (PDF). Shaw Williams; Lisa Harris; Larry Vandruff (Ed.). Proceedings of the 4th International Symposium on Urban Wildlife Conservation. Tucson, Arizona: University of Arizona. 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Aralık 2009. 
  55. ^ Cameron 2007, s. 126.
  56. ^ Lindenmayer, DB; Pope MP; Cunningham RB; Donnelly CF; Nix HA (1996). "Roosting of the Sulphur-Crested Cockatoo Cacatua galerita". Emu. 96 (3): 209-12. Bibcode:1996EmuAO..96..209L. doi:10.1071/MU9960209. 
  57. ^ Rogers, Lesley J. (1 Ocak 1989). "Laterality in Animals". International Journal of Comparative Psychology. 3 (1). doi:10.46867/C48W2Q Özgürce erişilebilir. 7 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2018. 
  58. ^ Cameron 2007, ss. 143–44.
  59. ^ Saunders, DA (1974). "The function of displays in the breeding of the White-tailed Black Cockatoo". Emu. 74 (1): 43-46. Bibcode:1974EmuAO..74...43S. doi:10.1071/MU974043. 
  60. ^ Cameron, M (2006). "Nesting habitat of the glossy black-cockatoo in central New South Wales". Biological Conservation. 127 (4): 402-10. Bibcode:2006BCons.127..402C. doi:10.1016/j.biocon.2005.08.019. 
  61. ^ Cameron 2007, s. 129
  62. ^ a b Cameron 2007, s. 130
  63. ^ Heinsohn, R; Murphy S; Legge S (2003). "Overlap and competition for nest holes among eclectus parrots, palm cockatoos and sulphur-crested cockatoos". Australian Journal of Zoology. 51 (1): 81-94. doi:10.1071/ZO02003. 
  64. ^ Cameron 2007, s. 131.
  65. ^ a b Cameron 2007, s. 137.
  66. ^ Cameron 2007, s. 138
  67. ^ Cameron 2007, s. 139
  68. ^ Cameron 2007, s. 147.
  69. ^ Cameron 2007, ss. 139–40.
  70. ^ Cameron 2007, s. 141.
  71. ^ Cameron 2007, s. 143.
  72. ^ Cameron 2007, ss. 118–9.
  73. ^ Cameron 2007, s. 113.
  74. ^ Cameron 2007, ss. 116–7.
  75. ^ a b Cameron 2007, s. 114.
  76. ^ Crowley, GM; Garnett S (2001). "Food value and tree selection by Glossy Black-Cockatoos Calyptorhynchus lathami". Austral Ecology. 26 (1). ss. 116-26. doi:10.1046/j.1442-9993.2001.01093.x. 
  77. ^ Cameron 2007, ss. 122–23.
  78. ^ a b Forshaw & Cooper 1978, s. 29
  79. ^ Wood GA (1987). "Further field observations of the Palm Cockatoo Probosciger aterrimus in the Cape York Peninsula, Queensland" (PDF). Corella. 12 (2). ss. 48-52. 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2009. 
  80. ^ Cameron 2007, s. 149.
  81. ^ Borthwick, David (May 2005). "Threat Abatement Plan for Psittacine Beak and Feather Disease Affecting Endangered Psittacine Species". Department of the Environment and Heritage website. Department of the Environment and Heritage, Commonwealth of Australia. 6 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2009. 
  82. ^ Cordon, GP; Hitos Prados A; Romero D; Sánchez Moreno M; Pontes A; Osuna A; Rosales MJ (2009). "Intestinal and haematic parasitism in the birds of the Almunecar (Granada, Spain) ornithological garden". Veterinary Parasitology. 165 (3–4). ss. 361-66. doi:10.1016/j.vetpar.2009.07.027. PMID 19682800. 
  83. ^ Stedman NL, Latimer KS, Rakich PM (1998). "Cloacal papillomas in psittacine birds: A retrospective histopathologic review". Proceedings of International Virtual Conferences in Veterinary Medicine: Diseases of Psittacine Birds. International Virtual Conferences in Veterinary Medicine. Athens, GA: College of Veterinary Medicine, University of Georgia. 20 July 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 March 2011. 
  84. ^ Conroy, Gemma; Swanston, Tim (22 Temmuz 2021). "Cockies are learning how to bust into bins and their skills are spreading across suburbia". ABC News (İngilizce). 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  85. ^ Klump, Barbara C.; Martin, John M.; Wild, Sonja; Hörsch, Jana K.; Major, Richard E.; Aplin, Lucy M. (23 Temmuz 2021). "Innovation and geographic spread of a complex foraging culture in an urban parrot". Science (İngilizce). 373 (6553). ss. 456-460. Bibcode:2021Sci...373..456K. doi:10.1126/science.abe7808. PMID 34437121. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2022. 
  86. ^ Cameron 2007, s. 153.
  87. ^ B, Mary; Sinclair R (2002). "Australian research on bird pests: impact, management and future directions". Emu. 102 (1). ss. 29-45. Bibcode:2002EmuAO.102...29B. doi:10.1071/MU01028. 
  88. ^ a b Cameron 2007, s. 155.
  89. ^ a b Cameron 2007, s. 156.
  90. ^ Cameron 2007, s. 160.
  91. ^ Temby, I (2003). "Victorian cockatoos. Victorian Department of Primary Industries Information Note". Department of Primary Industries website. The State of Victoria. 17 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2009. 
  92. ^ Environment and Natural Resources Committee (Parliament of Victoria) (1995). Problems in Victoria caused by Long-billed Corellas, Sulphur-crested Cockatoos and Galahs. Victorian Government Printer. 
  93. ^ "Fauna Note No.20: Little Corella" (PDF). Western Australian Department of Environment and Conservation. 24 Temmuz 2007. 1 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2009. 
  94. ^ "Little Corella (Cacatua sanguinea): Resource document" (PDF). South Australian Department for Environment and Heritage. March 2007. 25 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2009. 
  95. ^ a b Saunders, D (2005). "Conserving Carnaby's Black-Cockatoo: historical background on changing status" (PDF). Conserving Carnaby's black-cockatoo – future directions: proceedings from a conservation symposium, Perth, Western Australia, 2 July 2003. Perth, Western Australia: Birds Australia WA Inc. ss. 9-18. ISBN 0-9751429-0-9. 29 October 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2009. 
  96. ^ "Calyptorhynchus latirostris". Species Profile and Threats Database. Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts, Canberra. 2009. 17 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2009. 
  97. ^ Cameron 2007, s. 22
  98. ^ "Muir's corella: conserving a threatened species" (PDF). Department of Environment and Conservation, Western Australia. 2008. 30 March 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2016. 
  99. ^ "Philippine Cockatoo – BirdLife Species Factsheet". BirdLife International. 13 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009. 
  100. ^ "Blue-eyed Cockatoo – BirdLife Species Factsheet". BirdLife International. 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2009. 
  101. ^ "Data Zone: Search Species: Cockatoo". BirdLife International. 2011. 12 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2011. 
  102. ^ "Data Zone: Search Species: Corella". BirdLife International. 2011. 12 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2011. 
  103. ^ Cameron 2007, s. 178
  104. ^ Maron, M (2005). "Agricultural change and paddock tree loss: Implications for an endangered subspecies of Red-tailed Black-Cockatoo". Ecological Management & Restoration. 6 (3): 206-11. Bibcode:2005EcoMR...6..206M. doi:10.1111/j.1442-8903.2005.00238.x. 
  105. ^ Kinnaird, M; O'Brien TG; Lambert FR; Purmias D (2003). "Density and distribution of the endemic Seram cockatoo Cacatua moluccensis in relation to land use patterns". Biological Conservation. 109 (2): 227-35. Bibcode:2003BCons.109..227K. doi:10.1016/S0006-3207(02)00150-7. 
  106. ^ a b Cameron 2007, s. 164.
  107. ^ Cameron 2007, s. 166.
  108. ^ CITES (27 April 2011). Appendices I, II and III. 9 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  109. ^ Trust, World Parrot. "Moluccan Cockatoo (Cacatua moluccensis) – Parrot Encyclopedia". www.parrots.org. 2 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2018. 
  110. ^ Forshaw 2006, s. plate 4
  111. ^ a b c Low 1999, s. 16
  112. ^ Cayley & Lendon 1973, s. 97
  113. ^ Alderton, David (2003). The Ultimate Encyclopedia of Caged and Aviary Birds. London, England: Hermes House. s. 205. ISBN 978-1-84309-164-6. 
  114. ^ "Birds of a feather talk together" Retrieved 15 September 2011
  115. ^ Low 1999, s. 23
  116. ^ Wool-N-Wings (2006). Bird Ownership Statistics in USA. 19 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  117. ^ Athan 1999, s. 84
  118. ^ King, C. E.; Heinhuis, H.; Brouwer, K. (January 2000). "Management and husbandry of black cockatoos Calyptorhynchus spp in captivity". International Zoo Yearbook. 37 (1): 87-116. doi:10.1111/j.1748-1090.2000.tb00710.x. 
  119. ^ "Why Do Cockatoos NEED To Be Cuddled? – A Theory". BirdTricks. 15 Ekim 2012. 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020. 
  120. ^ Garner, MM; Clubb SL; Mitchell MA; Brown L (2008). "Feather-picking psittacines: histopathology and species trends". Veterinary Pathology. 45 (3): 401-08. doi:10.1354/vp.45-3-401. PMID 18487502. 
  121. ^ a b Athan 1999, s. 86
  122. ^ Athan 1999, s. 87.
  123. ^ Athan 1999, s. 91
  124. ^ Athan 1999, s. 92.
  125. ^ Cayley & Lendon 1973, s. 107
  126. ^ Cayley & Lendon 1973, s. 112
  127. ^ Athan 1999, s. 93
  128. ^ "Brookfield Zoo". www.facebook.com. 27 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2018. 
  129. ^ "'Cookie,' cockatoo believed to be the world's oldest, dead at 83". Fox News. 30 Ağustos 2016. 26 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2016. 
  130. ^ A. Vila (1 Eylül 2016). "Farewell Cookie: Oldest Pink Cockatoo Dies at 83". Nature World News. 1 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2016. 
  131. ^ a b Brouwer, K; Jones M; King C; Schifter H (2000). "Longevity records for Psittaciformes in captivity". International Zoo Yearbook. 37: 299-316. doi:10.1111/j.1748-1090.2000.tb00735.x. 
  132. ^ Cayley & Lendon 1973, s. xxvi
  133. ^ Codilla, Marian Z. (21 Şubat 2010). "90-year-old cockatoo eyes Guinness record". Philippine Daily Inquirer. 24 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2010. 
  134. ^ Swift, W. Bradford (1997). "The healing touch – animal-assisted therapy". Animals. 16 (4): 130-32. 
  135. ^ Patel AD, Iversen JR, Bregman MR, Schulz I, Schulz C (August 2008). Investigating the human-specificity of synchronization to music (PDF). Adelaide: Causal Productions. 6 January 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2008. 
  136. ^ "Cockatoo identified in 13th Century European book". BBC News. 26 Haziran 2018. 26 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2018. 
  137. ^ Elphick, Jonathan (2004). Birds: The Art of Ornithology. Londra: Natural History Museum. s. 24. ISBN 978-1-902686-66-0. 
  138. ^ "Melchior d'Hondecoeter: Fowl". Amsterdam, Netherlands: Rijksmuseum. 2008. 24 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2009. 
  139. ^ "An Experiment on a Bird in the Air Pump". The National Gallery. 24 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2009. 
  140. ^ Fraser, Hugh; Joyce, Ray (1989). The Federation House – Australia's Own Style. Willoughby, NSW: Weldon Publishing. s. 103. ISBN 978-1-86302-033-6. 
  141. ^ "The Cockatoos 1958". Tate Collection: William Roberts 1895–1980. Tate Gallery. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2009. 
  142. ^ King, Averil (2007). "Painting on a perch: parrots are an enduring theme in European art, as Averil King learned at an unusual exhibition at the Barber Institute". Apollo Magazine. 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2009. 
  143. ^ d'Harnoncourt, A (June 1978). "The Cubist Cockatoo: A Preliminary Exploration of Joseph Cornell's Homages to Juan Gris". Philadelphia Museum of Art Bulletin. 74 (321): 3-17. doi:10.2307/3795312. JSTOR 3795312. 
  144. ^ "ACT Flags and Emblems". Chief Minister's Department, ACT Government. 28 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2009. 
  145. ^ "Impulse Airlines Boeing 717–200 Cockatoo Takes Off For Home". Boeing. 9 Ocak 2001. 24 Ocak 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2009. 
  146. ^ "World Parrot Trust – Saving Parrots Worldwide". World Parrot Trust website. 19 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009. 
  147. ^ Rosenfeld, Arthur (1989). Exotic Pets. New York: Simon & Schuster. s. 105. ISBN 978-0-671-47654-0.  Geçersiz |url-erişimi=limited (yardım)
  148. ^ Boehrer, Bruce Thomas (2004). Parrot Culture: Our 2500-Year-Long Fascination with the World's Most Talkative Bird. University of Pennsylvania Press. s. 224. ISBN 978-0-8122-3793-1.  Geçersiz |url-erişimi=limited (yardım)
  149. ^ "Erin not amused by a cockatoo". AdelaideNow. News Limited. 10 Nisan 2008. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009. 
  150. ^ "Cockatoos 'pick' puzzle box locks: Cockatoos show technical intelligence on a five-lock problem". sciencedaily.com. 27 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2018. 

Alıntılanan metinler

Dış bağlantılar

Information related to Kakadu

Kakadu
Kakadu Ulusal Parkı
Cookie (kakadu)
Apistogramma cacatuoides
Cacatua alba
Cacatua sulphurea
Index: pl ar de en es fr it arz nl ja pt ceb sv uk vi war zh ru af ast az bg zh-min-nan bn be ca cs cy da et el eo eu fa gl ko hi hr id he ka la lv lt hu mk ms min no nn ce uz kk ro simple sk sl sr sh fi ta tt th tg azb tr ur zh-yue hy my ace als am an hyw ban bjn map-bms ba be-tarask bcl bpy bar bs br cv nv eml hif fo fy ga gd gu hak ha hsb io ig ilo ia ie os is jv kn ht ku ckb ky mrj lb lij li lmo mai mg ml zh-classical mr xmf mzn cdo mn nap new ne frr oc mhr or as pa pnb ps pms nds crh qu sa sah sco sq scn si sd szl su sw tl shn te bug vec vo wa wuu yi yo diq bat-smg zu lad kbd ang smn ab roa-rup frp arc gn av ay bh bi bo bxr cbk-zam co za dag ary se pdc dv dsb myv ext fur gv gag inh ki glk gan guw xal haw rw kbp pam csb kw km kv koi kg gom ks gcr lo lbe ltg lez nia ln jbo lg mt mi tw mwl mdf mnw nqo fj nah na nds-nl nrm nov om pi pag pap pfl pcd krc kaa ksh rm rue sm sat sc trv stq nso sn cu so srn kab roa-tara tet tpi to chr tum tk tyv udm ug vep fiu-vro vls wo xh zea ty ak bm ch ny ee ff got iu ik kl mad cr pih ami pwn pnt dz rmy rn sg st tn ss ti din chy ts kcg ve
Prefix: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Portal di Ensiklopedia Dunia

Portal : Agama
Agama
Portal : Bahasa
Bahasa
Portal : Biografi
Biografi
Portal : Budaya
Budaya
Portal : Ekonomi
Ekonomi
Portal : Elektronika
Elektronika
Portal : Film
Film
Portal : Filsafat
Filsafat
Portal : Geografi
Geografi
Portal : Indonesia
Indonesia
Portal : Ilmu
Ilmu
Portal : Lingkungan
Lingkungan
Portal : Masyarakat
Masyarakat
Portal : Matematika
Matematika
Portal : Militer
Militer
Portal : Mitologi
Mitologi
Portal : Musik
Musik
Portal : Olahraga
Olahraga
Portal : Pendidikan
Pendidikan
Portal : Politik
Politik
Portal : Sastra
Sastra
Portal : Sejarah
Sejarah
Portal : Seni
Seni
Portal : Teknologi
Teknologi
Kembali kehalaman sebelumnya