Lullubiler veya Lulular, MÖ 3 bin yıllarında yazılı kaynaklara geçmiş, günümüz Irak'ın kuzeyindeki Irak Kürdistanı'ndaki Zağros Dağları'nın Şehrizor Ovası ile İran'ın Kirmanşah Eyaleti bölgesinde yaşayan kabileler topluluğudur. Lullubiler, Halepçe merkezli bir Krallık kurmuştur, ayrıca Simurrum şehir devletinin komşusu ve bazen de müttefikiydiler.[1]
Akkad kaynaklarında Lullubiler, Hayvan postu giymiş, sakallı ve örgü saçlı savaşçı bir halk olarak geçmektedir,[2]Şehrizor mıntıkasında günümüz Halepçe merkezli bir krallık kuran Lullubiler, komşuları ve akrabaları olan Gutiler gibi Akkad İmparatorluğuyla sık sık savaşmıştır, Büyük Sargon'un torunu olan Naram-Sin, Lullubi Krallığını ele geçirdikten sonra bu zaferi kaya kabartması olarak ölümsüzleştirdi. Asur ve Babil kaynaklarına göre Lullubiler için kullanılan bölge Zamua bölgesiydi. Bu bölge sadece Lullubiler'in değil aynı zamanda Gutiler ve Subartular içinde anlamlıydı.Gerek Sümerliler gerekse Akkad, Babil ve Asurlular yazıtlarında Guti, Lullubi ve Subartu isimlerini kullanırken en az iki tanesini beraber kullanırlar. Bu halkların akraba olduğu yönünde görüşler bulunmaktadır.[3]
Kökenleri
Lullubilerin konuştukları dil doğrulanamadığından sınıflandırılmamış dil olarak kabul edilmektedir.[4] Lullubiler'in, İrani dil konuşanlardan yüzyıllar öncesine uzandığı ve Lullibi teriminin de Hurrice olabileceği değerlendirilmektedir.[5] Bununla birlikte Lullubileri, Gutilerle birlikte Kürtler'in atası olarak belirten görüşlerde bulunmaktadır.[6][7][8][9][10][11][12][13]
Kültür Mirası
Kral Shulgi ve Lullubiler arasındaki savaşı anlatan, Antik tablet.
Akad Kralı Naram-Sin'in zaferini temsil eden rölyef.
Akad Kralı'nın Zaferini kutlayan kabartma.
Lullubiler hakkında antik bir metin.
Akadlarla yapılan bir savaşta ölen, Sivri sakallı ve uzun örgü saçlı, Lullubi Savaşçısı
^Tischler 1977–2001: vol. 5/6: 70–71. On the Lullubeans in general, see Klengel 1987–1990; Eidem 1992: 50–4.
^Thomas Bois, The Kurds, 159 s., 1966. (bkz s.10).
^Egon van Eickstadt, Türkler Kürtler ve İranlılar sayfa 97.
^F. HENNERBICHLER, The Origin of the Kurds Georgia-born linguist and historian Nikolaĭ Yakovlevich Marr (1864-1934), and Ephraim Avigdor Speiser (1902-1965), Galicia-born Orientalist, and long-time Chairman of the De- partment of Oriental Studies (1947-1965) at the University of Pennsylvania, USA. Both explained Kurds as descendants of the Guti (and Lulubi)
^M. Van Bruinessen, Agha, Shaikh and State, 373 s., Zed Books, 1992. s.122.
^According to J.P. Mallory, the original Gutians precede the arrival of Indo-Iranian peoples (of which the Kurds are one) by some 1500 years.Mallory, J.P. (1989), In Search of the Indo-Europeans: Language, Archaeology, and Myth, London: Thames & Hudson.
^Aslanoğulları, Mehmet. "Kürtlerin Kökeni". Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi (Volume 3, Issue 2). 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2021.
