A. triostegus sống gần các rạn san hô mọc trên nền đáy cứng (đá dăm, vụn san hô...) ở độ sâu lên đến 90 m; cá con được quan sát trong các hồ thủy triều hoặc vùng biển gần bờ[1][3].
Chiều dài cơ thể tối đa được ghi nhận ở A. triostegus là 27 cm, nhưng thường được quan sát với chiều dài phổ biến là 17 cm[3]. Loài cá này có một mảnh xương nhọn chĩa ra ở mỗi bên cuống đuôi, tạo thành ngạnh sắc.
Cơ thể hình bầu dục thuôn dài, có màu lụcxám nhạt với 6 dải sọc dọc màu đen từ đầu đến cuống đuôi (dải trên đầu băng qua mắt, dải cuối cùng trên cuống đuôi thường không nối liền). Vùng bụng và thân dưới sáng màu hơn so với toàn bộ cơ thể. Vây đuôi cụt[4][5][6].
Số gai ở vây lưng: 9; Số tia vây ở vây lưng: 25 - 27; Số gai ở vây hậu môn: 3; Số tia vây ở vây hậu môn: 23 - 25; Số tia vây ở vây ngực: 16 - 17; Số gai ở vây bụng: 1; Số tia vây ở vây bụng: 5[4].
Thay đổi màu sắc
Ở cá con, A. triostegus có thể chuyển cơ thể sang màu đen với sọc trắng, thay vì là thân trắng sọc đen như ở cá trưởng thành, đã được quan sát và ghi nhận ở ngoài khơi đảo Moorea[7].
Mẫu màu sắc thân đen sọc trắng như vậy có liên quan đến hành vi hung hăng ở cá con. Điều này được kiểm chứng qua việc chúng dựng thẳng vây lưng lên, là hành động thể hiện sự hung hăng ở loài này (kể cả những loài cá đuôi gai khác), và việc xua đuổi những đồng loại[8].
A. triostegus trưởng thành thường hợp thành đàn rất lớn, kiếm ăn gần các dòng nước ngọt, nơi một số loài tảo phát triển tốt[3][5]. Chúng cũng có thể tách những nhóm nhỏ hơn, thậm chí là sống đơn lẻ[1]. Cá trưởng thành lẫn cá con là một loài có tính lãnh thổ.
A. triostegus sinh sản theo chu kỳ âm lịch, diễn ra vào lúc chiều tối, cũng thành từng đàn. Thời gian sinh sản đỉnh điểm xảy ra vào khoảng thời gian từ 12 ngày trước đến 2 ngày sau khi trăng tròn[5].
Trứng hình cầu, đường kính trung bình khoảng 0,68 mm. Trứng nở trong khoảng 26 giờ, cá hậu ấu trùng bắt đầu tự kiếm ăn sau khoảng 5 ngày rưỡi[5]. Cá hậu ấu trùng <2,5 cm có dạng hình cầu, không vảy và trong suốt, ngoại trừ phần bụng và phần đầu ánh màu bạc. Cá hậu ấu trùng bước sang giai đoạn cá con khoảng 4-5 ngày sau đó, phát triển với tốc độ khoảng 12 mm mỗi tháng. Khi đạt đến chiều dài 100 đến 120 mm, tốc độ tăng trưởng chậm lại khoảng 1 mm mỗi tháng[5].
Trong suốt quá trình sinh sản, những dải sọc đen trên cơ thể cá đực trở nên sẫm màu và dày hơn; ngoại trừ vây ngực, các vây còn lại của chúng cũng trở nên sẫm đen hơn.[10] Khi lãnh thổ bị xâm phạm, các sọc đen trên cơ thể A. triostegus (ở cả cá đực lẫn cá cái) lại trở nên rất nhạt, trong khi khoảng màu giữa các sọc này sẽ sẫm màu hơn đôi chút so với thông thường[10].
Đánh bắt
A. triostegus được xem là một loại cá thực phẩm quan trọng ở một số nơi trong phạm vi của chúng[1]. Loài này cũng được đánh bắt cho việc buôn bán cá cảnh, với giá bán trực tuyến dao động từ gần 23 đến 50 USD cho một con[1].
^C. Scharpf; K. J. Lazara (2020). “Order ACANTHURIFORMES (part 2)”. The ETYFish Project Fish Name Etymology Database. Truy cập ngày 31 tháng 12 năm 2020.
