Cynwyd

Math	pentref, cymuned
Poblogaeth	542, 610
Daearyddiaeth
Sir	Sir Ddinbych
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	3,015.38 ha
Cyfesurynnau	52.959°N 3.406°W
Cod SYG	W04000150
Cod OS	SJ056411
Cod post	LL21
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Ken Skates (Llafur)
AS/au y DU	Simon Baynes (Ceidwadwyr)
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Erthygl am y pentref yw hon. Am y sant gweler Cynwyd (sant).

Pentref a chymuned yn Sir Ddinbych, Cymru, yw Cynwyd ( ynganiad ). Roedd gynt yn yr hen Sir Feirionnydd. Saif ar y ffordd B4401, tua dwy filltir i'r de-ddwyrain o dref Corwen, lle mae Afon Trystion yn ymuno ag Afon Dyfrdwy. Gerllaw mae coedwig gonifferaidd Coed Cynwyd. Gorwedd y pentref ym mhlwyf Llangar, yn Nyffryn Edeirnion, wrth droed Y Berwyn.

Ceir yma ddwy dafarn, y Prince of Wales a'r Blue Lion, a cheir hostel ieuenctid. Yma hefyd mae lleoliad man sefydlu cwmni trelars Ifor Williams. Saif Eglwys Llangar rhwng Cynwyd a Chorwen, un o eglwysi mwyaf nodedig Cymru, gyda'i murluniau canoloesol.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Ken Skates (Llafur) ac yn Senedd y DU (San Steffan) gan Simon Baynes (Ceidwadwyr).^[1][2]

Yn ôl yr hanesydd Antony Carr, Cynwyd oedd canolfan cwmwd Edeirnion, ac yma y deuai hyd at 30 o farwniaid Edeirnion at ei gilydd, mewn cae o'r enw Cae Llys a oedd yn rhan o Fryn yr Orsedd (Bryn yr Eryr heddiw). Mae'n bur debyg mai dyma darddiad yr enw Cynwyd, sef 'man cyfarfod'. Yn y 12g talwyd mwy o drethi gan Drigolion Cynwyd nag unrhyw dref-ddegwm arall yn y cwmwd.

• William Jones (emynydd) (1764-1822). Ganed yng Nghynwyd ond treuliodd y rhan fwyaf o'i oes yn Y Bala.
• Robin Llwyd ab Owain. Prifardd. Ganwyd yn "Croeso" ger yr ysgol yn 1958.

• 
  Y fynwent yn y coed
• 
  Y bont yng nghanol y pentref
• 
  Y rhaeadr gerllaw
• 
  Plant yr ysgol yn chwilio am bysgod o'r bont.
• 
  Eglwys y Carw Gwyn (neu 'Eglwys Llangar')
• 
  Murlun hynafol o ysgerbwd ar wal Eglwys Llangar

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[3][4][5]

• Coed Chwarel Cynwyd