|
54 Pułk Piechoty (austro-węgierski)
_Prinz_Emil_von_Hessen_und_bei_Rhein.jpg) _in_Dienstadjustierung.png)  Morawski Pułk Piechoty Nr 54 (IR. 54) – pułk piechoty cesarskiej i królewskiej Armii. Historia pułkuPułk kontynuował tradycje pułku utworzonego w 1661 roku[1]. Kolejnymi szefami pułku byli:
Od 1888 roku pułk nosił imię marszałka polnego Ernsta Rüdigera von Starhemberg[1]. Swoje święto pułk obchodził 24 lipca w rocznicę bitwy pod Sommacampagna stoczonej w 1848 roku, w trakcie wojny austriacko-piemonckiej[1]. Barwy pułku: zielone jabłko (apfelgrün), guziki srebrne. Skład narodowościowy w 1914 roku 64% - czesi, 30% - Niemcy[2]. Okręg uzupełnień nr 54 Ołomuniec (niem. Olmütz) na terytorium 1 Korpusu. W 1873 roku komenda pułku, batalion zapasowy oraz batalion uzupełnień stacjonowały w Ołomuńcu. W latach 1903–1905 komenda pułku oraz II batalion i batalion zapasowy stacjonowały w Cieszynie (niem. Teschen), natomiast I i III batalion w Ołomuńcu. W latach 1906–1908 komenda pułku, II i III batalion oraz batalion zapasowy stacjonowały w Pljevlji, natomiast I batalion w Ołomuńcu. W 1909 roku komenda pułku, II i III batalion oraz batalion zapasowy stacjonowały w Sarajewie, natomiast I batalion w Ołomuńcu. W latach 1910–1914 komenda pułku razem z 1,. 3. i 4. batalionem stacjonowała w Ołomuńcu, natomiast 2. batalion w Karniowie (niem. Jägerndorf)[1]. W 1914 roku pułk wchodził w skład 9 Brygady Piechoty należącej do 5 Dywizji Piechoty. W październiku 1918 pułk stacjonował w koszarach w Sanoku[a] (wcześniej zajmowane przez 45 pułk piechoty), gdzie od 1 listopada 1918 został rozbrojony przez Polaków (komendantem załogi był wtedy płk Iwan Maksymowycz)[3]. Wcześniej przyjaźnie nastawieni wobec sprawy polskiej czescy wojskowi z pułku (oficerowie, podoficerowie, szeregowi) utworzyli rewolucyjny Komitet Żołnierski, na czele którego stanął por. Viktor Nopp-Rudolf, który był patriotycznie usposobiony i szczególnie oddany dla sprawy polskiej[4][5][6]. Zamiarem Komitetu było wypowiedzenie posłuszeństwa komendzie pułku oraz powrót do Czech[6]. Na dzień podjęcia działań ustalono 1 listopada 1918 i wtedy plutony i kompanie złożone z czeskich żołnierzy wymaszerowały pod kierunkiem por. Noppa na sanocki rynek, gdzie on sam objaśnił podkomendnym sytuację i nakazał zdjęcie z czapek „bączków austriackich” oraz złożenie przysięgi na wierność państwu czeskiemu (wzgl. czechosłowackiemu)[7]. Do zgromadzonych Czechów dołączyli się polscy przedstawiciele władz miasta i główni działacze niepodległościowi[8]. Tego samego 1 listopada 1918 do koszar udała się skierowana rankiem tego dnia przez sanocką Radę Miejską delegacja z żądaniem wobec płk. Maksymowicza rozbrojenia załogi wojskowej i oddania władzy Polakom[9][10][11][12]. W składzie delegacji byli: burmistrz Sanoka dr Paweł Biedka, były burmistrz Feliks Giela, adwokaci dr Wojciech Ślączka, dr Adolf Bendel i dr Jonasz Spiegel, działacze sokoli Adam Pytel i Marian Szajna, Michał Słuszkiewicz, lekarz dr Karol Zaleski, H. Sobol, Tomasz Rozum, Michał Guzik oraz wojskowi kpt. Antoni Kurka (kmdt POW na Sanok), kpt. Franciszek Stok, kpt. Eugeniusz Hoffman i – jak po latach określił historyk Wojciech Sołtys – „pozyskany dla sprawy polskiej Czech” por. Viktor Nopp-Rudolf[9][8][10][11][12]. Pułkownik Maksymowycz wyraził opór, jednak mimo tego ostatecznie uległ (także wskutek presji czeskich żołnierzy pojawiających się w gabinecie komendanta) i Polacy kontynuowali przejmowani władzę w mieście i powiecie[9][13][8][10][12]. Podczas spotkania presję na pułkownika wywarli także czescy żołnierze 54 pułku, którzy stanęli po stronie polskiej[10]. W tym samym dniu Maksymowycz został internowany, początkowo odprowadzony do swojej kwatery, a potem w asyście dwóch oficerów wywieziony do Krakowa[13][8]. Czescy żołnierze postanowili pozostać w mieście w kolejnych dniach w czasie przejmowania władzy przez Polaków[14], wobec czego ich wyjazd z miasta przesunął się o kilka dni[8]. W dniu 4 listopada 1918 pułk nr 54 w sile ok. 1000 żołnierzy pułku wyjechał z Sanoka (ok. 600 narodowości czeskiej i 300 narodowości niemieckiej)[5][15]. Kadra pułku
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||||||||||
