Andrew Schally

Pracodawca	Veterans Affairs Medical Center (Miami),; University of Miami Miller School of Medicine
Rodzice	Kazimierz,; Maria z Łąckich
Małżeństwo	• Margaret Rachel White (rozwód); • Ana Maria de Medeiros-Comaru
Krewni i powinowaci	Halina Schally-Ternynck (siostra)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Andrew Schally
Andrzej Wiktor Schally
Państwo działania	Stany Zjednoczone
Data i miejsce urodzenia	30 listopada 1926 ; Wilno
Data i miejsce śmierci	17 października 2024 ; Miami Beach
	profesor
	Specjalność: biochemia
Alma Mater	University of London
Uczelnia	National Institute for Medical Research,; McGill University,; Baylor University,; Tulane University
	Odznaczenia
	Nagrody
	Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny
	Multimedia w Wikimedia Commons

Andrew Schally, właśc. Andrzej Wiktor Schally (ur. 30 listopada 1926 w Wilnie^[1], zm. 17 października 2024 w Miami Beach^[2]^[3]) – amerykański biochemik i lekarz pochodzenia polskiego, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za rok 1977^[1].

Życiorys

Jest synem Kazimierza (generała Wojska Polskiego, osadnika wojskowego w osadzie Gnojownica na Grodzieńszczyźnie^[4], szefa gabinetu prezydenta Mościckiego) i Marii z Łąckich. Okres II wojny światowej spędził w Rumunii, w 1945 dostał się przez Włochy i Francję do Anglii i Szkocji. Studiował chemię na University of London, następnie medycynę w londyńskim National Institute for Medical Research. W 1952 wyjechał do Kanady, gdzie uzupełniał studia na McGill University w Montrealu – w 1957 obronił doktorat i wyjechał do USA. W latach 1957–1962 pracował na uniwersytecie Baylora^[5] w Waco, a od 1962 w Nowym Orleanie. Był tam kierownikiem laboratorium polipeptydów i endokrynologii w Szpitalu Weteranów oraz profesorem Tulane University. W 1962 przyjął obywatelstwo amerykańskie.

W 1975 otrzymał Nagrodę Laskera^[6], a w 1977 – Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za odkrycie zjawiska wydzielania hormonów w podwzgórzu mózgu oraz badanie ich budowy i czynności, co zapoczątkowało neuroendokrynologię. Wraz z nim wyróżniony został Roger Guillemin, a niezależnie od obu naukowców połowę nagrody za badania nad RIA otrzymała Rosalyn Sussman Yalow.

Został wyróżniony doktoratem honoris causa przez blisko 20 wyższych uczelni, m.in. Uniwersytet Jagielloński^[7].

W 2021 odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej^[8].

Zmarł 17 października 2024 w swoim domu, w Miami Beach^[3].

Zobacz też

Wykaz literatury uzupełniającej: Andrew Schally.

Przypisy

↑ ^a ^b Andrew V. Schally – Biographical [online], web.archive.org, 8 marca 2017 [dostęp 2024-10-20] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-08] .
↑ Dr. Andrew Schally, Former Tulane Endocrinologist and Nobel Laureate, dies at 97 | Tulane School of Medicine [online], medicine.tulane.edu [dostęp 2024-10-20] .
↑ ^a ^b BrianB. Murphy BrianB., Andrew Schally, shared for Nobel brain-hormone links, dies at 97, [w:] The Washington Post [online], 20 października 2024 [dostęp 2024-10-21] (ang.).
↑ Odeszli, „Znad Wilii”, 4 (100), 2024, s. 142 [dostęp 2025-01-24] .
↑ Drugi generał w rodzinie, [w:] OlgierdO. Budrewicz OlgierdO., Między Wisłą a Missisipi, Warszawa: Polonia, 1989, s. 12 .
↑ Andrew Schally w bazie Notable Names Database (ang.)
↑ rootsweb – Conversation with Andrew Victor Schally (ang.) [dostęp 2011-11-11].
↑ M.P. z 2022 r. poz. 43.

Bibliografia

Nobelprize.org – Andrew V. Schally Autobiography
Andrew Schally w bazie Notable Names Database (ang.)
rootsweb – Conversation with Andrew Victor Schally
Prof. dr Andrew V. Schally, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2016-07-10] .

Linki zewnętrzne

sfvafre.org – Dr Andrew V. Schally

[NP-1] Andrew V. Schally – Biographical [online], web.archive.org, 8 marca 2017 [dostęp 2024-10-20] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-08] .

[2] Dr. Andrew Schally, Former Tulane Endocrinologist and Nobel Laureate, dies at 97 | Tulane School of Medicine [online], medicine.tulane.edu [dostęp 2024-10-20] .

[:0-3] BrianB. Murphy BrianB., Andrew Schally, shared for Nobel brain-hormone links, dies at 97, [w:] The Washington Post [online], 20 października 2024 [dostęp 2024-10-21] (ang.).

[4] Odeszli, „Znad Wilii”, 4 (100), 2024, s. 142 [dostęp 2025-01-24] .

[5] Drugi generał w rodzinie, [w:] OlgierdO. Budrewicz OlgierdO., Między Wisłą a Missisipi, Warszawa: Polonia, 1989, s. 12 .

[NNDB-6] Andrew Schally w bazie Notable Names Database (ang.)

[RW-7] rootsweb – Conversation with Andrew Victor Schally (ang.) [dostęp 2011-11-11].

[8] M.P. z 2022 r. poz. 43.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]