Brzozowate (Betulaceae A. Gray) – rodzina zaliczana w zależności od ujęcia systematycznego do rzędu bukowców lub leszczynowców. W wąskim ujęciu (np. system Reveala) obejmuje dwa rodzaje (olsza i brzoza), w ujęciu szerszym (np według systemów APG i Angiosperm Phylogeny Website) zalicza się tu 6 rodzajów ze 145[2]–167 gatunkami[3], które w innym wypadku wyodrębniane są w rodziny leszczynowatychCorylaceae i grabowatychCarpinaceae[4]. W szerszym ujęciu należą tu drzewa i krzewy strefy umiarkowanej i borealnej półkuli północnej, z przedstawicielami sięgającymi także tropików w południowo-wschodniej Azji i Ameryce Środkowej oraz docierających wzdłuż Andów na półkulę południową[5]. Owoce z rodzaju leszczyna (orzechy laskowe) są spożywane, podobnie jak sok brzozowy. Drewno jest ważnym surowcem o zróżnicowanym zastosowaniu w zależności od rodzaju i gatunku. Liczne gatunki odgrywają istotną rolę jako dominanci w różnych formacjach leśnych[3].
Rozdzielnopłciowe. Kwiaty męskie zebrane są w zwisające kotki. Kwiaty żeńskie skupione są w kotki lub główki, zwisające lub wzniesione. W obrębie kwiatostanów z kątów łuskowatych podsadek wyrastają trójkwiatowe wierzchotki (często ze zredukowanym kwiatem szczytowym). U niektórych przedstawicieli kwiaty wsparte są dwoma podkwiatkami. Okwiat zredukowany, u olchy i brzozy wykształcony w postaci czterech drobnych listków w kwiatach męskich, podczas gdy w kwiatach żeńskich brak ich zupełnie. W innych rodzajach kilkulistkowy okwiat obecny jest także w kwiatach żeńskich. Kwiaty męskie zawierają od jednego do 6 (rzadko do 12[3]) pręcików, zwykle z rozstawionymi woreczkami pyłkowymi. Kwiaty żeńskie mają pojedynczą zalążnię powstającą z dwóch lub rzadziej trzech owocolistków. Zalążnia jest podzielona na komory zawierające pojedyncze zalążki[5].
Orzechy, czasem drobne i oskrzydlone (skrzydlaki)[3] siedzące w kącie zdrewniałych łusek. U brzozy łuski opadają po dojrzeniu, u olszy pozostają na szyszkowatym, drewniejącym kwiatostanie (tzw. szyszeczce).
Biologia
Kwiaty brzozowatych są wiatropylne[3]. Także owoce są najczęściej rozprzestrzeniane przez wiatr (anemochoria)[5].
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abcdefgMaarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 282. ISBN 978-1-84246-634-6.
↑Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 100-101. ISBN 83-214-1305-6.
↑ abcdeWielka encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 95-96. ISBN 83-7079-778-4.
↑Crescent Bloom: Betulaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-01-09]. (ang.).
