III Poznański Batalion Etapowy

III Poznański batalion etapowy – oddział wojsk wartowniczych i etapowych w okresie II Rzeczypospolitej pełniący między innymi służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej i polsko-pruskiej.

Formowanie batalionu rozpoczęto na przełomie 1918-1919. Otrzymał on nazwę okręgu generalnego, w którym powstał i kolejny numer porządkowy oznaczany cyfrą rzymską. Do batalionu wcielono żołnierzy starszych wiekiem i o słabszej kondycji fizycznej. Oficerowie i podoficerowie nie mieli większego doświadczenia bojowego. Batalion nie posiadał broni ciężkiej, a broń indywidualną żołnierzy stanowiły stare karabiny różnych wzorów z niewielką ilością amunicji^[1]. W pierwszej połowie sierpnia 1920 batalion wzmocnił obronę 7 Dywizji Piechoty nad Bugiem i odsadził przyczółek mostowy w Dorohusku^[2]. We wrześniu 1920 batalion znajdował się w strukturze 3 Armii, stacjonował w Chełmie, posiadał 1 oficera oraz 136 podoficerów i szeregowców^[3]. W lutym 1921 bataliony etapowe przejęły ochronę granicy polsko-rosyjskiej^[4]. Początkowo pełniły ją na linii kordonowej, a w maju zostały przesunięte bezpośrednio na linię graniczną z zadaniem zamknięcia wszystkich dróg, przejść i mostów^[5]. Z końcem 1920 w Grodnie utworzono II Brygadę Etapową. Batalion wszedł w jej skład^[6]. W 1921 bataliony etapowe ochraniające granicę przekształcono w bataliony celne^[7].

31 lipca 1920 batalion otrzymał zadanie ochraniać linie kolejowe: Kowel–Hełm i Kowel–Kamieneic Koszyrski^[8].

• ppor. Nowobilski (był IX 1920^[3])
• ppłk piech. Stefan Erazm Taborski (był III^[9] i VI 1921^[10] → dowódca 25 baonu celnego)

• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Artur Ochał: Na litewskiej rubieży Brygada KOP Grodno (1929-1939). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017. ISBN 978-83-8098-148-5.
• Janusz Odziemkowski: Polskie formacje etapowe w Galicji Wschodniej na Wołyniu i Ukrainie w latach 1918-1920. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2019. ISBN 978-83-8090-616-7.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Janusz Odziemkowski. Użycie batalionów etapowych i wartowniczych wojsk polskich w walkach w Galicji, na Wołyniu i Lubelszczyźnie, 11 lipca-1 września 1920. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (249), 2013. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1440-6281. 
• Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych 3 Armii → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.