Język staro-wysoko-niemiecki

Althochdeutsch

Obszar	Niemcy i inne
Pismo/alfabet	łacińskie
Klasyfikacja genetyczna
Języki indoeuropejskie Języki germańskie Języki zachodniogermańskie Język staro-wysoko-niemiecki
Status oficjalny
język urzędowy	–
Organ regulujący	–
Kody języka
ISO 639-1	–
ISO 639-2	goh
ISO 639-3	goh
IETF	goh
Glottolog	oldh1241
SIL	–
Występowanie
Przybliżony zasięg kontynentalnych języków zachodniogermańskich na początku X wieku:      język staro-holenderski      język staro-wysoko-niemiecki      język staro-fryzyjski      język starosaksoński
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Słownik języka staro-wysoko-niemieckiego w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język staro-wysoko-niemiecki (niem. Althochdeutsche Sprache) – najstarsza forma języka niemieckiego^[1] (750–1050).

Nazwa „staro-wysoko-niemiecki” (stwn., althochdeutsch, ahd.) składa się z elementu „staro-” o znaczeniu czasowym i „-wysoko” – o znaczeniu przestrzennym^[2]. Dialekty wysokoniemieckie (hochdeutsche Dialekte) były używane na terenie ówczesnych Niemiec środkowych i południowych, a na niżej położonych terenach północnych były używane dialekty dolnoniemieckie (niederdeutsch). Tylko na terenie dialektów wysokoniemieckich zachodziła staroniemiecka przesuwka spółgłoskowa (althochdeutsche Lautverschiebung), np. germ. holt > ahd. holz, germ. slapan > ahd. slaffan^[3].

Język staro-wysoko-niemiecki wyodrębnił się z grupy języków zachodniogermańskich ok. 500 r. na terenie obecnej południowej i środkowej RFN w wyniku procesu zwanego drugą przesuwką spółgłoskową. Na obecnym obszarze północnych Niemiec proces ten nie miał miejsca i rozwinął się tam odrębny język dolnoniemiecki. Język staro-wysoko-niemiecki zapisywany był alfabetem łacińskim, który został jedynie nieznacznie zmodyfikowany w celu przystosowania go do staro-wysoko-niemieckiego systemu fonetycznego^[4].

Zapożyczeniami z łaciny są obecne formy: Kloster, Kreuz, Altar, predigen, Mauer, Frucht, Wein, Straße, Fenster, Rose, kaufen^[5].

Najstarsze zabytki języka staro-wysoko-niemieckiego sięgają połowy wieku VIII, aczkolwiek istnieje również pewna liczba napisów runicznych w starszym futharku z wieku VI.

Literatura staro-wysoko-niemiecka obejmuje przede wszystkim teksty religijne, tłumaczenia Biblii, nieliczne utwory poetyckie i użytkowe. Do najstarszych tekstów należą m.in.: Abrogans – rękopis słownika łacińsko-stwn. z VIII w., tłumaczenie na wschodniofrankoński dialekt łacińskiej wersji tekstu religijnego Syryjczyka Tacjana żyjącego w II w. (przekład powstał ok. 850 w Fuldzie), opracowanie poetyckie Otfried von Weißenburg życia i śmierci Chrystusa (Evangelienharmomie, IX w.), Pieśń o Hildebrandzie (Hildebrandslied) (IX w.), Notker der Deutsche i jego teksty (tłumaczenia z łaciny) z X–XI w. (St. Gallen obecna Szwajcaria)^[6].

• język wysokoniemiecki
• język średnio-wysoko-niemiecki
• Otfried von Weißenburg

• Aleksander Szulc: Historia języka niemieckiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 81–124, ISBN 83-01-10160-1.
• Norbert Morciniec: Historia języka niemieckiego. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2021, s. 31–65, ISBN 978-83-7977-607-8.
• Norbert Morciniec: Wprowadzenie do językoznawstwa niemieckiego. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2020, s. 38, ISBN 978-83-7977-488-3.