|
Janusz Groszkowski
 Janusz Groszkowski (ur. 21 marca 1898 w Warszawie, zm. 3 sierpnia 1984 tamże) – polski naukowiec zajmujący się elektroniką i radiotechniką, kandydat do nagrody Nobla[1], inżynier, prezes Polskiej Akademii Nauk[2], polityk, przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu oraz poseł na Sejm PRL VI kadencji i zastępca przewodniczącego Rady Państwa (1972–1976)[2]. Budowniczy Polski Ludowej. ŻyciorysSyn Teodora (1863–1930) i Marii z domu Lewkowicz (ur. ok. 1870–1906). Już w wieku 8 lat został osierocony przez matkę, która spłonęła w pożarze. Kolejnym wstrząsem w jego młodości był wybuch I wojny światowej tuż przed ukończeniem przez niego gimnazjum. Gdy w 1915 otworzono Politechnikę Warszawską, Janusz Groszkowski został jednym z pierwszych studentów tej uczelni, początkowo na Wydziale Mechanicznym, a później na Wydziale Elektrotechnicznym. 6 lutego 1919 został zastępcą dowódcy Batalionu Radiotelegraficznego w Warszawie – ośrodka kadrowego, przygotowującego specjalistów dla liniowych jednostek radiotelegraficznych[3]. Był uczestnikiem i zarazem wykładowcą wielu przedmiotów na pierwszym kursie Szkoły Oficerów Wojsk Radiotelegraficznych[4], zorganizowanym 29 kwietnia 1919. Wraz z inżynierem Janem Machcewiczem opracował w 1919 podstawowy skrypt dla radiotelegrafistów[5]. Ukończył Politechnikę Warszawską (1919) i Oficerską Szkołę Łączności w Paryżu (1922). Już w 1929 otrzymał tytuł prof. nadzwyczajnego, a 1935 prof. zwyczajnego nauk technicznych. Od 1952 był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk; w latach 1955–1980 członek prezydium, 1957–1962 wiceprezes, a w latach 1962–1971 prezes PAN[6]. Należał do wolnomularstwa[7]. W latach 1923–1939 pracownik naukowo-dydaktyczny Politechniki Warszawskiej, w latach 1929–1939 dyrektor Instytutu Radiotechnicznego (od 1933 pod nazwą Państwowy Instytut Telekomunikacyjny) w Warszawie[8]. W 1933 został członkiem Tymczasowego Komitetu Doradczo-Naukowego[9]. We wrześniu 1939 jako dyrektor Państwowego Instytutu Telekomunikacyjnego został wraz z nim ewakuowany na wschód. Nie skorzystał z propozycji wyjazdu z kraju i pozostał we Lwowie. W okresie radzieckiej okupacji w latach 1940–1941 pracował w Instytucie Politechnicznym we Lwowie. W sierpniu 1940 był gościem Wszechzwiązkowego Komitetu ds. Nauki ZSRR w Moskwie[2][8]. W sierpniu 1941 powrócił do Warszawy, gdzie zaczął pracować jako wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Technicznej, w którą zmienili Niemcy Politechnikę Warszawską. Jako żołnierz Armii Krajowej w latach 1941–1944 był doradcą naukowo-technicznym ds. łączności Delegatury Rządu na Kraj[2]. Po zdobyciu rakiety V-2 badał części składowe elektroniki i radiowe, przede wszystkim oscylatory kwarcowe oraz układy generacyjne częstotliwości radiowych. Poznanie ich mogło ułatwic zakłócenie lotu pocisku[10]. W latach 1945–1946 pracował na Politechnice Łódzkiej, jednocześnie ponownie od 1945 dyrektor Państwowego Instytutu Telekomunikacji (do 1951). Od 1946 powrócił do pracy na Politechnice Warszawskiej (do 1968). W latach 1953–1963 był także związany z Instytutem Podstawowych Problemów Techniki PAN (był jednym z organizatorów tej placówki). W 1968 przeszedł na emeryturę. W latach 1968–1971 wiceprzewodniczący, a w latach 1971–1976 przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. W czerwcu 1968 wszedł w skład Komitetu Honorowego oraz Komitetu Przygotowawczego obchodów 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika[11]. Od 1971 był także członkiem Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie[12]. W latach 1972–1976 bezpartyjny poseł na Sejm PRL VI kadencji i zastępca przewodniczącego Rady Państwa. W latach 1974–1979 członek Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W lutym 1976 zrezygnował z kierowania Frontem Jedności Narodu oraz ze wszystkich funkcji państwowych w proteście wobec zmian w konstytucji, ustanawiających wiodącą rolę Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i sojusz ze Związkiem Radzieckim. W 1922 Janusz Groszkowski zawarł związek małżeński z Marią Komicz, a 4 lata później przyszła na świat ich jedyna córka Krystyna. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 100-II-12/13)[13]. Dorobek naukowyOd 1929 był (najmłodszym) profesorem Politechniki Warszawskiej, uczonym o światowej sławie, o wszechstronnych zainteresowaniach zarówno ogólnotechnicznych, humanistycznych oraz przyrodniczych (fizyka, chemia). Przede wszystkim był znakomitym radioelektrykiem i elektronikiem. W wielu późniejszych pracach innych uczonych o światowej sławie były wykorzystywane jego wzory i obliczenia. Janusz Groszkowski jest zaliczany również do pionierów w dziedzinie układów radiotechnicznych. Wniósł niemały wkład w opracowanie zasad działania i konstrukcji radaru. Napisał kilka prac z dziedziny wytwarzania i stabilizacji drgań elektrycznych oraz technologii wysokiej próżni oraz lamp elektronowych. Jest twórcą metody analizy drgań elektrycznych nieliniowych (znanych jako metoda harmonicznych Groszkowskiego). Opracował oryginalną interpretację zmian indukcyjności w zależności od temperatury. Wydał drukiem około 300 prac naukowych i popularyzatorskich. To właśnie m.in. dzięki energii i poparciu Janusza Groszkowskiego doszło do zwołania w lutym 1930 pierwszego zjazdu krótkofalowców polskich w Warszawie i powołania Polskiego Związku Krótkofalowców, gdzie został wybrany na pierwszego jego prezesa (choć nie był licencjonowanym krótkofalowcem). Później był także pierwszym honorowym członkiem Związku i nosicielem Odznaki Honorowej PZK nr 001. Podczas II wojny światowej opracował dla łączności Armii Krajowej proste nadajniki stabilizowane kwarcem oraz podjął uwieńczone sukcesem prace nad rozpracowaniem systemu sterowania latających bomb V-1 i rakiet V-2 przechwyconych przez AK, co umożliwiło prowadzenie skutecznej obrony przed atakami V1 na Londyn. Doktoraty honoris causa
Członkostwo w Akademiach Nauk i Stowarzyszeniach
Wybrane ordery i odznaczenia
Nagrody
Ważniejsze publikacje książkowe
Upamiętnienie
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Kontrola autorytatywna (osoba): Identyfikatory zewnętrzne:
|
||||||||||||||||||||||
.svg)
