|
Karol Popiel
  Karol Michał Popiel, ps. Kornicz (ur. 28 października 1887 w Rzochowie, zm. 6 czerwca 1977 w Rzymie)[1] – polski polityk chadecki i pisarz, żołnierz Legionów Polskich, działacz Narodowego Związku Robotniczego, więzień polityczny twierdzy brzeskiej[2], od 1936 związany z opozycyjnym wobec rządów sanacyjnych Frontem Morges, podczas II wojny światowej pełnił kolejno funkcje: p.o. ministra sprawiedliwości (1941–1942), ministra bez teki (1942–1943) oraz ministra odbudowy administracji publicznej (1943–1944) w rządach Władysława Sikorskiego i Stanisława Mikołajczyka, w latach 1937–1939 oraz 1945–1946 przywódca Stronnictwa Pracy, członek Komitetu dla Spraw Kraju w 1943[3], członek Centralnej Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Demokratycznych w 1946 roku[4]. Poseł na Sejm I kadencji oraz do Krajowej Rady Narodowej. Od 1947 na emigracji. MłodośćSyn Jana i Katarzyny z domu Szczerbickiej. W 1908 ukończył gimnazjum w Tarnowie. Później studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim[5]. Współtwórca Polskich Drużyn Strzeleckich[6]. Był członkiem Wydziału Finansowego Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych[7]. Działał również w Zjednoczeniu Organizacji Niepodległościowych ze Związku Inteligencji Niepodległościowej[8]. W czasie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich. Był członkiem Centralnego Komitetu Narodowego w Warszawie w okresie od grudnia 1915 do lutego 1917[9]. W 1916 wspierał Departament Wojskowy Naczelnego Komitetu Narodowego[5]. Działalność polityczna w II RzeczypospolitejW latach 1918–1921 pracował w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. W 1920 był jednym z założycieli Narodowej Partii Robotniczej, w latach 1929–1937 prezesem Zarządu Głównego. W latach 1922–1927 był posłem na Sejm I kadencji. W 1927 wyjechał za granicę. W okresie od 9 września do 29 grudnia 1930 za działalność w Centrolewie więziony był w twierdzy brzeskiej[5]. Zwolennik połączenia NPR i Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. Od 1936 działacz Frontu Morges. W latach 1937–1939 urzędujący prezes (formalnie wiceprezes) Stronnictwa Pracy (powstałego z połączenia NPR i chadecji). Redaktor Prawdy i Nowej Rzeczypospolitej. II wojna światowaPo agresji Niemiec na Polskę przedostał się do Francji, gdzie znalazł się w strukturach polskiego rządu na uchodźstwie. Jesienią 1939 objął stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej (był nim do listopada 1941). Po klęsce Francji w wojnie z Niemcami, od czerwca 1940 przebywał w Wielkiej Brytanii. Był zwolennikiem polityki prowadzonej przez premiera gen. Władysława Sikorskiego. Po ataku Niemiec na ZSRR popierał normalizację stosunków polsko-radzieckich i podpisanie układu Sikorski-Majski[1]. Wszedł w skład trzeciego rządu Władysława Sikorskiego: od października 1941 do stycznia 1942 kierował działalnością Ministerstwa Sprawiedliwości, natomiast w okresie od stycznia 1942 do lipca 1943 pełnił funkcję ministra bez teki. Od lipca 1943 do listopada 1944 był ministrem odbudowy administracji publicznej w rządzie Stanisława Mikołajczyka. Okres powojennyZaakceptował ustalenia jałtańskie, latem 1945 zdecydował się na powrót do Polski[10]. Próbował tam organizować legalne Stronnictwo Pracy. Od lipca 1945 do lipca 1946 pełnił funkcję prezesa Zarządu Głównego Stronnictwa Pracy w kraju. 29 grudnia 1945 został dokooptowany do Krajowej Rady Narodowej przez Prezydium KRN. 20 września 1946 zrzekł się mandatu. W listopadzie 1947 wyjechał legalnie do Stanów Zjednoczonych. Później przebywał w Paryżu, od 1962 mieszkał w Rzymie. Był członkiem Światowej Unii Chrześcijańskiej Demokracji. Będąc na emigracji zabiegał o międzynarodowe uznanie przez kraje zachodniej Europy polsko-niemieckiej granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej[1]. W latach 1970–1977 jego sekretarzem był Adam Broż[11]. W PRL informacje na temat Karola Popiela podlegały cenzurze. Jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób z całkowitym zakazem publikacji[12]. Zalecenia cenzorskie dotyczące jego osoby zanotował Tomasz Strzyżewski, który w swojej książce o peerelowskiej cenzurze opublikował notkę informacyjną nr 9 z 1975 roku Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wytyczne dla cenzorów zawierały na liście autorów zakazanych jego nazwisko głosząc: „(...) w stosunku do niżej wymienionych pisarzy, naukowców i publicystów przebywających na emigracji (w większości współpracowników wrogich wydawnictw i środków propagandy antypolskiej) należy przyjąć zasadę bezwarunkowego eliminowania ich nazwisk oraz wzmianek o ich twórczości, poza krytycznymi, z prasy, radia i TV oraz publikacji nieperiodycznych o nienaukowym charakterze (literatura piękna, publicystyka, eseistyka)”[12]. Będąc na emeryturze zajął się pisaniem książek politycznych i wspomnieniowych. Napisane przez niego na emigracji publikacje w Polsce zostały wydane dopiero w latach 80. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 169-3-4)[13]. Życie prywatneBył żonaty z Ireną z domu Żukowską, z pierwszego małżeństwa Gaszyńską. Jego bratem był Konstanty Popiel - działacz społeczny i nauczyciel. Ludmiła Popiel - wybitna artystka awangardowa była jego bratanicą. Ordery i odznaczenia
Publikacje
Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
