Model kaskadowy (ang. waterfall model) – jeden z kilku rodzajów procesów tworzenia oprogramowania zdefiniowany w inżynierii oprogramowania. Jego nazwa wprowadzona została przez Winstona W. Royce'a w roku 1970, w artykule „Managing the Development of Large Software Systems” (Zarządzanie tworzeniem dużych systemów informatycznych)^[1].

Polega on na wykonywaniu podstawowych czynności jako odrębnych faz projektowych, kolejno po sobie. Każda czynność to schodek (kaskady):

1. Planowanie systemu (w tym specyfikacja wymagań).
2. Analiza systemu (w tym analiza wymagań i studium wykonalności).
3. Projekt systemu (poszczególnych struktur itp.).
4. Implementacja (wytworzenie kodu).
5. Testowanie (poszczególnych elementów systemu oraz elementów połączonych w całość).
6. Wdrożenie i pielęgnacja powstałego systemu.

Jeśli któraś z faz zwróci niesatysfakcjonujący produkt, cofamy się wykonując kolejne iteracje aż do momentu kiedy otrzymamy satysfakcjonujący produkt na końcu schodków.

• Nieelastyczny podział na kolejne rozłączne iteracyjne fazy
• Przejście do następnej fazy możliwe po zakończeniu poprzedniej
• Wysoki koszt iteracji przez powtarzanie wielu czynności

Model może być używany wyłącznie w przypadku, gdy wymagania są zrozumiałe i przejrzyste, ponieważ każda iteracja jest czasochłonna i wymaga dużych wydatków na ulepszanie. Jednocześnie jest on stosowany w normalnej praktyce inżynierskiej. Podobnie procesy tworzenia oprogramowania bazujące na tym modelu, jak i na modelu ewolucyjnym, są nadal szeroko stosowane, zwłaszcza gdy są elementami składowymi dużych przedsięwzięć inżynierii systemów^[2].

W ramach modelu kaskadowego wypracowano wiele jego modyfikacji. Przykładem może być tu firma IBM i jej model MITP (z ang. Managing the Implementation of the Total Project), który składa się z czterech głównych faz („Wymagania”, „Ustanowienie projektu”, „Realizacja projektu”, „Ukończenie projektu”) i wynika z doświadczeń firmy w realizacji projektów^[3].

• model przyrostowy
• model prototypowy
• model spiralny
• programowanie zwinne

• Royce, W.W.: Managing the Development of Large Software Systems. (PDF) Artykuł z 1970 roku, w którym W.W. Royce zaproponował pojęcie "modelu kaskadowego".